Brāhmaṇavagga

Vāseṭṭhasutta

454. 1398 Evaṃ me sutaṃ—  ekaṃ samayaṃ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā icchānaṅgale paṭivasanti, seyyathidaṃ—  caṅkī brāhmaṇo, tārukkho brāhmaṇo, pokkharasāti brāhmaṇo, jāṇussoṇi brāhmaṇo, todeyyo brāhmaṇo, aññe ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ ayamantarākathā udapādi—  “kathaṃ, bho, brāhmaṇo hotī”ti?

1399 Bhāradvājo māṇavo evamāha—  “yato kho, bho, ubhato sujāto mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena—  ettāvatā kho, bho, brāhmaṇo hotī”ti.

1400 Vāseṭṭho māṇavo evamāha—  “yato kho, bho, sīlavā ca hoti vattasampanno ca—  ettāvatā kho, bho, brāhmaṇo hotī”ti. Neva kho asakkhi bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ, na pana asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ.

1401 Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi—  “ayaṃ kho, bho bhāradvāja, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato—  ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. Āyāma, bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati tathā naṃ dhāressāmā”ti. “Evaṃ, bho”ti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.

455. 1402 Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi—

1403 “Anuññātapaṭiññātā,

tevijjā mayamasmubho;

Ahaṃ pokkharasātissa,

tārukkhassāyaṃ māṇavo.

1404 Tevijjānaṃ yadakkhātaṃ,

tatra kevalinosmase;

Padakasmā veyyākaraṇā,

jappe ācariyasādisā;

Tesaṃ no jātivādasmiṃ,

vivādo atthi gotama.

1405 Jātiyā brāhmaṇo hoti,

bhāradvājo iti bhāsati;

Ahañca kammunā brūmi,

evaṃ jānāhi cakkhuma.

1406 Te na sakkoma ñāpetuṃ,

aññamaññaṃ mayaṃ ubho;

Bhavantaṃ puṭṭhumāgamā,

sambuddhaṃ iti vissutaṃ.

1407 Candaṃ yathā khayātītaṃ,

pecca pañjalikā janā;

Vandamānā namassanti,

lokasmiṃ gotamaṃ.

1408 Cakkhuṃ loke samuppannaṃ,

mayaṃ pucchāma gotamaṃ;

Jātiyā brāhmaṇo hoti,

udāhu bhavati kammunā;

Ajānataṃ no pabrūhi,

yathā jānemu brāhmaṇan”ti.

456.

1409 “Tesaṃ vo ahaṃ byakkhissaṃ, (vāseṭṭhāti bhagavā)

Anupubbaṃ yathātathaṃ;

Jātivibhaṅgaṃ pāṇānaṃ,

Aññamaññāhi jātiyo.

1410 Tiṇarukkhepi jānātha,

na cāpi paṭijānare;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

aññamaññā hi jātiyo.

1411 Tato kīṭe paṭaṅge ca,

yāva kunthakipillike;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

aññamaññā hi jātiyo.

1412 Catuppadepi jānātha,

khuddake ca mahallake;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

aññamaññā hi jātiyo.

1413 Pādudarepi jānātha,

urage dīghapiṭṭhike;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

aññamaññā hi jātiyo.

1414 Tato macchepi jānātha,

udake vārigocare;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

aññamaññā hi jātiyo.

1415 Tato pakkhīpi jānātha,

pattayāne vihaṅgame;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

aññamaññā hi jātiyo.

1416 Yathā etāsu jātīsu,

liṅgaṃ jātimayaṃ puthu;

Evaṃ natthi manussesu,

liṅgaṃ jātimayaṃ puthu.

1417 Na kesehi na sīsehi,

na kaṇṇehi na akkhīhi;

Na mukhena na nāsāya,

na oṭṭhehi bhamūhi vā.

1418 Na gīvāya na aṃsehi,

na udarena na piṭṭhiyā;

Na soṇiyā na urasā,

na sambādhe na methune.

1419 Na hatthehi na pādehi,

naṅgulīhi nakhehi vā;

Na jaṅghāhi na ūrūhi,

na vaṇṇena sarena vā;

Liṅgaṃ jātimayaṃ neva,

yathā aññāsu jātisu.

457.

1420 Paccattañca sarīresu,

manussesvetaṃ na vijjati;

Vokārañca manussesu,

samaññāya pavuccati.

1421 Yo hi koci manussesu,

gorakkhaṃ upajīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

kassako so na brāhmaṇo.

1422 Yo hi koci manussesu,

puthusippena jīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

sippiko so na brāhmaṇo.

1423 Yo hi koci manussesu,

vohāraṃ upajīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

vāṇijo so na brāhmaṇo.

1424 Yo hi koci manussesu,

parapessena jīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

pessako so na brāhmaṇo.

1425 Yo hi koci manussesu,

adinnaṃ upajīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

coro eso na brāhmaṇo.

1426 Yo hi koci manussesu,

issatthaṃ upajīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

yodhājīvo na brāhmaṇo.

1427 Yo hi koci manussesu,

porohiccena jīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

yājako so na brāhmaṇo.

1428 Yo hi koci manussesu,

gāmaṃ raṭṭhañca bhuñjati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

rājā eso na brāhmaṇo.

1429 Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi,

yonijaṃ mattisambhavaṃ;

Bhovādi nāma so hoti,

sace hoti sakiñcano;

Akiñcanaṃ anādānaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

458.

1430 Sabbasaṃyojanaṃ chetvā,

yo ve na paritassati;

Saṅgātigaṃ visaṃyuttaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1431 Chetvā naddhiṃ varattañca,

sandānaṃ sahanukkamaṃ;

Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1432 Akkosaṃ vadhabandhañca,

aduṭṭho yo titikkhati;

Khantībalaṃ balānīkaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1433 Akkodhanaṃ vatavantaṃ,

sīlavantaṃ anussadaṃ;

Dantaṃ antimasārīraṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1434 Vāripokkharapatteva,

āraggeriva sāsapo;

Yo na limpati kāmesu,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1435 Yo dukkhassa pajānāti,

idheva khayamattano;

Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1436 Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ,

maggāmaggassa kovidaṃ;

Uttamatthamanuppattaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1437 Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi,

anāgārehi cūbhayaṃ;

Anokasārimappicchaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1438 Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu,

tasesu thāvaresu ca;

Yo na hanti na ghāteti,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1439 Aviruddhaṃ viruddhesu,

attadaṇḍesu nibbutaṃ;

Sādānesu anādānaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1440 Yassa rāgo ca doso ca,

māno makkho ca ohito;

Sāsaporiva āraggā,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

459.

1441 Akakkasaṃ viññāpaniṃ,

giraṃ saccaṃ udīraye;

Yāya nābhisajje kiñci,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1442 Yo ca dīghaṃ va rassaṃ vā,

aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;

Loke adinnaṃ nādeti,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1443 Āsā yassa na vijjanti,

asmiṃ loke paramhi ca;

Nirāsāsaṃ visaṃyuttaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1444 Yassālayā na vijjanti,

aññāya akathaṃkathiṃ;

Amatogadhaṃ anuppattaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1445 Yodhapuññañca pāpañca,

ubho saṅgaṃ upaccagā;

Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1446 Candaṃ va vimalaṃ suddhaṃ,

vippasannaṃ anāvilaṃ;

Nandībhavaparikkhīṇaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1447 Yo imaṃ palipathaṃ duggaṃ,

saṃsāraṃ mohamaccagā;

Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī,

anejo akathaṃkathī;

Anupādāya nibbuto,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1448 Yodhakāme pahantvāna,

anāgāro paribbaje;

Kāmabhavaparikkhīṇaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1449 Yodhataṇhaṃ pahantvāna,

anāgāro paribbaje;

Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1450 Hitvā mānusakaṃ yogaṃ,

dibbaṃ yogaṃ upaccagā;

Sabbayogavisaṃyuttaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1451 Hitvā ratiñca aratiṃ,

sītībhūtaṃ nirūpadhiṃ;

Sabbalokābhibhuṃ vīraṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1452 Cutiṃ yo vedi sattānaṃ,

upapattiñca sabbaso;

Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1453 Yassa gatiṃ na jānanti,

devā gandhabbamānusā;

Khīṇāsavaṃ arahantaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1454 Yassa pure ca pacchā ca,

majjhe ca natthi kiñcanaṃ;

Akiñcanaṃ anādānaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1455 Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ,

mahesiṃ vijitāvinaṃ;

Anejaṃ nhātakaṃ buddhaṃ,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

1456 Pubbenivāsaṃ yo vedi,

saggāpāyañca passati;

Atho jātikkhayaṃ patto,

tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ.

460.

1457 Samaññā hesā lokasmiṃ,

nāmagottaṃ pakappitaṃ;

Sammuccā samudāgataṃ,

tattha tattha pakappitaṃ.

1458 Dīgharattānusayitaṃ,

diṭṭhigatamajānataṃ;

Ajānantā no pabrunti,

jātiyā hoti brāhmaṇo.

1459 Na jaccā brāhmaṇo hoti,

na jaccā hoti abrāhmaṇo;

Kammunā brāhmaṇo hoti,

kammunā hoti abrāhmaṇo.

1460 Kassako kammunā hoti,

sippiko hoti kammunā;

Vāṇijo kammunā hoti,

pessako hoti kammunā.

1461 Coropi kammunā hoti,

yodhājīvopi kammunā;

Yājako kammunā hoti,

rājāpi hoti kammunā.

1462 Evametaṃ yathābhūtaṃ,

kammaṃ passanti paṇḍitā;

Paṭiccasamuppādadassā,

kammavipākakovidā.

1463 Kammunā vattati loko,

kammunā vattati pajā;

Kammanibandhanā sattā,

rathassāṇīva yāyato.

1464 Tapena brahmacariyena,

saṃyamena damena ca;

Etena brāhmaṇo hoti,

etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ.

1465 Tīhi vijjāhi sampanno,

santo khīṇapunabbhavo;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

brahmā sakko vijānatan”ti.

461. 1466 Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ—  “abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama. Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāma dhammañca bhikkhusaṃghañca. Upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gate”ti.

1467 Vāseṭṭhasuttaṃ niṭṭhitaṃ aṭṭhamaṃ.