Mahāvagga

Vāseṭṭhasutta

716 Evaṃ me sutaṃ—  ekaṃ samayaṃ bhagavā icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe. Tena kho pana samayena sambahulā abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā icchānaṅgale paṭivasanti, seyyathidaṃ—  caṅkī brāhmaṇo, tārukkho brāhmaṇo, pokkharasāti brāhmaṇo, jāṇussoṇi brāhmaṇo, todeyyo brāhmaṇo, aññe ca abhiññātā abhiññātā brāhmaṇamahāsālā. Atha kho vāseṭṭhabhāradvājānaṃ māṇavānaṃ jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamantānaṃ anuvicarantānaṃ ayamantarākathā udapādi—  “kathaṃ, bho, brāhmaṇo hotī”ti?

717 Bhāradvājo māṇavo evamāha—  “yato kho, bho, ubhato sujāto hoti mātito ca pitito ca saṃsuddhagahaṇiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuṭṭho jātivādena, ettāvatā kho bho brāhmaṇo hotī”ti.

718 Vāseṭṭho māṇavo evamāha—  “yato kho, bho, sīlavā ca hoti vatasampanno ca, ettāvatā kho, bho, brāhmaṇo hotī”ti. Neva kho asakkhi bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ, na pana asakkhi vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ saññāpetuṃ.

719 Atha kho vāseṭṭho māṇavo bhāradvājaṃ māṇavaṃ āmantesi—  “ayaṃ kho, bho bhāradvāja, samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito icchānaṅgale viharati icchānaṅgalavanasaṇḍe; taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato—  ‘itipi…pe…  buddho bhagavā’ti. Āyāma, bho bhāradvāja, yena samaṇo gotamo tenupasaṅkamissāma; upasaṅkamitvā samaṇaṃ gotamaṃ etamatthaṃ pucchissāma. Yathā no samaṇo gotamo byākarissati tathā naṃ dhāressāmā”ti. “Evaṃ, bho”ti kho bhāradvājo māṇavo vāseṭṭhassa māṇavassa paccassosi.

720 Atha kho vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho vāseṭṭho māṇavo bhagavantaṃ gāthāhi ajjhabhāsi—

600.

721 “Anuññātapaṭiññātā,

tevijjā mayamasmubho;

Ahaṃ pokkharasātissa,

tārukkhassāyaṃ māṇavo. (1)

601.

722 Tevijjānaṃ yadakkhātaṃ,

Tatra kevalinosmase;

Padakasma veyyākaraṇā,

Jappe ācariyasādisā. (2)

602.

723 Tesaṃ no jātivādasmiṃ,

vivādo atthi gotama;

Jātiyā brāhmaṇo hoti,

bhāradvājo iti bhāsati;

Ahañca kammunā brūmi,

evaṃ jānāhi cakkhuma. (3)

603.

724 Te na sakkoma saññāpetuṃ,

aññamaññaṃ mayaṃ ubho;

Bhavantaṃ puṭṭhumāgamhā,

sambuddhaṃ iti vissutaṃ. (4)

604.

725 Candaṃ yathā khayātītaṃ,

pecca pañjalikā janā;

Vandamānā namassanti,

evaṃ lokasmi gotamaṃ. (5)

605.

726 Cakkhuṃ loke samuppannaṃ,

mayaṃ pucchāma gotamaṃ;

Jātiyā brāhmaṇo hoti,

udāhu bhavati kammunā;

Ajānataṃ no pabrūhi,

yathā jānemu brāhmaṇaṃ”. (6)

606.

727 “Tesaṃ vo ahaṃ byakkhissaṃ, (vāseṭṭhāti bhagavā)

Anupubbaṃ yathātathaṃ;

Jātivibhaṅgaṃ pāṇānaṃ,

Aññamaññā hi jātiyo. (7)

607.

728 Tiṇarukkhepi jānātha,

na cāpi paṭijānare;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

aññamaññā hi jātiyo. (8)

608.

729 Tato kīṭe paṭaṅge ca,

yāva kunthakipillike;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

aññamaññā hi jātiyo. (9)

609.

730 Catuppadepi jānātha,

Khuddake ca mahallake;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

Aññamaññā hi jātiyo. (10)

610.

731 Pādūdarepi jānātha,

Urage dīghapiṭṭhike;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

Aññamaññā hi jātiyo. (11)

611.

732 Tato macchepi jānātha,

Odake vārigocare;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

Aññamaññā hi jātiyo. (12)

612.

733 Tato pakkhīpi jānātha,

Pattayāne vihaṅgame;

Liṅgaṃ jātimayaṃ tesaṃ,

Aññamaññā hi jātiyo. (13)

613.

734 Yathā etāsu jātīsu,

Liṅgaṃ jātimayaṃ puthu;

Evaṃ natthi manussesu,

Liṅgaṃ jātimayaṃ puthu. (14)

614.

735 Na kesehi na sīsena,

Na kaṇṇehi na akkhibhi;

Na mukhena na nāsāya,

Na oṭṭhehi bhamūhi vā. (15)

615.

736 Na gīvāya na aṃsehi,

Na udarena na piṭṭhiyā;

Na soṇiyā na urasā,

Na sambādhe na methune. (16)

616.

737 Na hatthehi na pādehi,

Nāṅgulīhi nakhehi vā;

Na jaṅghāhi na ūrūhi,

Na vaṇṇena sarena vā;

Liṅgaṃ jātimayaṃ neva,

Yathā aññāsu jātisu. (17)

617.

738 Paccattañca sarīresu,

Manussesvetaṃ na vijjati;

Vokārañca manussesu,

Samaññāya pavuccati. (18)

618.

739 Yo hi koci manussesu,

Gorakkhaṃ upajīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

Kassako so na brāhmaṇo. (19)

619.

740 Yo hi koci manussesu,

Puthusippena jīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

Sippiko so na brāhmaṇo. (20)

620.

741 Yo hi koci manussesu,

Vohāraṃ upajīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

Vāṇijo so na brāhmaṇo. (21)

621.

742 Yo hi koci manussesu,

Parapessena jīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

Pessiko so na brāhmaṇo. (22)

622.

743 Yo hi koci manussesu,

Adinnaṃ upajīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

Coro eso na brāhmaṇo. (23)

623.

744 Yo hi koci manussesu,

Issatthaṃ upajīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

Yodhājīvo na brāhmaṇo. (24)

624.

745 Yo hi koci manussesu,

Porohiccena jīvati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

Yājako eso na brāhmaṇo. (25)

625.

746 Yo hi koci manussesu,

Gāmaṃ raṭṭhañca bhuñjati;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

Rājā eso na brāhmaṇo. (26)

626.

747 Na cāhaṃ brāhmaṇaṃ brūmi,

Yonijaṃ mattisambhavaṃ;

Bhovādi nāma so hoti,

Sace hoti sakiñcano;

Akiñcanaṃ anādānaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (27)

627.

748 Sabbasaṃyojanaṃ chetvā,

Yo ve na paritassati;

Saṅgātigaṃ visaṃyuttaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (28)

628.

749 Chetvā naddhiṃ varattañca,

Sandānaṃ sahanukkamaṃ;

Ukkhittapalighaṃ buddhaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (29)

629.

750 Akkosaṃ vadhabandhañca,

Aduṭṭho yo titikkhati;

Khantībalaṃ balānīkaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (30)

630.

751 Akkodhanaṃ vatavantaṃ,

Sīlavantaṃ anussadaṃ;

Dantaṃ antimasārīraṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (31)

631.

752 Vāri pokkharapatteva,

Āraggeriva sāsapo;

Yo na limpati kāmesu,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (32)

632.

753 Yo dukkhassa pajānāti,

Idheva khayamattano;

Pannabhāraṃ visaṃyuttaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (33)

633.

754 Gambhīrapaññaṃ medhāviṃ,

Maggāmaggassa kovidaṃ;

Uttamatthamanuppattaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (34)

634.

755 Asaṃsaṭṭhaṃ gahaṭṭhehi,

Anāgārehi cūbhayaṃ;

Anokasārimappicchaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (35)

635.

756 Nidhāya daṇḍaṃ bhūtesu,

Tasesu thāvaresu ca;

Yo na hanti na ghāteti,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (36)

636.

757 Aviruddhaṃ viruddhesu,

Attadaṇḍesu nibbutaṃ;

Sādānesu anādānaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (37)

637.

758 Yassa rāgo ca doso ca,

Māno makkho ca pātito;

Sāsaporiva āraggā,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (38)

638.

759 Akakkasaṃ viññāpaniṃ,

Giraṃ saccamudīraye;

Yāya nābhisaje kañci,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (39)

639.

760 Yodha dīghaṃ va rassaṃ vā,

Aṇuṃ thūlaṃ subhāsubhaṃ;

Loke adinnaṃ nādiyati,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (40)

640.

761 Āsā yassa na vijjanti,

Asmiṃ loke paramhi ca;

Nirāsāsaṃ visaṃyuttaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (41)

641.

762 Yassālayā na vijjanti,

Aññāya akathaṃkathī;

Amatogadhamanuppattaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (42)

642.

763 Yodha puññañca pāpañca,

Ubho saṅgamupaccagā;

Asokaṃ virajaṃ suddhaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (43)

643.

764 Candaṃva vimalaṃ suddhaṃ,

Vippasannamanāvilaṃ;

Nandībhavaparikkhīṇaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (44)

644.

765 Yomaṃ palipathaṃ duggaṃ,

Saṃsāraṃ mohamaccagā;

Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī,

Anejo akathaṃkathī;

Anupādāya nibbuto,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (45)

645.

766 Yodha kāme pahantvāna,

Anāgāro paribbaje;

Kāmabhavaparikkhīṇaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (46)

646.

767 Yodha taṇhaṃ pahantvāna,

Anāgāro paribbaje;

Taṇhābhavaparikkhīṇaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (47)

647.

768 Hitvā mānusakaṃ yogaṃ,

Dibbaṃ yogaṃ upaccagā;

Sabbayogavisaṃyuttaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (48)

648.

769 Hitvā ratiñca aratiṃ,

Sītibhūtaṃ nirūpadhiṃ;

Sabbalokābhibhuṃ vīraṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (49)

649.

770 Cutiṃ yo vedi sattānaṃ,

Upapattiñca sabbaso;

Asattaṃ sugataṃ buddhaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (50)

650.

771 Yassa gatiṃ na jānanti,

Devā gandhabbamānusā;

Khīṇāsavaṃ arahantaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (51)

651.

772 Yassa pure ca pacchā ca,

Majjhe ca natthi kiñcanaṃ;

Akiñcanaṃ anādānaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (52)

652.

773 Usabhaṃ pavaraṃ vīraṃ,

Mahesiṃ vijitāvinaṃ;

Anejaṃ nhātakaṃ buddhaṃ,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (53)

653.

774 Pubbenivāsaṃ yo vedi,

Saggāpāyañca passati;

Atho jātikkhayaṃ patto,

Tamahaṃ brūmi brāhmaṇaṃ. (54)

654.

775 Samaññā hesā lokasmiṃ,

Nāmagottaṃ pakappitaṃ;

Sammuccā samudāgataṃ,

Tattha tattha pakappitaṃ. (55)

655.

776 Dīgharattamanusayitaṃ,

Diṭṭhigatamajānataṃ;

Ajānantā no pabruvanti,

Jātiyā hoti brāhmaṇo. (56)

656.

777 Na jaccā brāhmaṇo hoti,

Na jaccā hoti abrāhmaṇo;

Kammunā brāhmaṇo hoti,

Kammunā hoti abrāhmaṇo. (57)

657.

778 Kassako kammunā hoti,

Sippiko hoti kammunā;

Vāṇijo kammunā hoti,

Pessiko hoti kammunā. (58)

658.

779 Coropi kammunā hoti,

Yodhājīvopi kammunā;

Yājako kammunā hoti,

Rājāpi hoti kammunā. (59)

659.

780 Evametaṃ yathābhūtaṃ,

Kammaṃ passanti paṇḍitā;

Paṭiccasamuppādadassā,

Kammavipākakovidā. (60)

660.

781 Kammunā vattati loko,

Kammunā vattati pajā;

Kammanibandhanā sattā,

Rathassāṇīva yāyato. (61)

661.

782 Tapena brahmacariyena,

Saṃyamena damena ca;

Etena brāhmaṇo hoti,

Etaṃ brāhmaṇamuttamaṃ. (62)

662.

783 Tīhi vijjāhi sampanno,

santo khīṇapunabbhavo;

Evaṃ vāseṭṭha jānāhi,

brahmā sakko vijānatan”ti.

784 Evaṃ vutte, vāseṭṭhabhāradvājā māṇavā bhagavantaṃ etadavocuṃ—  “abhikkantaṃ, bho gotama…pe…  upāsake no bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate”ti.

785 Vāseṭṭhasuttaṃ navamaṃ.