Āṭānāṭiyasutta

Dutiyabhāṇavāra

285. 707 Atha kho bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhū āmantesi—  “imaṃ, bhikkhave, rattiṃ cattāro mahārājā mahatiyā ca yakkhasenāya mahatiyā ca gandhabbasenāya mahatiyā ca kumbhaṇḍasenāya mahatiyā ca nāgasenāya catuddisaṃ rakkhaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ gumbaṃ ṭhapetvā catuddisaṃ ovaraṇaṃ ṭhapetvā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ gijjhakūṭaṃ pabbataṃ obhāsetvā yenāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Tepi kho, bhikkhave, yakkhā appekacce maṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

286. 708 Ekamantaṃ nisinno kho, bhikkhave, vessavaṇo mahārājā maṃ etadavoca—  ‘santi hi, bhante, uḷārā yakkhā bhagavato appasannā…pe…  santi hi, bhante, nīcā yakkhā bhagavato pasannā. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appasannāyeva bhagavato. Taṃ kissa hetu? Bhagavā hi, bhante, pāṇātipātā veramaṇiyā dhammaṃ deseti…  surāmerayamajjappamādaṭṭhānā veramaṇiyā dhammaṃ deseti. Yebhuyyena kho pana, bhante, yakkhā appaṭiviratāyeva pāṇātipātā…  appaṭiviratā surāmerayamajjappamādaṭṭhānā. Tesaṃ taṃ hoti appiyaṃ amanāpaṃ. Santi hi, bhante, bhagavato sāvakā araññavanapatthāni pantāni senāsanāni paṭisevanti appasaddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhasseyyakāni paṭisallānasāruppāni. Tattha santi uḷārā yakkhā nivāsino, ye imasmiṃ bhagavato pāvacane appasannā, tesaṃ pasādāya uggaṇhātu, bhante, bhagavā āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā’ti. Adhivāsesiṃ kho ahaṃ, bhikkhave, tuṇhībhāvena. Atha kho, bhikkhave, vessavaṇo mahārājā me adhivāsanaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ abhāsi—

287.

709 ‘Vipassissa ca namatthu,

cakkhumantassa sirīmato;

Sikhissapi ca namatthu,

sabbabhūtānukampino.

710 Vessabhussa ca namatthu,

nhātakassa tapassino;

Namatthu kakusandhassa,

mārasenāpamaddino.

711 Koṇāgamanassa namatthu,

brāhmaṇassa vusīmato;

Kassapassa ca namatthu,

vippamuttassa sabbadhi.

712 Aṅgīrasassa namatthu,

sakyaputtassa sirīmato;

Yo imaṃ dhammaṃ desesi,

sabbadukkhāpanūdanaṃ.

713 Ye cāpi nibbutā loke,

yathābhūtaṃ vipassisuṃ;

Te janā apisuṇātha,

mahantā vītasāradā.

714 Hitaṃ devamanussānaṃ,

yaṃ namassanti gotamaṃ;

Vijjācaraṇasampannaṃ,

mahantaṃ vītasāradaṃ.

288.

715 Yato uggacchati sūriyo,

ādicco maṇḍalī mahā;

Yassa cuggacchamānassa,

saṃvarīpi nirujjhati;

Yassa cuggate sūriye,

“ divaso ” ti pavuccati.

716 Rahadopi tattha gambhīro,

samuddo saritodako;

Evaṃ taṃ tattha jānanti,

“ samuddo saritodako ” .

717 Ito “ sā purimā disā ” ,

iti naṃ ācikkhatī jano;

Yaṃ disaṃ abhipāleti,

mahārājā yasassi so.

718 Gandhabbānaṃ adhipati,

“ dhataraṭṭho ” ti nāmaso;

Ramatī naccagītehi,

gandhabbehi purakkhato.

719 Puttāpi tassa bahavo,

ekanāmāti me sutaṃ;

Asīti dasa eko ca,

indanāmā mahabbalā.

720 Te cāpi buddhaṃ disvāna,

buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;

Dūratova namassanti,

mahantaṃ vītasāradaṃ.

721 Namo te purisājañña,

namo te purisuttama;

Kusalena samekkhasi,

amanussāpi taṃ vandanti;

Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso,

tasmā evaṃ vademase.

722 “ Jinaṃ vandatha gotamaṃ,

jinaṃ vandāma gotamaṃ;

Vijjācaraṇasampannaṃ,

buddhaṃ vandāma gotamaṃ ” .

289.

723 Yena petā pavuccanti,

pisuṇā piṭṭhimaṃsikā;

Pāṇātipātino luddā,

corā nekatikā janā.

724 Ito “ sā dakkhiṇā disā ” ,

iti naṃ ācikkhatī jano;

Yaṃ disaṃ abhipāleti,

mahārājā yasassi so.

725 Kumbhaṇḍānaṃ adhipati,

“ virūḷho ” iti nāmaso;

Ramatī naccagītehi,

kumbhaṇḍehi purakkhato.

726 Puttāpi tassa bahavo,

ekanāmāti me sutaṃ;

Asīti dasa eko ca,

indanāmā mahabbalā.

727 Te cāpi buddhaṃ disvāna,

buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;

Dūratova namassanti,

mahantaṃ vītasāradaṃ.

728 Namo te purisājañña,

namo te purisuttama;

Kusalena samekkhasi,

amanussāpi taṃ vandanti;

Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso,

tasmā evaṃ vademase.

729 “ Jinaṃ vandatha gotamaṃ,

jinaṃ vandāma gotamaṃ;

Vijjācaraṇasampannaṃ,

buddhaṃ vandāma gotamaṃ ” .

290.

730 Yattha coggacchati sūriyo,

ādicco maṇḍalī mahā;

Yassa coggacchamānassa,

divasopi nirujjhati;

Yassa coggate sūriye,

“ saṃvarī ” ti pavuccati.

731 Rahadopi tattha gambhīro,

samuddo saritodako;

Evaṃ taṃ tattha jānanti,

samuddo saritodako.

732 Ito “ sā pacchimā disā ” ,

iti naṃ ācikkhatī jano;

Yaṃ disaṃ abhipāleti,

mahārājā yasassi so.

733 Nāgānañca adhipati,

“ virūpakkho ” ti nāmaso;

Ramatī naccagītehi,

nāgeheva purakkhato.

734 Puttāpi tassa bahavo,

ekanāmāti me sutaṃ;

Asīti dasa eko ca,

indanāmā mahabbalā.

735 Te cāpi buddhaṃ disvāna,

buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;

Dūratova namassanti,

mahantaṃ vītasāradaṃ.

736 Namo te purisājañña,

namo te purisuttama;

Kusalena samekkhasi,

amanussāpi taṃ vandanti;

Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso,

tasmā evaṃ vademase.

737 “ Jinaṃ vandatha gotamaṃ,

jinaṃ vandāma gotamaṃ;

Vijjācaraṇasampannaṃ,

buddhaṃ vandāma gotamaṃ ” .

291.

738 Yena uttarakuruvho,

mahāneru sudassano;

Manussā tattha jāyanti,

amamā apariggahā.

739 Na te bījaṃ pavapanti,

nāpi nīyanti naṅgalā;

Akaṭṭhapākimaṃ sāliṃ,

paribhuñjanti mānusā.

740 Akaṇaṃ athusaṃ suddhaṃ,

sugandhaṃ taṇḍulapphalaṃ;

Tuṇḍikīre pacitvāna,

tato bhuñjanti bhojanaṃ.

741 Gāviṃ ekakhuraṃ katvā,

anuyanti disodisaṃ;

Pasuṃ ekakhuraṃ katvā,

anuyanti disodisaṃ.

742 Itthiṃ vā vāhanaṃ katvā,

anuyanti disodisaṃ;

Purisaṃ vāhanaṃ katvā,

anuyanti disodisaṃ.

743 Kumāriṃ vāhanaṃ katvā,

anuyanti disodisaṃ;

Kumāraṃ vāhanaṃ katvā,

anuyanti disodisaṃ.

744 Te yāne abhiruhitvā,

Sabbā disā anupariyāyanti;

Pacārā tassa rājino.

745 Hatthiyānaṃ assayānaṃ,

dibbaṃ yānaṃ upaṭṭhitaṃ;

Pāsādā sivikā ceva,

mahārājassa yasassino.

746 Tassa ca nagarā ahu,

Antalikkhe sumāpitā;

Āṭānāṭā kusināṭā parakusināṭā,

Nāṭasuriyā parakusiṭanāṭā.

747 Uttarena kasivanto,

Janoghamaparena ca;

Navanavutiyo ambaraambaravatiyo,

Āḷakamandā nāma rājadhānī.

748 Kuverassa kho pana mārisa,

Mahārājassa visāṇā nāma rājadhānī;

Tasmā kuvero mahārājā,

“ Vessavaṇo ” ti pavuccati.

749 Paccesanto pakāsenti,

Tatolā tattalā tatotalā;

Ojasi tejasi tatojasī,

Sūro rājā ariṭṭho nemi.

750 Rahadopi tattha dharaṇī nāma,

Yato meghā pavassanti;

Vassā yato patāyanti,

Sabhāpi tattha sālavatī nāma.

751 Yattha yakkhā payirupāsanti,

Tattha niccaphalā rukkhā;

Nānā dijagaṇā yutā,

Mayūrakoñcābhirudā;

Kokilādīhi vagguhi.

752 Jīvañjīvakasaddettha,

atho oṭṭhavacittakā;

Kukkuṭakā kuḷīrakā,

vane pokkharasātakā.

753 Sukasāḷika saddettha,

daṇḍamāṇavakāni ca;

Sobhati sabbakālaṃ sā,

kuveranaḷinī sadā.

754 Ito “ sā uttarā disā ” ,

iti naṃ ācikkhatī jano;

Yaṃ disaṃ abhipāleti,

mahārājā yasassi so.

755 Yakkhānañca adhipati,

“ kuvero ” iti nāmaso;

Ramatī naccagītehi,

yakkheheva purakkhato.

756 Puttāpi tassa bahavo,

ekanāmāti me sutaṃ;

Asīti dasa eko ca,

indanāmā mahabbalā.

757 Te cāpi buddhaṃ disvāna,

buddhaṃ ādiccabandhunaṃ;

Dūratova namassanti,

mahantaṃ vītasāradaṃ.

758 Namo te purisājañña,

namo te purisuttama;

Kusalena samekkhasi,

amanussāpi taṃ vandanti;

Sutaṃ netaṃ abhiṇhaso,

tasmā evaṃ vademase.

759 “ Jinaṃ vandatha gotamaṃ,

jinaṃ vandāma gotamaṃ;

Vijjācaraṇasampannaṃ,

buddhaṃ vandāma gotaman ” ti.

292. 760 Ayaṃ kho sā, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Yassa kassaci, mārisa, bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā upāsakassa vā upāsikāya vā ayaṃ āṭānāṭiyā rakkhā suggahitā bhavissati samattā pariyāputā tañce amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe…  gandhabbo vā gandhabbī vā…pe…  kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā…pe…  nāgo vā nāgī vā nāgapotako vā nāgapotikā vā nāgamahāmatto vā nāgapārisajjo vā nāgapacāro vā, paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā anugaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Na me so, mārisa, amanusso labheyya gāmesu vā nigamesu vā sakkāraṃ vā garukāraṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya āḷakamandāya nāma rājadhāniyā vatthuṃ vā vāsaṃ vā. Na me so, mārisa, amanusso labheyya yakkhānaṃ samitiṃ gantuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā anāvayhampi naṃ kareyyuṃ avivayhaṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā attāhi paripuṇṇāhi paribhāsāhi paribhāseyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā rittampissa pattaṃ sīse nikkujjeyyuṃ. Apissu naṃ, mārisa, amanussā sattadhāpissa muddhaṃ phāleyyuṃ.

761 Santi hi, mārisa, amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Seyyathāpi, mārisa, rañño māgadhassa vijite mahācorā. Te neva rañño māgadhassa ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ ādiyanti, na rañño māgadhassa purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, mahācorā rañño māgadhassa avaruddhā nāma vuccanti. Evameva kho, mārisa, santi amanussā caṇḍā ruddhā rabhasā, te neva mahārājānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ ādiyanti, na mahārājānaṃ purisakānaṃ purisakānaṃ ādiyanti. Te kho te, mārisa, amanussā mahārājānaṃ avaruddhā nāma vuccanti. Yo hi koci, mārisa, amanusso yakkho vā yakkhinī vā…pe…  gandhabbo vā gandhabbī vā…pe…  kumbhaṇḍo vā kumbhaṇḍī vā…pe…  nāgo vā nāgī vā…pe…  paduṭṭhacitto bhikkhuṃ vā bhikkhuniṃ vā upāsakaṃ vā upāsikaṃ vā gacchantaṃ vā upagaccheyya, ṭhitaṃ vā upatiṭṭheyya, nisinnaṃ vā upanisīdeyya, nipannaṃ vā upanipajjeyya. Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ— “ ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī ” ti.

293. 762 Katamesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ?

763 Indo somo varuṇo ca,

bhāradvājo pajāpati;

Candano kāmaseṭṭho ca,

kinnughaṇḍu nighaṇḍu ca.

764 Panādo opamañño ca,

devasūto ca mātali;

Cittaseno ca gandhabbo,

naḷo rājā janesabho.

765 Sātāgiro hemavato,

puṇṇako karatiyo guḷo;

Sivako mucalindo ca,

vessāmitto yugandharo.

766 Gopālo supparodho ca,

Hiri netti ca mandiyo;

Pañcālacaṇḍo āḷavako,

Pajjunno sumano sumukho;

Dadhimukho maṇi māṇivaro dīgho,

Atho serīsako saha.

767 Imesaṃ yakkhānaṃ mahāyakkhānaṃ senāpatīnaṃ mahāsenāpatīnaṃ ujjhāpetabbaṃ vikkanditabbaṃ viravitabbaṃ— “ ayaṃ yakkho gaṇhāti, ayaṃ yakkho āvisati, ayaṃ yakkho heṭheti, ayaṃ yakkho viheṭheti, ayaṃ yakkho hiṃsati, ayaṃ yakkho vihiṃsati, ayaṃ yakkho na muñcatī ” ti.

768 Ayaṃ kho, mārisa, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāya. Handa ca dāni mayaṃ, mārisa, gacchāma, bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’ti. ‘Yassadāni tumhe, mahārājāno, kālaṃ maññathā’ti.

294. 769 Atha kho, bhikkhave, cattāro mahārājā uṭṭhāyāsanā maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Tepi kho, bhikkhave, yakkhā uṭṭhāyāsanā appekacce maṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce mayā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce yenāhaṃ tenañjaliṃ paṇāmetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce nāmagottaṃ sāvetvā tatthevantaradhāyiṃsu. Appekacce tuṇhībhūtā tatthevantaradhāyiṃsu.

295. 770 Uggaṇhātha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Pariyāpuṇātha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Dhāretha, bhikkhave, āṭānāṭiyaṃ rakkhaṃ. Atthasaṃhitā, bhikkhave, āṭānāṭiyā rakkhā bhikkhūnaṃ bhikkhunīnaṃ upāsakānaṃ upāsikānaṃ guttiyā rakkhāya avihiṃsāya phāsuvihārāyā”ti.

771 Idamavoca bhagavā. Attamanā te bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

772 Āṭānāṭiyasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.