3.4.5 Vāyāmakaraṇapañha

Milindapañha

Nibbānavagga

Vāyāmakaraṇapañha

67. 331 Rājā āha— “bhante nāgasena, tumhe bhaṇatha— ‘kinti imaṃ dukkhaṃ nirujjheyya, aññañca dukkhaṃ nuppajjeyyāti. Etadatthā, mahārāja, amhākaṃ pabbajjā’ti. Kiṃ paṭikacceva vāyamitena, nanu sampatte kāle vāyamitabban”ti? Thero āha— “sampatte kāle, mahārāja, vāyāmo akiccakaro bhavati, paṭikacceva vāyāmo kiccakaro bhavatī”ti.

332 “Opammaṃ karohī”ti. “Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadā tvaṃ pipāsito bhaveyyāsi, tadā tvaṃ udapānaṃ khaṇāpeyyāsi, taḷākaṃ khaṇāpeyyāsi ‘pānīyaṃ pivissāmī’”ti? “Na hi, bhante”ti. “Evameva kho, mahārāja, sampatte kāle vāyāmo akiccakaro bhavati, paṭikacceva vāyāmo kiccakaro bhavatī”ti.

333 “Bhiyyo opammaṃ karohī”ti. “Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadā tvaṃ bubhukkhito bhaveyyāsi, tadā tvaṃ khettaṃ kasāpeyyāsi, sāliṃ ropāpeyyāsi, dhaññaṃ atiharāpeyyāsi ‘bhattaṃ bhuñjissāmī’”ti? “Na hi, bhante”ti. “Evameva kho, mahārāja, sampatte kāle vāyāmo akiccakaro bhavati, paṭikacceva vāyāmo kiccakaro bhavatī”ti.

334 “Bhiyyo opammaṃ karohī”ti. “Taṃ kiṃ maññasi, mahārāja, yadā te saṅgāmo paccupaṭṭhito bhaveyya, tadā tvaṃ parikhaṃ khaṇāpeyyāsi, pākāraṃ kārāpeyyāsi, gopuraṃ kārāpeyyāsi, aṭṭālakaṃ kārāpeyyāsi, dhaññaṃ atiharāpeyyāsi, tadā tvaṃ hatthismiṃ sikkheyyāsi, assasmiṃ sikkheyyāsi, rathasmiṃ sikkheyyāsi, dhanusmiṃ sikkheyyāsi, tharusmiṃ sikkheyyāsī”ti? “Na hi, bhante”ti. “Evameva kho, mahārāja, sampatte kāle vāyāmo akiccakaro bhavati, paṭikacceva vāyāmo kiccakaro bhavati. Bhāsitampetaṃ, mahārāja bhagavatā—

335 ‘Paṭikacceva taṃ kayirā,

yaṃ jaññā hitamattano;

Na sākaṭikacintāya,

mantā dhīro parakkame.

336 Yathā sākaṭiko maṭṭhaṃ,

samaṃ hitvā mahāpathaṃ;

Visamaṃ maggamāruyha,

akkhacchinnova jhāyati.

337 Evaṃ dhammā apakkamma,

adhammamanuvattiya;

Mando maccu mukhaṃ patto,

akkhacchinnova jhāyatī’”ti.

338 “Kallosi, bhante nāgasenā”ti.

339 Vāyāmakaraṇapañho pañcamo.