
-
-
- Khuddakapāṭhapāḷi
- Dhammapadapāḷi
- Udānapāḷi
- Itivuttakapāḷi
- Suttanipātapāḷi
- Vimānavatthupāḷi
- Petavatthupāḷi
- Theragāthāpāḷi
- Therīgāthāpāḷi
- Therāpadānapāḷi
- Therīapadānapāḷi
- Buddhavaṃsapāḷi
- Cariyāpiṭakapāḷi
- Jātakapāḷi
- Jātakapāḷi
- Mahāniddesapāḷi
- Cūḷaniddesapāḷi
- Paṭisambhidāmaggapāḷi
- Nettipāḷi
- Peṭakopadesapāḷi
- Milindapañhapāḷi
-
3.10 Mātikākathā
Paññāvagga
Mātikākathā
40. 1924 Nicchāto, mokkho vimokkho, vijjāvimutti, adhisīlaṃ, adhicittaṃ, adhipaññā, passaddhi, ñāṇaṃ, dassanaṃ, visuddhi, nekkhammaṃ, nissaraṇaṃ, paviveko, vosaggo, cariyā, jhānavimokkho, bhāvanā, adhiṭṭhānaṃ, jīvitaṃ. [19]
41. 1925 Nicchāto ti nekkhammena kāmacchandato nicchāto, abyāpādena byāpādato nicchāto…pe… paṭhamena jhānena nīvaraṇehi nicchāto…pe… arahattamaggena sabbakilesehi nicchāto. (1)
1926 Mokkho vimokkho ti nekkhammena kāmacchandato muccatīti— mokkho vimokkho. Abyāpādena byāpādato muccatīti— mokkho vimokkho…pe… paṭhamena jhānena nīvaraṇehi muccatīti— mokkho vimokkho…pe… arahattamaggena sabbakilesehi muccatīti— mokkho vimokkho. (2)
1927 Vijjāvimuttī ti nekkhammaṃ vijjatīti vijjā, kāmacchandato muccatīti vimutti. Vijjanto muccati, muccanto vijjatīti— vijjāvimutti. Abyāpādo vijjatīti vijjā, byāpādato vimuccatīti vimutti. Vijjanto muccati, muccanto vijjatīti— vijjāvimutti…pe… arahattamaggo vijjatīti vijjā, sabbakilesehi muccatīti vimutti. Vijjanto muccati, muccanto vijjatīti— vijjāvimutti. (3)
1928 Adhisīlaṃ adhicittaṃ adhipaññā ti nekkhammena kāmacchandaṃ, saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi, dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā. Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā. Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā. Abyāpādena byāpādaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe… arahattamaggena sabbakilese saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi, avikkhepaṭṭhena cittavisuddhi. Dassanaṭṭhena diṭṭhivisuddhi. Yo tattha saṃvaraṭṭho, ayaṃ adhisīlasikkhā. Yo tattha avikkhepaṭṭho, ayaṃ adhicittasikkhā. Yo tattha dassanaṭṭho, ayaṃ adhipaññāsikkhā. (4--6)
1929 Passaddhī ti nekkhammena kāmacchandaṃ paṭippassambheti, abyāpādena byāpādaṃ paṭippassambheti…pe… arahattamaggena sabbakilese paṭippassambheti. (7)
1930 Ñāṇan ti kāmacchandassa pahīnattā nekkhammaṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ; byāpādassa pahīnattā abyāpādo ñātaṭṭhena ñāṇaṃ…pe… sabbakilesānaṃ pahīnattā arahattamaggo ñātaṭṭhena ñāṇaṃ. (8)
1931 Dassanan ti kāmacchandassa pahīnattā nekkhammaṃ diṭṭhattā dassanaṃ. Byāpādassa pahīnattā abyāpādo diṭṭhattā dassanaṃ…pe… sabbakilesānaṃ pahīnattā arahattamaggo diṭṭhattā dassanaṃ. (9)
1932 Visuddhī ti kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammena visujjhati. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādena visujjhati…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggena visujjhati. (10)
1933 Nekkhamman ti kāmānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ nekkhammaṃ. Rūpānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ āruppaṃ. Yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ, nirodho tassa nekkhammaṃ. Byāpādassa abyāpādo nekkhammaṃ. Thinamiddhassa ālokasaññā nekkhammaṃ…pe… sabbakilesānaṃ arahattamaggo nekkhammaṃ. (11)
1934 Nissaraṇan ti kāmānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ nekkhammaṃ. Rūpānametaṃ nissaraṇaṃ, yadidaṃ āruppaṃ. Yaṃ kho pana kiñci bhūtaṃ saṅkhataṃ paṭiccasamuppannaṃ, nirodho tassa nissaraṇaṃ. Kāmacchandassa nekkhammaṃ nissaraṇaṃ. Byāpādassa abyāpādo nissaraṇaṃ…pe… sabbakilesānaṃ arahattamaggo nissaraṇaṃ. (12)
1935 Paviveko ti kāmacchandassa nekkhammaṃ paviveko …pe… sabbakilesānaṃ arahattamaggo paviveko. (13)
1936 Vosaggo ti nekkhammena kāmacchandaṃ vosajjatīti— vosaggo. Abyāpādena byāpādaṃ vosajjatīti— vosaggo…pe… arahattamaggena sabbakilese vosajjatīti— vosaggo. (14)
1937 Cariyā ti kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammena carati. Byāpādaṃ pajahanto abyāpādena carati…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggena carati. (15)
1938 Jhānavimokkho ti nekkhammaṃ jhāyatīti— jhānaṃ. Kāmacchandaṃ jhāpetīti— jhānaṃ. Jhāyanto muccatīti— jhānavimokkho. Jhāpento muccatīti— jhānavimokkho. Jhāyantīti dhammā. Jhāpentīti kilese. Jhāte ca jhāpe ca jānātīti— jhānajhāyī. Abyāpādo jhāyatīti jhānaṃ. Byāpādaṃ jhāpetīti— jhānaṃ…pe… ālokasaññā jhāyatīti— jhānaṃ. Thinamiddhaṃ jhāpetīti— jhānaṃ…pe… arahattamaggo jhāyatīti— jhānaṃ. Sabbakilese jhāpetīti— jhānaṃ. Jhāyanto muccatīti— jhānavimokkho. Jhāpento muccatīti— jhānavimokkho. Jhāyantīti— dhammā. Jhāpentīti— kilese. Jhāte ca jhāpe ca jānātīti— jhānajhāyī. (16)
42. 1939 Bhāvanā adhiṭṭhānaṃ jīvitan ti kāmacchandaṃ pajahanto nekkhammaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno. Nekkhammavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti— adhiṭṭhānasampanno. Svāyaṃ evaṃ bhāvanāsampanno adhiṭṭhānasampanno samaṃ jīvati, no visamaṃ; sammā jīvati, no micchā; visuddhaṃ jīvati, no kiliṭṭhanti— ājīvasampanno. Svāyaṃ evaṃ bhāvanāsampanno adhiṭṭhānasampanno ājīvasampanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati— yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ— visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto. Taṃ kissa hetu? Tathā hi so bhāvanāsampanno adhiṭṭhānasampanno ājīvasampanno.
1940 Byāpādaṃ pajahanto abyāpādaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno…pe… thinamiddhaṃ pajahanto ālokasaññaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno…pe… uddhaccaṃ pajahanto avikkhepaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno…pe… vicikicchaṃ pajahanto dhammavavatthānaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno…pe… avijjaṃ pajahanto vijjaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno…pe… aratiṃ pajahanto pāmojjaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno…pe… nīvaraṇe pajahanto paṭhamaṃ jhānaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno…pe… sabbakilese pajahanto arahattamaggaṃ bhāvetīti— bhāvanāsampanno. Arahattamaggavasena cittaṃ adhiṭṭhātīti— adhiṭṭhānasampanno. Svāyaṃ evaṃ bhāvanāsampanno adhiṭṭhānasampanno samaṃ jīvati, no visamaṃ; sammā jīvati, no micchā; visuddhaṃ jīvati, no kiliṭṭhanti— ājīvasampanno. Svāyaṃ evaṃ bhāvanāsampanno adhiṭṭhānasampanno ājīvasampanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati— yadi khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ— visārado upasaṅkamati amaṅkubhūto. Taṃ kissa hetu? Tathā hi so bhāvanāsampanno adhiṭṭhānasampanno ājīvasampannoti. (17--19)
1941 Mātikākathā niṭṭhitā.
1942 Paññāvaggo tatiyo.
1943 Tassuddānaṃ
1944 Paññā iddhi abhisamayo, |
viveko cariyapañcamo; |
Pāṭihāri samasīsi, |
satipaṭṭhānā vipassanā; |
Tatiye paññāvaggamhi, |
mātikāya ca te dasāti. |
1945 Mahāvaggo yuganaddho, |
paññāvaggo ca nāmato; |
Tayova vaggā imamhi, |
paṭisambhidāpakaraṇe. |
1946 Anantanayamaggesu, |
gambhīro sāgarūpamo; |
Nabhañca tārakākiṇṇaṃ, |
thūlo jātassaro yathā; |
Kathikānaṃ visālāya, |
yogīnaṃ ñāṇajotananti. |
1947 Paṭisambhidāmaggapāḷi niṭṭhitā.