Mahānipāta

Mūgapakkhavagga

Umaṅgajātaka

590.

1914 “Pañcālo sabbasenāya,

brahmadattoyamāgato;

Sāyaṃ pañcāliyā senā,

appameyyā mahosadha.

591.

1915 Vīthimatī pattimatī,

sabbasaṅgāmakovidā;

Ohārinī saddavatī,

bherisaṅkhappabodhanā.

592.

1916 Lohavijjālaṅkārābhā,

dhajinī vāmarohinī;

Sippiyehi susampannā,

sūrehi suppatiṭṭhitā.

593.

1917 Dasettha paṇḍitā āhu,

bhūripaññā rahogamā;

Mātā ekādasī rañño,

pañcāliyaṃ pasāsati.

594.

1918 Athetthekasataṃ khatyā,

anuyantā yasassino;

Acchinnaraṭṭhā byathitā,

pañcāliyaṃ vasaṃ gatā.

595.

1919 Yaṃvadā takkarā rañño,

akāmā piyabhāṇino;

Pañcālamanuyāyanti,

akāmā vasino gatā.

596.

1920 Tāya senāya mithilā,

tisandhiparivāritā;

Rājadhānī videhānaṃ,

samantā parikhaññati.

597.

1921 Uddhaṃ tārakajātāva,

samantā parivāritā;

Mahosadha vijānāhi,

kathaṃ mokkho bhavissati”.

598.

1922 “Pāde deva pasārehi,

bhuñja kāme ramassu ca;

Hitvā pañcāliyaṃ senaṃ,

brahmadatto palāyiti”.

599.

1923 “Rājā santhavakāmo te,

ratanāni pavecchati;

Āgacchantu ito dūtā,

mañjukā piyabhāṇino.

600.

1924 Bhāsantu mudukā vācā,

yā vācā paṭinanditā;

Pañcālo ca videho ca,

ubho ekā bhavantu te”.

601.

1925 “Kathaṃ nu kevaṭṭa mahosadhena,

Samāgamo āsi tadiṅgha brūhi;

Kacci te paṭinijjhatto,

Kacci tuṭṭho mahosadho”.

602.

1926 “Anariyarūpo puriso janinda,

Asammodako thaddho asabbhirūpo;

Yathā mūgo ca badhiro ca,

Na kiñcitthaṃ abhāsatha”.

603.

1927 “Addhā idaṃ mantapadaṃ sududdasaṃ,

Attho suddho naraviriyena diṭṭho;

Tathā hi kāyo mama sampavedhati,

Hitvā sayaṃ ko parahatthamessati”.

604.

1928 “Channañhi ekāva matī sameti,

Ye paṇḍitā uttamabhūripattā;

Yānaṃ ayānaṃ atha vāpi ṭhānaṃ,

Mahosadha tvampi matiṃ karohi”.

605.

1929 “Jānāsi kho rāja mahānubhāvo,

Mahabbalo cūḷanibrahmadatto;

Rājā ca taṃ icchati māraṇatthaṃ,

Migaṃ yathā okacarena luddo.

606.

1930 Yathāpi maccho baḷisaṃ,

vaṅkaṃ maṃsena chāditaṃ;

Āmagiddho na jānāti,

maccho maraṇamattano.

607.

1931 Evameva tuvaṃ rāja,

cūḷaneyyassa dhītaraṃ;

Kāmagiddho na jānāsi,

macchova maraṇamattano.

608.

1932 Sace gacchasi pañcālaṃ,

Khippamattaṃ jahissasi;

Migaṃ panthānubandhaṃva,

Mahantaṃ bhayamessati”.

609.

1933 “Mayameva bālamhase eḷamūgā,

Ye uttamatthāni tayī lapimhā;

Kimeva tvaṃ naṅgalakoṭivaḍḍho,

Atthāni jānāsi yathāpi aññe”.

610.

1934 “Imaṃ gale gahetvāna,

nāsetha vijitā mama;

Yo me ratanalābhassa,

antarāyāya bhāsati”.

611.

1935 Tato ca so apakkamma,

vedehassa upantikā;

Atha āmantayī dūtaṃ,

mādharaṃ suvapaṇḍitaṃ.

612.

1936 “Ehi samma haritapakkha,

veyyāvaccaṃ karohi me;

Atthi pañcālarājassa,

sāḷikā sayanapālikā.

613.

1937 Taṃ bandhanena pucchassu,

sā hi sabbassa kovidā;

Sā tesaṃ sabbaṃ jānāti,

rañño ca kosiyassa ca”.

614.

1938 “Āmo”ti so paṭissutvā,

mādharo suvapaṇḍito;

Agamāsi haritapakkho,

sāḷikāya upantikaṃ.

615.

1939 Tato ca kho so gantvāna,

mādharo suvapaṇḍito;

Athāmantayi sugharaṃ,

sāḷikaṃ mañjubhāṇikaṃ.

616.

1940 “Kacci te sughare khamanīyaṃ,

Kacci vesse anāmayaṃ;

Kacci te madhunā lājā,

Labbhate sughare tuvaṃ”.

617.

1941 “Kusalañceva me samma,

atho samma anāmayaṃ;

Atho me madhunā lājā,

labbhate suvapaṇḍita.

618.

1942 Kuto nu samma āgamma,

kassa vā pahito tuvaṃ;

Na ca mesi ito pubbe,

diṭṭho vā yadi vā suto”.

619.

1943 “Ahosiṃ sivirājassa,

pāsāde sayanapālako;

Tato so dhammiko rājā,

baddhe mocesi bandhanā.

620.

1944 Tassa mekā dutiyāsi,

sāḷikā mañjubhāṇikā;

Taṃ tattha avadhī seno,

pekkhato sughare mama.

621.

1945 Tassā kāmā hi sammatto,

āgatosmi tavantike;

Sace kareyya okāsaṃ,

ubhayova vasāmase”.

622.

1946 “Suvova suviṃ kāmeyya,

sāḷiko pana sāḷikaṃ;

Suvassa sāḷikāyeva,

saṃvāso hoti kīdiso”.

623.

1947 “Yoyaṃ kāme kāmayati,

api caṇḍālikāmapi;

Sabbo hi sadiso hoti,

natthi kāme asādiso”.

624.

1948 “Atthi jampāvatī nāma,

mātā sivissa rājino;

Sā bhariyā vāsudevassa,

kaṇhassa mahesī piyā.

625.

1949 Raṭṭhavatī kimpurisī,

sāpi vacchaṃ akāmayi;

Manusso migiyā saddhiṃ,

natthi kāme asādiso.

626.

1950 Handa khvāhaṃ gamissāmi,

sāḷike mañjubhāṇike;

Paccakkhānupadañhetaṃ,

atimaññasi nūna maṃ”.

627.

1951 “Na sirī taramānassa,

mādhara suvapaṇḍita;

Idheva tāva acchassu,

yāva rājāna dakkhasi;

Sossi saddaṃ mudiṅgānaṃ,

ānubhāvañca rājino”.

628.

1952 “Yo nu khvāyaṃ tibbo saddo,

tirojanapade suto;

Dhītā pañcālarājassa,

osadhī viya vaṇṇinī;

Taṃ dassati videhānaṃ,

so vivāho bhavissati”.

629.

1953 “Ediso mā amittānaṃ,

vivāho hotu mādhara;

Yathā pañcālarājassa,

vedehena bhavissati.

630.

1954 Ānayitvāna vedehaṃ,

pañcālānaṃ rathesabho;

Tato naṃ ghātayissati,

nassa sakhī bhavissati”.

631.

1955 “Handa kho maṃ anujānāhi,

rattiyo sattamattiyo;

Yāvāhaṃ sivirājassa,

ārocemi mahesino;

Laddho ca me āvasatho,

sāḷikāya upantikaṃ”.

632.

1956 “Handa kho taṃ anujānāmi,

rattiyo sattamattiyo;

Sace tvaṃ sattarattena,

nāgacchasi mamantike;

Maññe okkantasattaṃ maṃ,

matāya āgamissasi”.

633.

1957 Tato ca kho so gantvāna,

mādharo suvapaṇḍito;

Mahosadhassa akkhāsi,

sāḷikāvacanaṃ idaṃ.

634.

1958 “Yasseva ghare bhuñjeyya bhogaṃ,

Tasseva atthaṃ puriso careyya;

Handāhaṃ gacchāmi pure janinda,

Pañcālarājassa puraṃ surammaṃ;

Nivesanāni māpetuṃ,

Vedehassa yasassino.

635.

1959 Nivesanāni māpetvā,

vedehassa yasassino;

Yadā te pahiṇeyyāmi,

tadā eyyāsi khattiya”.

636.

1960 Tato ca pāyāsi pure mahosadho,

Pañcālarājassa puraṃ surammaṃ;

Nivesanāni māpetuṃ,

Vedehassa yasassino.

637.

1961 Nivesanāni māpetvā,

vedehassa yasassino;

Athassa pāhiṇī dūtaṃ,

vedehaṃ mithilaggahaṃ;

“Ehi dāni mahārāja,

māpitaṃ te nivesanaṃ”.

638.

1962 Tato ca rājā pāyāsi,

senāya caturaṅgiyā;

Anantavāhanaṃ daṭṭhuṃ,

phītaṃ kapiliyaṃ puraṃ.

639.

1963 Tato ca kho so gantvāna,

brahmadattassa pāhiṇi;

“Āgatosmi mahārāja,

tava pādāni vandituṃ.

640.

1964 Dadāhi dāni me bhariyaṃ,

nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;

Suvaṇṇena paṭicchannaṃ,

dāsīgaṇapurakkhataṃ”.

641.

1965 “Svāgataṃ teva vedeha,

atho te adurāgataṃ;

Nakkhattaṃyeva paripuccha,

ahaṃ kaññaṃ dadāmi te;

Suvaṇṇena paṭicchannaṃ,

dāsīgaṇapurakkhataṃ”.

642.

1966 Tato ca rājā vedeho,

nakkhattaṃ paripucchatha;

Nakkhattaṃ paripucchitvā,

brahmadattassa pāhiṇi.

643.

1967 “Dadāhi dāni me bhariyaṃ,

nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;

Suvaṇṇena paṭicchannaṃ,

dāsīgaṇapurakkhataṃ”.

644.

1968 “Dadāmi dāni te bhariyaṃ,

nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;

Suvaṇṇena paṭicchannaṃ,

dāsīgaṇapurakkhataṃ”.

645.

1969 “Hatthī assā rathā pattī,

senā tiṭṭhanti vammitā;

Ukkā padittā jhāyanti,

kiṃ nu maññanti paṇḍitā.

646.

1970 Hatthī assā rathā pattī,

senā tiṭṭhanti vammitā;

Ukkā padittā jhāyanti,

kiṃ nu kāhanti paṇḍita”.

647.

1971 “Rakkhati taṃ mahārāja,

cūḷaneyyo mahabbalo;

Paduṭṭho brahmadattena,

pāto taṃ ghātayissati”.

648.

1972 “Ubbedhati me hadayaṃ,

mukhañca parisussati;

Nibbutiṃ nādhigacchāmi,

aggidaḍḍhova ātape.

649.

1973 Kammārānaṃ yathā ukkā,

anto jhāyati no bahi;

Evampi hadayaṃ mayhaṃ,

anto jhāyati no bahi”.

650.

1974 “Pamatto mantanātīto,

bhinnamantosi khattiya;

Idāni kho taṃ tāyantu,

paṇḍitā mantino janā.

651.

1975 Akatvāmaccassa vacanaṃ,

atthakāmahitesino;

Attapītirato rājā,

migo kūṭeva ohito.

652.

1976 Yathāpi maccho baḷisaṃ,

vaṅkaṃ maṃsena chāditaṃ;

Āmagiddho na jānāti,

maccho maraṇamattano.

653.

1977 Evameva tuvaṃ rāja,

cūḷaneyyassa dhītaraṃ;

Kāmagiddho na jānāsi,

macchova maraṇamattano.

654.

1978 Sace gacchasi pañcālaṃ,

khippamattaṃ jahissasi;

Migaṃ panthānubandhaṃva,

mahantaṃ bhayamessati.

655.

1979 Anariyarūpo puriso janinda,

Ahīva ucchaṅgagato ḍaseyya;

Na tena mittiṃ kayirātha dhīro,

Dukkho have kāpurisena saṅgamo.

656.

1980 Yadeva jaññā purisaṃ janinda,

Sīlavāyaṃ bahussuto;

Teneva mittiṃ kayirātha dhīro,

Sukho have sappurisena saṅgamo.

657.

1981 Bālo tuvaṃ eḷamūgosi rāja,

Yo uttamatthāni mayī lapittho;

Kimevahaṃ naṅgalakoṭivaḍḍho,

Atthāni jānāmi yathāpi aññe.

658.

1982 Imaṃ gale gahetvāna,

nāsetha vijitā mama;

Yo me ratanalābhassa,

antarāyāya bhāsati”.

659.

1983 “Mahosadha atītena,

Nānuvijjhanti paṇḍitā;

Kiṃ maṃ assaṃva sambaddhaṃ,

Patodeneva vijjhasi.

660.

1984 Sace passasi mokkhaṃ vā,

khemaṃ vā pana passasi;

Teneva maṃ anusāsa,

kiṃ atītena vijjhasi”.

661.

1985 “Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ,

Dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;

Na taṃ sakkomi mocetuṃ,

Tvaṃ pajānassu khattiya.

662.

1986 Santi vehāyasā nāgā,

iddhimanto yasassino;

Tepi ādāya gaccheyyuṃ,

yassa honti tathāvidhā.

663.

1987 Santi vehāyasā assā,

iddhimanto yasassino;

Tepi ādāya gaccheyyuṃ,

yassa honti tathāvidhā.

664.

1988 Santi vehāyasā pakkhī,

iddhimanto yasassino;

Tepi ādāya gaccheyyuṃ,

yassa honti tathāvidhā.

665.

1989 Santi vehāyasā yakkhā,

iddhimanto yasassino;

Tepi ādāya gaccheyyuṃ,

yassa honti tathāvidhā.

666.

1990 Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ,

Dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;

Na taṃ sakkomi mocetuṃ,

Antalikkhena khattiya”.

667.

1991 “Atīradassī puriso,

mahante udakaṇṇave;

Yattha so labhate gādhaṃ,

tattha so vindate sukhaṃ.

668.

1992 Evaṃ amhañca rañño ca,

tvaṃ patiṭṭhā mahosadha;

Tvaṃ nosi mantinaṃ seṭṭho,

amhe dukkhā pamocaya”.

669.

1993 “Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ,

Dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;

Na taṃ sakkomi mocetuṃ,

Tvaṃ pajānassu senaka”.

670.

1994 “Suṇohi metaṃ vacanaṃ,

Passa senaṃ mahabbhayaṃ;

Senakaṃ dāni pucchāmi,

Kiṃ kiccaṃ idha maññasi”.

671.

1995 “Aggiṃ vā dvārato dema,

gaṇhāmase vikantanaṃ;

Aññamaññaṃ vadhitvāna,

khippaṃ hissāma jīvitaṃ;

Mā no rājā brahmadatto,

ciraṃ dukkhena mārayi”.

672.

1996 “Suṇohi metaṃ vacanaṃ,

passa senaṃ mahabbhayaṃ;

Pukkusaṃ dāni pucchāmi,

kiṃ kiccaṃ idha maññasi”.

673.

1997 “Visaṃ khāditvā miyyāma,

khippaṃ hissāma jīvitaṃ;

Mā no rājā brahmadatto,

ciraṃ dukkhena mārayi”.

674.

1998 “Suṇohi metaṃ vacanaṃ,

passa senaṃ mahabbhayaṃ;

Kāmindaṃ dāni pucchāmi,

kiṃ kiccaṃ idha maññasi”.

675.

1999 “Rajjuyā bajjha miyyāma,

papātā papatāmase;

Mā no rājā brahmadatto,

ciraṃ dukkhena mārayi”.

676.

2000 “Suṇohi metaṃ vacanaṃ,

passa senaṃ mahabbhayaṃ;

Devindaṃ dāni pucchāmi,

kiṃ kiccaṃ idha maññasi”.

677.

2001 “Aggiṃ vā dvārato dema,

gaṇhāmase vikantanaṃ;

Aññamaññaṃ vadhitvāna,

khippaṃ hissāma jīvitaṃ;

Na no sakkoti mocetuṃ,

sukheneva mahosadho”.

678.

2002 “Yathā kadalino sāraṃ,

anvesaṃ nādhigacchati;

Evaṃ anvesamānā naṃ,

pañhaṃ najjhagamāmase.

679.

2003 Yathā simbalino sāraṃ,

anvesaṃ nādhigacchati;

Evaṃ anvesamānā naṃ,

pañhaṃ najjhagamāmase.

680.

2004 Adese vata no vuṭṭhaṃ,

kuñjarānaṃvanodake;

Sakāse dummanussānaṃ,

bālānaṃ avijānataṃ.

681.

2005 Ubbedhati me hadayaṃ,

mukhañca parisussati;

Nibbutiṃ nādhigacchāmi,

aggidaḍḍhova ātape.

682.

2006 Kammārānaṃ yathā ukkā,

anto jhāyati no bahi;

Evampi hadayaṃ mayhaṃ,

anto jhāyati no bahi”.

683.

2007 Tato so paṇḍito dhīro,

atthadassī mahosadho;

Vedehaṃ dukkhitaṃ disvā,

idaṃ vacanamabravi.

684.

2008 “Mā tvaṃ bhāyi mahārāja,

mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi,

rāhuggahaṃva candimaṃ.

685.

2009 Mā tvaṃ bhāyi mahārāja,

mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi,

rāhuggahaṃva sūriyaṃ.

686.

2010 Mā tvaṃ bhāyi mahārāja,

mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi,

paṅke sannaṃva kuñjaraṃ.

687.

2011 Mā tvaṃ bhāyi mahārāja,

mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi,

peḷābaddhaṃva pannagaṃ.

688.

2012 Mā tvaṃ bhāyi mahārāja,

mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi,

pakkhiṃ baddhaṃva pañjare.

689.

2013 Mā tvaṃ bhāyi mahārāja,

mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi,

macche jālagateriva.

690.

2014 Mā tvaṃ bhāyi mahārāja,

mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Ahaṃ taṃ mocayissāmi,

sayoggabalavāhanaṃ.

691.

2015 Mā tvaṃ bhāyi mahārāja,

mā tvaṃ bhāyi rathesabha;

Pañcālaṃ vāhayissāmi,

kākasenaṃva leḍḍunā.

692.

2016 Adu paññā kimatthiyā,

Amacco vāpi tādiso;

Yo taṃ sambādhapakkhandaṃ,

Dukkhā na parimocaye”.

693.

2017 “Etha māṇavā uṭṭhetha,

mukhaṃ sodhetha sandhino;

Vedeho sahamaccehi,

umaṅgena gamissati”.

694.

2018 Tassa taṃ vacanaṃ sutvā,

paṇḍitassānucārino;

Umaṅgadvāraṃ vivariṃsu,

yantayutte ca aggaḷe.

695.

2019 Purato senako yāti,

pacchato ca mahosadho;

Majjhe ca rājā vedeho,

amaccaparivārito.

696.

2020 Umaṅgā nikkhamitvāna,

vedeho nāvamāruhi;

Abhirūḷhañca taṃ ñatvā,

anusāsi mahosadho.

697.

2021 “Ayaṃ te sasuro deva,

ayaṃ sassu janādhipa;

Yathā mātu paṭipatti,

evaṃ te hotu sassuyā.

698.

2022 Yathāpi niyako bhātā,

Saudariyo ekamātuko;

Evaṃ pañcālacando te,

Dayitabbo rathesabha.

699.

2023 Ayaṃ pañcālacandī te,

rājaputtī abhicchitā;

Kāmaṃ karohi te tāya,

bhariyā te rathesabha”.

700.

2024 “Āruyha nāvaṃ taramāno,

kiṃ nu tīramhi tiṭṭhasi;

Kicchā muttāmha dukkhato,

yāma dāni mahosadha”.

701.

2025 “Nesa dhammo mahārāja,

yohaṃ senāya nāyako;

Senaṅgaṃ parihāpetvā,

attānaṃ parimocaye.

702.

2026 Nivesanamhi te deva,

senaṅgaṃ parihāpitaṃ;

Taṃ dinnaṃ brahmadattena,

ānayissaṃ rathesabha”.

703.

2027 “Appaseno mahāsenaṃ,

kathaṃ viggayha ṭhassasi;

Dubbalo balavantena,

vihaññissasi paṇḍita”.

704.

2028 “Appasenopi ce mantī,

mahāsenaṃ amantinaṃ;

Jināti rājā rājāno,

ādiccovudayaṃ tamaṃ”.

705.

2029 “Susukhaṃ vata saṃvāso,

paṇḍitehīti senaka;

Pakkhīva pañjare baddhe,

macche jālagateriva;

Amittahatthattagate,

mocayī no mahosadho”.

706.

2030 “Evametaṃ mahārāja,

paṇḍitā hi sukhāvahā;

Pakkhīva pañjare baddhe,

macche jālagateriva;

Amittahatthattagate,

mocayī no mahosadho”.

707.

2031 Rakkhitvā kasiṇaṃ rattiṃ,

cūḷaneyyo mahabbalo;

Udentaṃ aruṇuggasmiṃ,

upakāriṃ upāgami.

708.

2032 Āruyha pavaraṃ nāgaṃ,

balavantaṃ saṭṭhihāyanaṃ;

Rājā avoca pañcālo,

cūḷaneyyo mahabbalo.

709.

2033 Sannaddho maṇivammena,

saramādāya pāṇinā;

Pesiye ajjhabhāsittha,

puthugumbe samāgate.

710.

2034 Hatthārohe anīkaṭṭhe,

rathike pattikārake;

Upāsanamhi katahatthe,

vālavedhe samāgate.

711.

2035 “Pesetha kuñjare dantī,

balavante saṭṭhihāyane;

Maddantu kuñjarā nagaraṃ,

vedehena sumāpitaṃ.

712.

2036 Vacchadantamukhā setā,

tikkhaggā aṭṭhivedhino;

Paṇunnā dhanuvegena,

sampatantutarītarā.

713.

2037 Māṇavā vammino sūrā,

citradaṇḍayutāvudhā;

Pakkhandino mahānāgā,

hatthīnaṃ hontu sammukhā.

714.

2038 Sattiyo teladhotāyo,

accimantā pabhassarā;

Vijjotamānā tiṭṭhantu,

sataraṃsīva tārakā.

715.

2039 Āvudhabalavantānaṃ,

guṇikāyūradhārinaṃ;

Etādisānaṃ yodhānaṃ,

saṅgāme apalāyinaṃ;

Vedeho kuto muccissati,

sace pakkhīva kāhiti.

716.

2040 Tiṃsa me purisanāvutyo,

sabbevekekaniccitā;

Yesaṃ samaṃ na passāmi,

kevalaṃ mahimaṃ caraṃ.

717.

2041 Nāgā ca kappitā dantī,

balavanto saṭṭhihāyanā;

Yesaṃ khandhesu sobhanti,

kumārā cārudassanā.

718.

2042 Pītālaṅkārā pītavasanā,

Pītuttaranivāsanā;

Nāgakhandhesu sobhanti,

Devaputtāva nandane.

719.

2043 Pāṭhīnavaṇṇā nettiṃsā,

teladhotā pabhassarā;

Niṭṭhitā naradhīrehi,

samadhārā sunissitā.

720.

2044 Vellālino vītamalā,

sikkāyasamayā daḷā;

Gahitā balavantehi,

suppahārappahāribhi.

721.

2045 Suvaṇṇatharusampannā,

lohitakacchupadhāritā;

Vivattamānā sobhanti,

vijjuvabbhaghanantare.

722.

2046 Paṭākā vammino sūrā,

asicammassa kovidā;

Dhanuggahā sikkhitarā,

nāgakhandhe nipātino.

723.

2047 Etādisehi parikkhitto,

natthi mokkho ito tava;

Pabhāvaṃ te na passāmi,

yena tvaṃ mithilaṃ vaje”.

724.

2048 “Kiṃ nu santaramānova,

nāgaṃ pesesi kuñjaraṃ;

Pahaṭṭharūpo āpatasi,

siddhatthosmīti maññasi.

725.

2049 Oharetaṃ dhanuṃ cāpaṃ,

khurappaṃ paṭisaṃhara;

Oharetaṃ subhaṃ vammaṃ,

veḷuriyamaṇisanthataṃ”.

726.

2050 “Pasannamukhavaṇṇosi,

mitapubbañca bhāsasi;

Hoti kho maraṇakāle,

edisī vaṇṇasampadā”.

727.

2051 “Moghaṃ te gajjitaṃ rāja,

bhinnamantosi khattiya;

Duggaṇhosi tayā rājā,

khaḷuṅkeneva sindhavo.

728.

2052 Tiṇṇo hiyyo rājā gaṅgaṃ,

sāmacco saparijjano;

Haṃsarājaṃ yathā dhaṅko,

anujjavaṃ patissasi.

729.

2053 Siṅgālā rattibhāgena,

phullaṃ disvāna kiṃsukaṃ;

Maṃsapesīti maññantā,

paribyūḷhā migādhamā.

730.

2054 Vītivattāsu rattīsu,

uggatasmiṃ divākare;

Kiṃsukaṃ phullitaṃ disvā,

āsacchinnā migādhamā.

731.

2055 Evameva tuvaṃ rāja,

vedehaṃ parivāriya;

Āsacchinno gamissasi,

siṅgālā kiṃsukaṃ yathā”.

732.

2056 “Imassa hatthe pāde ca,

kaṇṇanāsañca chindatha;

Yo me amittaṃ hatthagataṃ,

vedehaṃ parimocayi.

733.

2057 Imaṃ maṃsaṃva pātabyaṃ,

sūle katvā pacantu naṃ;

Yo me amittaṃ hatthagataṃ,

vedehaṃ parimocayi.

734.

2058 Yathāpi āsabhaṃ cammaṃ,

pathabyā vitaniyyati;

Sīhassa atho byagghassa,

hoti saṅkusamāhataṃ.

735.

2059 Evaṃ taṃ vitanitvāna,

vedhayissāmi sattiyā;

Yo me amittaṃ hatthagataṃ,

vedehaṃ parimocayi”.

736.

2060 “Sace me hatthe pāde ca,

kaṇṇanāsañca checchasi;

Evaṃ pañcālacandassa,

vedeho chedayissati.

737.

2061 Sace me hatthe pāde ca,

kaṇṇanāsañca checchasi;

Evaṃ pañcālacandiyā,

vedeho chedayissati.

738.

2062 Sace me hatthe pāde ca,

kaṇṇanāsañca checchasi;

Evaṃ nandāya deviyā,

vedeho chedayissati.

739.

2063 Sace me hatthe pāde ca,

kaṇṇanāsañca checchasi;

Evaṃ te puttadārassa,

vedeho chedayissati.

740.

2064 Sace maṃsaṃva pātabyaṃ,

sūle katvā pacissasi;

Evaṃ pañcālacandassa,

vedeho pācayissati.

741.

2065 Sace maṃsaṃva pātabyaṃ,

sūle katvā pacissasi;

Evaṃ pañcālacandiyā,

vedeho pācayissati.

742.

2066 Sace maṃsaṃva pātabyaṃ,

sūle katvā pacissasi;

Evaṃ nandāya deviyā,

vedeho pācayissati.

743.

2067 Sace maṃsaṃva pātabyaṃ,

sūle katvā pacissasi;

Evaṃ te puttadārassa,

vedeho pācayissati.

744.

2068 Sace maṃ vitanitvāna,

vedhayissasi sattiyā;

Evaṃ pañcālacandassa,

vedeho vedhayissati.

745.

2069 Sace maṃ vitanitvāna,

vedhayissasi sattiyā;

Evaṃ pañcālacandiyā,

vedeho vedhayissati.

746.

2070 Sace maṃ vitanitvāna,

vedhayissasi sattiyā;

Evaṃ nandāya deviyā,

vedeho vedhayissati.

747.

2071 Sace maṃ vitanitvāna,

vedhayissasi sattiyā;

Evaṃ te puttadārassa,

vedeho vedhayissati;

Evaṃ no mantitaṃ raho,

vedehena mayā saha.

748.

2072 Yathāpi palasataṃ cammaṃ,

kontimantāsuniṭṭhitaṃ;

Upeti tanutāṇāya,

sarānaṃ paṭihantave.

749.

2073 Sukhāvaho dukkhanudo,

vedehassa yasassino;

Matiṃ te paṭihaññāmi,

usuṃ palasatena vā.

750.

2074 Iṅgha passa mahārāja,

suññaṃ antepuraṃ tava;

Orodhā ca kumārā ca,

tava mātā ca khattiya;

Umaṅgā nīharitvāna,

vedehassupanāmitā”.

751.

2075 “Iṅgha antepuraṃ mayhaṃ,

gantvāna vicinātha naṃ;

Yathā imassa vacanaṃ,

saccaṃ vā yadi vā musā”.

752.

2076 “Evametaṃ mahārāja,

yathā āha mahosadho;

Suññaṃ antepuraṃ sabbaṃ,

kākapaṭṭanakaṃ yathā”.

753.

2077 “Ito gatā mahārāja,

nārī sabbaṅgasobhanā;

Kosambaphalakasussoṇī,

haṃsagaggarabhāṇinī.

754.

2078 Ito nītā mahārāja,

nārī sabbaṅgasobhanā;

Koseyyavasanā sāmā,

jātarūpasumekhalā.

755.

2079 Surattapādā kalyāṇī,

suvaṇṇamaṇimekhalā;

Pārevatakkhī sutanū,

bimboṭṭhā tanumajjhimā.

756.

2080 Sujātā bhujalaṭṭhīva,

vedīva tanumajjhimā;

Dīghassā kesā asitā,

īsakaggapavellitā.

757.

2081 Sujātā migachāpāva,

hemantaggisikhāriva;

Nadīva giriduggesu,

sañchannā khuddaveḷubhi.

758.

2082 Nāganāsūru kalyāṇī,

paramā timbarutthanī;

Nātidīghā nātirassā,

nālomā nātilomasā”.

759.

2083 “Nandāya nūna maraṇena,

nandasi sirivāhana;

Ahañca nūna nandā ca,

gacchāma yamasādhanaṃ”.

760.

2084 “Dibbaṃ adhīyase māyaṃ,

akāsi cakkhumohanaṃ;

Yo me amittaṃ hatthagataṃ,

vedehaṃ parimocayi”.

761.

2085 “Adhīyanti mahārāja,

dibbamāyidha paṇḍitā;

Te mocayanti attānaṃ,

paṇḍitā mantino janā.

762.

2086 Santi māṇavaputtā me,

kusalā sandhichedakā;

Yesaṃ katena maggena,

vedeho mithilaṃ gato”.

763.

2087 “Iṅgha passa mahārāja,

Umaṅgaṃ sādhu māpitaṃ;

Hatthīnaṃ atha assānaṃ,

Rathānaṃ atha pattinaṃ;

Ālokabhūtaṃ tiṭṭhantaṃ,

Umaṅgaṃ sādhu māpitaṃ”.

764.

2088 “Lābhā vata videhānaṃ,

yassimedisā paṇḍitā;

Ghare vasanti vijite,

yathā tvaṃsi mahosadha”.

765.

2089 “Vuttiñca parihārañca,

diguṇaṃ bhattavetanaṃ;

Dadāmi vipule bhoge,

bhuñja kāme ramassu ca;

Mā videhaṃ paccagamā,

kiṃ videho karissati”.

766.

2090 “Yo cajetha mahārāja,

bhattāraṃ dhanakāraṇā;

Ubhinnaṃ hoti gārayho,

attano ca parassa ca;

Yāva jīveyya vedeho,

nāññassa puriso siyā.

767.

2091 Yo cajetha mahārāja,

bhattāraṃ dhanakāraṇā;

Ubhinnaṃ hoti gārayho,

attano ca parassa ca;

Yāva tiṭṭheyya vedeho,

nāññassa vijite vase”.

768.

2092 “Dammi nikkhasahassaṃ te,

gāmāsītiñca kāsisu;

Dāsisatāni cattāri,

dammi bhariyāsatañca te;

Sabbaṃ senaṅgamādāya,

sotthiṃ gaccha mahosadha.

769.

2093 Yāva dadantu hatthīnaṃ,

assānaṃ diguṇaṃ vidhaṃ;

Tappentu annapānena,

rathike pattikārake.

770.

2094 Hatthī asse rathe pattī,

gacchevādāya paṇḍita;

Passatu taṃ mahārājā,

vedeho mithilaṃ gataṃ”.

771.

2095 “Hatthī assā rathā pattī,

senā padissate mahā;

Caturaṅginī bhīsarūpā,

kiṃ nu maññasi paṇḍita”.

772.

2096 “Ānando te mahārāja,

uttamo paṭidissati;

Sabbaṃ senaṅgamādāya,

sotthiṃ patto mahosadho”.

773.

2097 “Yathā petaṃ susānasmiṃ,

chaḍḍetvā caturo janā;

Evaṃ kapilaye tyamha,

chaḍḍayitvā idhāgatā.

774.

2098 Atha tvaṃ kena vaṇṇena,

kena vā pana hetunā;

Kena vā atthajātena,

attānaṃ parimocayi”.

775.

2099 “Atthaṃ atthena vedeha,

mantaṃ mantena khattiya;

Parivārayiṃ rājānaṃ,

jambudīpaṃva sāgaro”.

776.

2100 “Dinnaṃ nikkhasahassaṃ me,

gāmāsīti ca kāsisu;

Dāsīsatāni cattāri,

dinnaṃ bhariyāsatañca me;

Sabbaṃ senaṅgamādāya,

sotthināmhi idhāgato”.

777.

2101 “Susukhaṃ vata saṃvāso,

paṇḍitehīti senaka;

Pakkhīva pañjare baddhe,

macche jālagateriva;

Amittahatthattagate,

mocayī no mahosadho”.

778.

2102 “Evametaṃ mahārāja,

paṇḍitā hi sukhāvahā;

Pakkhīva pañjare baddhe,

macche jālagateriva;

Amittahatthattagate,

mocayī no mahosadho”.

779.

2103 “Āhaññantu sabbavīṇā,

bheriyo dindimāni ca;

Dhamentu māgadhā saṅkhā,

vaggū nadantu dundubhī”.

780.

2104 Orodhā ca kumārā ca,

vesiyānā ca brāhmaṇā;

Bahuṃ annañca pānañca,

paṇḍitassābhihārayuṃ.

781.

2105 Hatthārohā anīkaṭṭhā,

rathikā pattikārakā;

Bahuṃ annañca pānañca,

paṇḍitassābhihārayuṃ.

782.

2106 Samāgatā jānapadā,

negamā ca samāgatā;

Bahuṃ annañca pānañca,

paṇḍitassābhihārayuṃ.

783.

2107 Bahujano pasannosi,

disvā paṇḍitamāgataṃ;

Paṇḍitamhi anuppatte,

celukkhepo avattathāti.

2108 Umaṅgajātakaṃ pañcamaṃ.