Mahānipāta

Mūgapakkhavagga

Vessantarajātaka

Dārakapabba

2087.

3440 “Uṭṭhehi jāli patiṭṭha,

porāṇaṃ viya dissati;

Brāhmaṇaṃ viya passāmi,

nandiyo mābhikīrare”.

2088.

3441 “Ahampi tāta passāmi,

yo so brahmāva dissati;

Addhiko viya āyāti,

atithī no bhavissati”.

2089.

3442 “Kacci nu bhoto kusalaṃ,

kacci bhoto anāmayaṃ;

Kacci uñchena yāpetha,

kacci mūlaphalā bahū.

2090.

3443 Kacci ḍaṃsā makasā ca,

appameva sarīsapā;

Vane vāḷamigākiṇṇe,

kacci hiṃsā na vijjati”.

2091.

3444 “Kusalañceva no brahme,

atho brahme anāmayaṃ;

Atho uñchena yāpema,

atho mūlaphalā bahū.

2092.

3445 Atho ḍaṃsā makasā ca,

appameva sarīsapā;

Vane vāḷamigākiṇṇe,

hiṃsā amhaṃ na vijjati”.

2093.

3446 Satta no māse vasataṃ,

araññe jīvasokinaṃ;

Imampi paṭhamaṃ passāma,

brāhmaṇaṃ devavaṇṇinaṃ;

Ādāya veḷuvaṃ daṇḍaṃ,

aggihuttaṃ kamaṇḍaluṃ.

2094.

3447 Svāgataṃ te mahābrahme,

atho te adurāgataṃ;

Anto pavisa bhaddante,

pāde pakkhālayassu te.

2095.

3448 Tindukāni piyālāni,

madhuke kāsumāriyo;

Phalāni khuddakappāni,

bhuñja brahme varaṃ varaṃ.

2096.

3449 Idampi pānīyaṃ sītaṃ,

ābhataṃ girigabbharā;

Tato piva mahābrahme,

sace tvaṃ abhikaṅkhasi.

2097.

3450 Atha tvaṃ kena vaṇṇena,

kena vā pana hetunā;

Anuppatto brahāraññaṃ,

taṃ me akkhāhi pucchito.

2098.

3451 “Yathā vārivaho pūro,

sabbakālaṃ na khīyati;

Evaṃ taṃ yācitāgacchiṃ,

putte me dehi yācito”.

2099.

3452 “Dadāmi na vikampāmi,

issaro naya brāhmaṇa;

Pāto gatā rājaputtī,

sāyaṃ uñchāto ehiti.

2100.

3453 Ekarattiṃ vasitvāna,

pāto gacchasi brāhmaṇa;

Tassā nhāte upaghāte,

atha ne māladhārine.

2101.

3454 Ekarattiṃ vasitvāna,

pāto gacchasi brāhmaṇa;

Nānāpupphehi sañchanne,

nānāgandhehi bhūsite;

Nānāmūlaphalākiṇṇe,

gaccha svādāya brāhmaṇa”.

2102.

3455 “Na vāsamabhirocāmi,

gamanaṃ mayha ruccati;

Antarāyopi me assa,

gacchaññeva rathesabha.

2103.

3456 Na hetā yācayogī naṃ,

antarāyassa kāriyā;

Itthiyo mantaṃ jānanti,

sabbaṃ gaṇhanti vāmato.

2104.

3457 Saddhāya dānaṃ dadato,

māsaṃ adakkhi mātaraṃ;

Antarāyampi sā kayirā,

gacchaññeva rathesabha.

2105.

3458 Āmantayassu te putte,

mā te mātaramaddasuṃ;

Saddhāya dānaṃ dadato,

evaṃ puññaṃ pavaḍḍhati.

2106.

3459 Āmantayassu te putte,

mā te mātaramaddasuṃ;

Mādisassa dhanaṃ datvā,

rāja saggaṃ gamissasi”.

2107.

3460 “Sace tvaṃ nicchase daṭṭhuṃ,

mama bhariyaṃ patibbataṃ;

Ayyakassapi dassehi,

jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho.

2108.

3461 Ime kumāre disvāna,

mañjuke piyabhāṇine;

Patīto sumano vitto,

bahuṃ dassati te dhanaṃ”.

2109.

3462 “Acchedanassa bhāyāmi,

rājaputta suṇohi me;

Rājadaṇḍāya maṃ dajjā,

vikkiṇeyya haneyya vā;

Jino dhanañca dāse ca,

gārayhassa brahmabandhuyā”.

2110.

3463 “Ime kumāre disvāna,

mañjuke piyabhāṇine;

Dhamme ṭhito mahārājā,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

Laddhā pītisomanassaṃ,

bahuṃ dassati te dhanaṃ”.

2111.

3464 “Nāhaṃ tampi karissāmi,

yaṃ maṃ tvaṃ anusāsasi;

Dārakeva ahaṃ nessaṃ,

brāhmaṇyā paricārake”.

2112.

3465 Tato kumārā byathitā,

sutvā luddassa bhāsitaṃ;

Tena tena padhāviṃsu,

jālī kaṇhājinā cubho.

2113.

3466 “Ehi tāta piyaputta,

pūretha mama pāramiṃ;

Hadayaṃ mebhisiñcetha,

karotha vacanaṃ mama.

2114.

3467 Yānā nāvā ca me hotha,

acalā bhavasāgare;

Jātipāraṃ tarissāmi,

santāressaṃ sadevakaṃ.

2115.

3468 Ehi amma piyadhīti,

pūretha mama pāramiṃ;

Hadayaṃ mebhisiñcetha,

karotha vacanaṃ mama.

2116.

3469 Yānā nāvā ca me hotha,

acalā bhavasāgare;

Jātipāraṃ tarissāmi,

uddharissaṃ sadevakaṃ”.

2117.

3470 Tato kumāre ādāya,

jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho;

Brāhmaṇassa adā dānaṃ,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

2118.

3471 Tato kumāre ādāya,

jāliṃ kaṇhājinaṃ cubho;

Brāhmaṇassa adā vitto,

puttake dānamuttamaṃ.

2119.

3472 Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ,

tadāsi lomahaṃsanaṃ;

Yaṃ kumāre padinnamhi,

medanī sampakampatha.

2120.

3473 Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ,

tadāsi lomahaṃsanaṃ;

Yaṃ pañjalikato rājā,

kumāre sukhavacchite;

Brāhmaṇassa adā dānaṃ,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

2121.

3474 Tato so brāhmaṇo luddo,

lataṃ dantehi chindiya;

Latāya hatthe bandhitvā,

latāya anumajjatha.

2122.

3475 Tato so rajjumādāya,

daṇḍañcādāya brāhmaṇo;

Ākoṭayanto te neti,

sivirājassa pekkhato.

2123.

3476 Tato kumārā pakkāmuṃ,

brāhmaṇassa pamuñciya;

Assupuṇṇehi nettehi,

pitaraṃ so udikkhati.

2124.

3477 Vedhamassatthapattaṃva,

pitu pādāni vandati;

Pitu pādāni vanditvā,

idaṃ vacanamabravi.

2125.

3478 “Ammā ca tāta nikkhantā,

tvañca no tāta dassasi;

Yāva ammampi passemu,

atha no tāta dassasi.

2126.

3479 Ammā ca tāta nikkhantā,

tvañca no tāta dassasi;

Mā no tvaṃ tāta adadā,

yāva ammāpi etu no;

Tadāyaṃ brāhmaṇo kāmaṃ,

vikkiṇātu hanātu vā.

2127.

3480 Balaṅkapādo andhanakho,

atho ovaddhapiṇḍiko;

Dīghuttaroṭṭho capalo,

kaḷāro bhagganāsako.

2128.

3481 Kumbhodaro bhaggapiṭṭhi,

atho visamacakkhuko;

Lohamassu haritakeso,

valīnaṃ tilakāhato.

2129.

3482 Piṅgalo ca vinato ca,

vikaṭo ca brahā kharo;

Ajināni ca sannaddho,

amanusso bhayānako.

2130.

3483 Manusso udāhu yakkho,

maṃsalohitabhojano;

Gāmā araññamāgamma,

dhanaṃ taṃ tāta yācati.

2131.

3484 Nīyamāne pisācena,

kiṃ nu tāta udikkhasi;

Asmā nūna te hadayaṃ,

āyasaṃ daḷhabandhanaṃ.

2132.

3485 Yo no baddhe na jānāsi,

brāhmaṇena dhanesinā;

Accāyikena luddena,

yo no gāvova sumbhati.

2133.

3486 Idheva acchataṃ kaṇhā,

na sā jānāti kismiñci;

Migīva khīrasammattā,

yūthā hīnā pakandati.

2134.

3487 Na me idaṃ tathā dukkhaṃ,

labbhā hi pumunā idaṃ;

Yañca ammaṃ na passāmi,

taṃ me dukkhataraṃ ito.

2135.

3488 Na me idaṃ tathā dukkhaṃ,

labbhā hi pumunā idaṃ;

Yañca tātaṃ na passāmi,

taṃ me dukkhataraṃ ito.

2136.

3489 Sā nūna kapaṇā ammā,

cirarattāya rucchati;

Kaṇhājinaṃ apassantī,

kumāriṃ cārudassaniṃ.

2137.

3490 So nūna kapaṇo tāto,

cirarattāya rucchati;

Kaṇhājinaṃ apassanto,

kumāriṃ cārudassaniṃ.

2138.

3491 Sā nūna kapaṇā ammā,

ciraṃ rucchati assame;

Kaṇhājinaṃ apassantī,

kumāriṃ cārudassaniṃ.

2139.

3492 So nūna kapaṇo tāto,

ciraṃ rucchati assame;

Kaṇhājinaṃ apassanto,

kumāriṃ cārudassaniṃ.

2140.

3493 Sā nūna kapaṇā ammā,

cirarattāya rucchati;

Aḍḍharatte va ratte vā,

nadīva avasucchati.

2141.

3494 So nūna kapaṇo tāto,

cirarattāya rucchati;

Aḍḍharatte va ratte vā,

nadīva avasucchati.

2142.

3495 Ime te jambukā rukkhā,

vedisā sinduvārakā;

Vividhāni rukkhajātāni,

tāni ajja jahāmase.

2143.

3496 Assatthā panasā ceme,

nigrodhā ca kapitthanā;

Vividhāni phalajātāni,

tāni ajja jahāmase.

2144.

3497 Ime tiṭṭhanti ārāmā,

ayaṃ sītūdakā nadī;

Yatthassu pubbe kīḷāma,

tāni ajja jahāmase.

2145.

3498 Vividhāni pupphajātāni,

asmiṃ uparipabbate;

Yānassu pubbe dhārema,

tāni ajja jahāmase.

2146.

3499 Vividhāni phalajātāni,

asmiṃ uparipabbate;

Yānassu pubbe bhuñjāma,

tāni ajja jahāmase.

2147.

3500 Ime no hatthikā assā,

balībaddā ca no ime;

Yehissu pubbe kīḷāma,

tāni ajja jahāmase”.

2148.

3501 Nīyamānā kumārā te,

pitaraṃ etadabravuṃ;

“Ammaṃ ārogyaṃ vajjāsi,

tvañca tāta sukhī bhava.

2149.

3502 Ime no hatthikā assā,

balībaddā ca no ime;

Tāni ammāya dajjesi,

sokaṃ tehi vinessati.

2150.

3503 Ime no hatthikā assā,

balībaddā ca no ime;

Tāni ammā udikkhantī,

sokaṃ paṭivinessati”.

2151.

3504 Tato vessantaro rājā,

dānaṃ datvāna khattiyo;

Paṇṇasālaṃ pavisitvā,

kalunaṃ paridevayi.

2152.

3505 “Kaṃ nvajja chātā tasitā,

uparucchanti dārakā;

Sāyaṃ saṃvesanākāle,

ko ne dassati bhojanaṃ.

2153.

3506 Kaṃ nvajja chātā tasitā,

uparucchanti dārakā;

Sāyaṃ saṃvesanākāle,

ammā chātamha detha no.

2154.

3507 Kathaṃ nu pathaṃ gacchanti,

pattikā anupāhanā;

Santā sūnehi pādehi,

ko ne hatthe gahessati.

2155.

3508 Kathaṃ nu so na lajjeyya,

sammukhā paharaṃ mama;

Adūsakānaṃ puttānaṃ,

alajjī vata brāhmaṇo.

2156.

3509 Yopi me dāsidāsassa,

añño vā pana pesiyo;

Tassāpi suvihīnassa,

ko lajjī paharissati.

2157.

3510 Vārijasseva me sato,

baddhassa kumināmukhe;

Akkosati paharati,

piye putte apassato.

2158.

3511 Adu cāpaṃ gahetvāna,

khaggaṃ bandhiya vāmato;

Ānessāmi sake putte,

puttānañhi vadho dukho.

2159.

3512 Aṭṭhānametaṃ dukkharūpaṃ,

Yaṃ kumārā vihaññare;

Satañca dhammamaññāya,

Ko datvā anutappati”.

2160.

3513 “Saccaṃ kirevamāhaṃsu,

narā ekacciyā idha;

Yassa natthi sakā mātā,

yathā natthi tatheva so.

2161.

3514 Ehi kaṇhe marissāma,

natthattho jīvitena no;

Dinnamhāti janindena,

brāhmaṇassa dhanesino;

Accāyikassa luddassa,

yo no gāvova sumbhati.

2162.

3515 Ime te jambukā rukkhā,

vedisā sinduvārakā;

Vividhāni rukkhajātāni,

tāni kaṇhe jahāmase.

2163.

3516 Assatthā panasā ceme,

nigrodhā ca kapitthanā;

Vividhāni phalajātāni,

tāni kaṇhe jahāmase.

2164.

3517 Ime tiṭṭhanti ārāmā,

ayaṃ sītūdakā nadī;

Yatthassu pubbe kīḷāma,

tāni kaṇhe jahāmase.

2165.

3518 Vividhāni pupphajātāni,

asmiṃ uparipabbate;

Yānassu pubbe dhārema,

tāni kaṇhe jahāmase.

2166.

3519 Vividhāni phalajātāni,

asmiṃ uparipabbate;

Yānassu pubbe bhuñjāma,

tāni kaṇhe jahāmase.

2167.

3520 Ime no hatthikā assā,

balībaddā ca no ime;

Yehissu pubbe kīḷāma,

tāni kaṇhe jahāmase”.

2168.

3521 Nīyamānā kumārā te,

brāhmaṇassa pamuñciya;

Tena tena padhāviṃsu,

jālī kaṇhājinā cubho.

2169.

3522 Tato so rajjumādāya,

daṇḍañcādāya brāhmaṇo;

Ākoṭayanto te neti,

sivirājassa pekkhato.

2170.

3523 Taṃ taṃ kaṇhājināvoca,

“ayaṃ maṃ tāta brāhmaṇo;

Laṭṭhiyā paṭikoṭeti,

ghare jātaṃva dāsiyaṃ.

2171.

3524 Na cāyaṃ brāhmaṇo tāta,

dhammikā honti brāhmaṇā;

Yakkho brāhmaṇavaṇṇena,

khādituṃ tāta neti no;

Nīyamāne pisācena,

kiṃ nu tāta udikkhasi”.

2172.

3525 “Ime no pādakā dukkhā,

dīgho caddhā suduggamo;

Nīce colambate sūriyo,

brāhmaṇo ca dhāreti no.

2173.

3526 Okandāmase bhūtāni,

pabbatāni vanāni ca;

Sarassa sirasā vandāma,

supatitthe ca āpake.

2174.

3527 Tiṇalatāni osadhyo,

pabbatāni vanāni ca;

Ammaṃ ārogyaṃ vajjātha,

ayaṃ no neti brāhmaṇo.

2175.

3528 Vajjantu bhonto ammañca,

Maddiṃ asmāka mātaraṃ;

Sace anupatitukāmāsi,

Khippaṃ anupatiyāsi no.

2176.

3529 Ayaṃ ekapadī eti,

ujuṃ gacchati assamaṃ;

Tamevānupateyyāsi,

api passesi ne lahuṃ.

2177.

3530 Aho vata re jaṭinī,

vanamūlaphalahārike;

Suññaṃ disvāna assamaṃ,

taṃ te dukkhaṃ bhavissati.

2178.

3531 Ativelaṃ nu ammāya,

uñchā laddho anappako;

Yā no baddhe na jānāsi,

brāhmaṇena dhanesinā.

2179.

3532 Accāyikena luddena,

yo no gāvova sumbhati;

Apajja ammaṃ passemu,

sāyaṃ uñchāto āgataṃ.

2180.

3533 Dajjā ammā brāhmaṇassa,

phalaṃ khuddena missitaṃ;

Tadāyaṃ asito dhāto,

na bāḷhaṃ dhārayeyya no.

2181.

3534 Sūnā ca vata no pādā,

bāḷhaṃ dhāreti brāhmaṇo;

Iti tattha vilapiṃsu,

kumārā mātugiddhino”.

3535 Dārakapabbaṃ nāma.