Mahānipāta

Mūgapakkhavagga

Vessantarajātaka

Dānakaṇḍa

1744.

3092 Tesaṃ lālappitaṃ sutvā,

puttassa suṇisāya ca;

Kalunaṃ paridevesi,

rājaputtī yasassinī.

1745.

3093 “Seyyo visaṃ me khāyitaṃ,

papātā papateyyahaṃ;

Rajjuyā bajjha miyyāhaṃ,

kasmā vessantaraṃ puttaṃ;

Pabbājenti adūsakaṃ.

1746.

3094 Ajjhāyakaṃ dānapatiṃ,

yācayogaṃ amacchariṃ;

Pūjitaṃ paṭirājūhi,

kittimantaṃ yasassinaṃ;

Kasmā vessantaraṃ puttaṃ,

pabbājenti adūsakaṃ.

1747.

3095 Mātāpettibharaṃ jantuṃ,

kule jeṭṭhāpacāyikaṃ;

Kasmā vessantaraṃ puttaṃ,

pabbājenti adūsakaṃ.

1748.

3096 Rañño hitaṃ devihitaṃ,

ñātīnaṃ sakhinaṃ hitaṃ;

Hitaṃ sabbassa raṭṭhassa,

kasmā vessantaraṃ puttaṃ;

Pabbājenti adūsakaṃ.

1749.

3097 Madhūniva palātāni,

ambāva patitā chamā;

Evaṃ hessati te raṭṭhaṃ,

pabbājenti adūsakaṃ.

1750.

3098 Haṃso nikhīṇapattova,

pallalasmiṃ anūdake;

Apaviddho amaccehi,

eko rājā vihiyyasi.

1751.

3099 Taṃ taṃ brūmi mahārāja,

attho te mā upaccagā;

Mā naṃ sivīnaṃ vacanā,

pabbājesi adūsakaṃ”.

1752.

3100 “Dhammassāpacitiṃ kummi,

sivīnaṃ vinayaṃ dhajaṃ;

Pabbājemi sakaṃ puttaṃ,

pāṇā piyataro hi me”.

1753.

3101 “Yassa pubbe dhajaggāni,

kaṇikārāva pupphitā;

Yāyantamanuyāyanti,

svajjekova gamissati.

1754.

3102 Yassa pubbe dhajaggāni,

kaṇikāravanāniva;

Yāyantamanuyāyanti,

svajjekova gamissati.

1755.

3103 Yassa pubbe anīkāni,

kaṇikārāva pupphitā;

Yāyantamanuyāyanti,

svajjekova gamissati.

1756.

3104 Yassa pubbe anīkāni,

kaṇikāravanāniva;

Yāyantamanuyāyanti,

svajjekova gamissati.

1757.

3105 Indagopakavaṇṇābhā,

gandhārā paṇḍukambalā;

Yāyantamanuyāyanti,

svajjekova gamissati.

1758.

3106 Yo pubbe hatthinā yāti,

sivikāya rathena ca;

Svajja vessantaro rājā,

kathaṃ gacchati pattiko.

1759.

3107 Kathaṃ candanalittaṅgo,

naccagītappabodhano;

Khurājinaṃ pharasuñca,

khārikājañca hāhiti.

1760.

3108 Kasmā nābhiharissanti,

kāsāvā ajināni ca;

Pavisantaṃ brahāraññaṃ,

kasmā cīraṃ na bajjhare.

1761.

3109 Kathaṃ nu cīraṃ dhārenti,

rājapabbajitā janā;

Kathaṃ kusamayaṃ cīraṃ,

maddī paridahissati.

1762.

3110 Kāsiyāni ca dhāretvā,

khomakoṭumbarāni ca;

Kusacīrāni dhārentī,

kathaṃ maddī karissati.

1763.

3111 Vayhāhi pariyāyitvā,

sivikāya rathena ca;

Sā kathajja anujjhaṅgī,

pathaṃ gacchati pattikā.

1764.

3112 Yassā mudutalā hatthā,

caraṇā ca sukhedhitā;

Sā kathajja anujjhaṅgī,

pathaṃ gacchati pattikā.

1765.

3113 Yassā mudutalā pādā,

caraṇā ca sukhedhitā;

Pādukāhi suvaṇṇāhi,

pīḷamānāva gacchati;

Sā kathajja anujjhaṅgī,

pathaṃ gacchati pattikā.

1766.

3114 Yāssu itthisahassānaṃ,

purato gacchati mālinī;

Sā kathajja anujjhaṅgī,

vanaṃ gacchati ekikā.

1767.

3115 Yāssu sivāya sutvāna,

muhuṃ uttasate pure;

Sā kathajja anujjhaṅgī,

vanaṃ gacchati bhīrukā.

1768.

3116 Yāssu indasagottassa,

ulūkassa pavassato;

Sutvāna nadato bhītā,

vāruṇīva pavedhati;

Sā kathajja anujjhaṅgī,

vanaṃ gacchati bhīrukā.

1769.

3117 Sakuṇī hataputtāva,

suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ,

suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.

1770.

3118 Sakuṇī hataputtāva,

suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

Kisā paṇḍu bhavissāmi,

piye putte apassatī.

1771.

3119 Sakuṇī hataputtāva,

suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

Tena tena padhāvissaṃ,

piye putte apassatī.

1772.

3120 Kurarī hatachāpāva,

suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ,

suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.

1773.

3121 Kurarī hatachāpāva,

suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

Kisā paṇḍu bhavissāmi,

piye putte apassatī.

1774.

3122 Kurarī hatachāpāva,

suññaṃ disvā kulāvakaṃ;

Tena tena padhāvissaṃ,

piye putte apassatī.

1775.

3123 Sā nūna cakkavākīva,

pallalasmiṃ anūdake;

Ciraṃ dukkhena jhāyissaṃ,

suññaṃ āgammimaṃ puraṃ.

1776.

3124 Sā nūna cakkavākīva,

pallalasmiṃ anūdake;

Kisā paṇḍu bhavissāmi,

piye putte apassatī.

1777.

3125 Sā nūna cakkavākīva,

pallalasmiṃ anūdake;

Tena tena padhāvissaṃ,

piye putte apassatī.

1778.

3126 Evaṃ me vilapantiyā,

rājā puttaṃ adūsakaṃ;

Pabbājesi vanaṃ raṭṭhā,

maññe hissāmi jīvitaṃ”.

1779.

3127 Tassā lālappitaṃ sutvā,

sabbā antepure bahū;

Bāhā paggayha pakkanduṃ,

sivikaññā samāgatā.

1780.

3128 Sālāva sampamathitā,

mālutena pamadditā;

Senti puttā ca dārā ca,

vessantaranivesane.

1781.

3129 Orodhā ca kumārā ca,

vesiyānā ca brāhmaṇā;

Bāhā paggayha pakkanduṃ,

vessantaranivesane.

1782.

3130 Hatthārohā anīkaṭṭhā,

rathikā pattikārakā;

Bāhā paggayha pakkanduṃ,

vessantaranivesane.

1783.

3131 Tato ratyā vivasāne,

sūriyassuggamanaṃ pati;

Atha vessantaro rājā,

dānaṃ dātuṃ upāgami.

1784.

3132 “Vatthāni vatthakāmānaṃ,

soṇḍānaṃ detha vāruṇiṃ;

Bhojanaṃ bhojanatthīnaṃ,

sammadeva pavecchatha.

1785.

3133 Mā ca kañci vanibbake,

heṭhayittha idhāgate;

Tappetha annapānena,

gacchantu paṭipūjitā”.

1786.

3134 Athettha vattatī saddo,

tumulo bheravo mahā;

“Dānena taṃ nīharanti,

puna dānaṃ adā tuvaṃ”.

1787.

3135 Te su mattā kilantāva,

sampatanti vanibbakā;

Nikkhamante mahārāje,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

1788.

3136 “Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ,

Nānāphaladharaṃ dumaṃ;

Yathā vessantaraṃ raṭṭhā,

Pabbājenti adūsakaṃ.

1789.

3137 Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ,

sabbakāmadadaṃ dumaṃ;

Yathā vessantaraṃ raṭṭhā,

pabbājenti adūsakaṃ.

1790.

3138 Acchecchuṃ vata bho rukkhaṃ,

sabbakāmarasāharaṃ;

Yathā vessantaraṃ raṭṭhā,

pabbājenti adūsakaṃ”.

1791.

3139 Ye vuḍḍhā ye ca daharā,

ye ca majjhimaporisā;

Bāhā paggayha pakkanduṃ,

nikkhamante mahārāje;

Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

1792.

3140 Atiyakkhā vassavarā,

itthāgārā ca rājino;

Bāhā paggayha pakkanduṃ,

nikkhamante mahārāje;

Sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

1793.

3141 Thiyopi tattha pakkanduṃ,

yā tamhi nagare ahu;

Nikkhamante mahārāje,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

1794.

3142 Ye brāhmaṇā ye ca samaṇā,

aññe vāpi vanibbakā;

Bāhā paggayha pakkanduṃ,

“adhammo kira bho iti.

1795.

3143 Yathā vessantaro rājā,

yajamāno sake pure;

Sivīnaṃ vacanatthena,

samhā raṭṭhā nirajjati”.

1796.

3144 Satta hatthisate datvā,

sabbālaṅkārabhūsite;

Suvaṇṇakacche mātaṅge,

hemakappanavāsase.

1797.

3145 Ārūḷhe gāmaṇīyehi,

tomaraṅkusapāṇibhi;

Esa vessantaro rājā,

samhā raṭṭhā nirajjati.

1798.

3146 Satta assasate datvā,

sabbālaṅkārabhūsite;

Ājānīyeva jātiyā,

sindhave sīghavāhane.

1799.

3147 Ārūḷhe gāmaṇīyehi,

illiyācāpadhāribhi;

Esa vessantaro rājā,

samhā raṭṭhā nirajjati.

1800.

3148 Satta rathasate datvā,

sannaddhe ussitaddhaje;

Dīpe athopi veyagghe,

sabbālaṅkārabhūsite.

1801.

3149 Ārūḷhe gāmaṇīyehi,

cāpahatthehi vammibhi;

Esa vessantaro rājā,

samhā raṭṭhā nirajjati.

1802.

3150 Satta itthisate datvā,

ekamekā rathe ṭhitā;

Sannaddhā nikkharajjūhi,

suvaṇṇehi alaṅkatā.

1803.

3151 Pītālaṅkārā pītavasanā,

Pītābharaṇabhūsitā;

Aḷārapamhā hasulā,

Susaññā tanumajjhimā;

Esa vessantaro rājā,

Samhā raṭṭhā nirajjati.

1804.

3152 Satta dhenusate datvā,

sabbā kaṃsupadhāraṇā;

Esa vessantaro rājā,

samhā raṭṭhā nirajjati.

1805.

3153 Satta dāsisate datvā,

satta dāsasatāni ca;

Esa vessantaro rājā,

samhā raṭṭhā nirajjati.

1806.

3154 Hatthī assarathe datvā,

nāriyo ca alaṅkatā;

Esa vessantaro rājā,

samhā raṭṭhā nirajjati.

1807.

3155 Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ,

tadāsi lomahaṃsanaṃ;

Mahādāne padinnamhi,

medanī sampakampatha.

1808.

3156 Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ,

tadāsi lomahaṃsanaṃ;

Yaṃ pañjalikato rājā,

samhā raṭṭhā nirajjati.

1809.

3157 Athettha vattatī saddo,

tumulo bheravo mahā;

Dānena taṃ nīharanti,

puna dānaṃ adā tuvaṃ.

1810.

3158 Te su mattā kilantāva,

sampatanti vanibbakā;

Nikkhamante mahārāje,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

1811.

3159 Āmantayittha rājānaṃ,

sañjayaṃ dhamminaṃ varaṃ;

“Avaruddhasi maṃ deva,

vaṅkaṃ gacchāmi pabbataṃ.

1812.

3160 Ye hi keci mahārāja,

bhūtā ye ca bhavissare;

Atittāyeva kāmehi,

gacchanti yamasādhanaṃ.

1813.

3161 Svāhaṃ sake abhissasiṃ,

yajamāno sake pure;

Sivīnaṃ vacanatthena,

samhā raṭṭhā nirajjahaṃ.

1814.

3162 Aghaṃ taṃ paṭisevissaṃ,

vane vāḷamigākiṇṇe;

Khaggadīpinisevite,

ahaṃ puññāni karomi;

Tumhe paṅkamhi sīdatha.

1815.

3163 Anujānāhi maṃ amma,

pabbajjā mama ruccati;

Svāhaṃ sake abhissasiṃ,

yajamāno sake pure;

Sivīnaṃ vacanatthena,

samhā raṭṭhā nirajjahaṃ.

1816.

3164 Aghaṃ taṃ paṭisevissaṃ,

vane vāḷamigākiṇṇe;

Khaggadīpinisevite,

ahaṃ puññāni karomi;

Tumhe paṅkamhi sīdatha”.

1817.

3165 “Anujānāmi taṃ putta,

pabbajjā te samijjhatu;

Ayañca maddī kalyāṇī,

susaññā tanumajjhimā;

Acchataṃ saha puttehi,

kiṃ araññe karissati”.

1818.

3166 “Nāhaṃ akāmā dāsimpi,

araññaṃ netumussahe;

Sace icchati anvetu,

sace nicchati acchatu”.

1819.

3167 Tato suṇhaṃ mahārājā,

yācituṃ paṭipajjatha;

“Mā candanasamācāre,

rajojallaṃ adhārayi.

1820.

3168 Mā kāsiyāni dhāretvā,

kusacīraṃ adhārayi;

Dukkho vāso araññasmiṃ,

mā hi tvaṃ lakkhaṇe gami”.

1821.

3169 Tamabravi rājaputtī,

maddī sabbaṅgasobhanā;

“Nāhaṃ taṃ sukhamiccheyyaṃ,

yaṃ me vessantaraṃ vinā”.

1822.

3170 Tamabravi mahārājā,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

“Iṅgha maddi nisāmehi,

vane ye honti dussahā.

1823.

3171 Bahū kīṭā paṭaṅgā ca,

makasā madhumakkhikā;

Tepi taṃ tattha hiṃseyyuṃ,

taṃ te dukkhataraṃ siyā.

1824.

3172 Apare passa santāpe,

nadīnupanisevite;

Sappā ajagarā nāma,

avisā te mahabbalā.

1825.

3173 Te manussaṃ migaṃ vāpi,

api māsannamāgataṃ;

Parikkhipitvā bhogehi,

vasamānenti attano.

1826.

3174 Aññepi kaṇhajaṭino,

acchā nāma aghammigā;

Na tehi puriso diṭṭho,

rukkhamāruyha muccati.

1827.

3175 Saṅghaṭṭayantā siṅgāni,

tikkhaggātippahārino;

Mahiṃsā vicarantettha,

nadiṃ sotumbaraṃ pati.

1828.

3176 Disvā migānaṃ yūthānaṃ,

gavaṃ sañcarataṃ vane;

Dhenuva vacchagiddhāva,

kathaṃ maddi karissasi.

1829.

3177 Disvā sampatite ghore,

dumaggesu plavaṅgame;

Akhettaññāya te maddi,

bhavissate mahabbhayaṃ.

1830.

3178 Yā tvaṃ sivāya sutvāna,

muhuṃ uttasayī pure;

Sā tvaṃ vaṅkamanuppattā,

kathaṃ maddi karissasi.

1831.

3179 Ṭhite majjhanhike kāle,

sannisinnesu pakkhisu;

Saṇateva brahāraññaṃ,

tattha kiṃ gantumicchasi”.

1832.

3180 Tamabravi rājaputtī,

maddī sabbaṅgasobhanā;

“Yāni etāni akkhāsi,

vane paṭibhayāni me;

Sabbāni abhisambhossaṃ,

gacchaññeva rathesabha.

1833.

3181 Kāsaṃ kusaṃ poṭakilaṃ,

usiraṃ muñjapabbajaṃ;

Urasā panudahissāmi,

nassa hessāmi dunnayā.

1834.

3182 Bahūhi vata cariyāhi,

kumārī vindate patiṃ;

Udarassuparodhena,

gohanuveṭhanena ca.

1835.

3183 Aggissa pāricariyāya,

udakummujjanena ca;

Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke,

gacchaññeva rathesabha.

1836.

3184 Apissā hoti appatto,

ucchiṭṭhamapi bhuñjituṃ;

Yo naṃ hatthe gahetvāna,

akāmaṃ parikaḍḍhati;

Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke,

gacchaññeva rathesabha.

1837.

3185 Kesaggahaṇamukkhepā,

bhūmyā ca parisumbhanā;

Datvā ca nopakkamati,

bahuṃ dukkhaṃ anappakaṃ;

Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke,

gacchaññeva rathesabha.

1838.

3186 Sukkacchavī vedhaverā,

datvā subhagamānino;

Akāmaṃ parikaḍḍhanti,

ulūkaññeva vāyasā;

Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke,

gacchaññeva rathesabha.

1839.

3187 Api ñātikule phīte,

kaṃsapajjotane vasaṃ;

Nevābhivākyaṃ na labhe,

bhātūhi sakhinīhipi;

Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke,

gacchaññeva rathesabha.

1840.

3188 Naggā nadī anudakā,

naggaṃ raṭṭhaṃ arājakaṃ;

Itthīpi vidhavā naggā,

yassāpi dasa bhātaro;

Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke,

gacchaññeva rathesabha.

1841.

3189 Dhajo rathassa paññāṇaṃ,

dhūmo paññāṇamaggino;

Rājā rathassa paññāṇaṃ,

bhattā paññāṇamitthiyā;

Vedhabyaṃ kaṭukaṃ loke,

gacchaññeva rathesabha.

1842.

3190 Yā daliddī daliddassa,

aḍḍhā aḍḍhassa kittimā;

Taṃ ve devā pasaṃsanti,

dukkarañhi karoti sā.

1843.

3191 Sāmikaṃ anubandhissaṃ,

sadā kāsāyavāsinī;

Pathabyāpi abhijjantyā,

vedhabyaṃ kaṭukitthiyā.

1844.

3192 Api sāgarapariyantaṃ,

bahuvittadharaṃ mahiṃ;

Nānāratanaparipūraṃ,

nicche vessantaraṃ vinā.

1845.

3193 Kathaṃ nu tāsaṃ hadayaṃ,

sukharā vata itthiyo;

Yā sāmike dukkhitamhi,

sukhamicchanti attano.

1846.

3194 Nikkhamante mahārāje,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane;

Tamahaṃ anubandhissaṃ,

sabbakāmadado hi me”.

1847.

3195 Tamabravi mahārājā,

maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;

“Ime te daharā puttā,

jālī kaṇhājinā cubho;

Nikkhippa lakkhaṇe gaccha,

mayaṃ te posayāmase”.

1848.

3196 Tamabravi rājaputtī,

maddī sabbaṅgasobhanā;

“Piyā me puttakā deva,

jālī kaṇhājinā cubho;

Tyamhaṃ tattha ramessanti,

araññe jīvasokinaṃ”.

1849.

3197 Tamabravi mahārājā,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

“Sālīnaṃ odanaṃ bhutvā,

suciṃ maṃsūpasecanaṃ;

Rukkhaphalāni bhuñjantā,

kathaṃ kāhanti dārakā.

1850.

3198 Bhutvā satapale kaṃse,

sovaṇṇe satarājike;

Rukkhapattesu bhuñjantā,

kathaṃ kāhanti dārakā.

1851.

3199 Kāsiyāni ca dhāretvā,

khomakoṭumbarāni ca;

Kusacīrāni dhārentā,

kathaṃ kāhanti dārakā.

1852.

3200 Vayhāhi pariyāyitvā,

sivikāya rathena ca;

Pattikā paridhāvantā,

kathaṃ kāhanti dārakā.

1853.

3201 Kūṭāgāre sayitvāna,

nivāte phusitaggaḷe;

Sayantā rukkhamūlasmiṃ,

kathaṃ kāhanti dārakā.

1854.

3202 Pallaṅkesu sayitvāna,

gonake cittasanthate;

Sayantā tiṇasanthāre,

kathaṃ kāhanti dārakā.

1855.

3203 Gandhakena vilimpitvā,

agarucandanena ca;

Rajojallāni dhārentā,

kathaṃ kāhanti dārakā.

1856.

3204 Cāmaramorahatthehi,

bījitaṅgā sukhedhitā;

Phuṭṭhā ḍaṃsehi makasehi,

kathaṃ kāhanti dārakā”.

1857.

3205 Tamabravi rājaputtī,

maddī sabbaṅgasobhanā;

“Mā deva paridevesi,

mā ca tvaṃ vimano ahu;

Yathā mayaṃ bhavissāma,

tathā hessanti dārakā”.

1858.

3206 Idaṃ vatvāna pakkāmi,

maddī sabbaṅgasobhanā;

Sivimaggena anvesi,

putte ādāya lakkhaṇā.

1859.

3207 Tato vessantaro rājā,

dānaṃ datvāna khattiyo;

Pitu mātu ca vanditvā,

katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ.

1860.

3208 Catuvāhiṃ rathaṃ yuttaṃ,

sīghamāruyha sandanaṃ;

Ādāya puttadārañca,

vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.

1861.

3209 Tato vessantaro rājā,

yenāsi bahuko jano;

“Āmanta kho taṃ gacchāma,

arogā hontu ñātayo.

1862.

3210 Iṅgha maddi nisāmehi,

rammarūpaṃva dissati;

Āvāsaṃ siviseṭṭhassa,

pettikaṃ bhavanaṃ mama”.

1863.

3211 Taṃ brāhmaṇā anvagamuṃ,

te naṃ asse ayācisuṃ;

Yācito paṭipādesi,

catunnaṃ caturo haye.

1864.

3212 “Iṅgha maddi nisāmehi,

cittarūpaṃva dissati;

Migarohiccavaṇṇena,

dakkhiṇassā vahanti maṃ”.

1865.

3213 Athettha pañcamo āgā,

so taṃ rathamayācatha;

Tassa taṃ yācitodāsi,

na cassupahato mano.

1866.

3214 Tato vessantaro rājā,

oropetvā sakaṃ janaṃ;

Assāsayi assarathaṃ,

brāhmaṇassa dhanesino.

1867.

3215 “Tvaṃ maddi kaṇhaṃ gaṇhāhi,

lahu esā kaniṭṭhikā;

Ahaṃ jāliṃ gahessāmi,

garuko bhātiko hi so”.

1868.

3216 Rājā kumāramādāya,

rājaputtī ca dārikaṃ;

Sammodamānā pakkāmuṃ,

aññamaññaṃ piyaṃvadā.

3217 Dānakaṇḍaṃ nāma.