Mahānipāta

Mūgapakkhavagga

Vessantarajātaka

Dasavarakathā

1655.

3001 “Phussatī varavaṇṇābhe,

varassu dasadhā vare;

Pathabyā cārupubbaṅgi,

yaṃ tuyhaṃ manaso piyaṃ”.

1656.

3002 “Devarāja namo tyatthu,

kiṃ pāpaṃ pakataṃ mayā;

Rammā cāvesi maṃ ṭhānā,

vātova dharaṇīruhaṃ”.

1657.

3003 “Na ceva te kataṃ pāpaṃ,

na ca me tvamasi appiyā;

Puññañca te parikkhīṇaṃ,

yena tevaṃ vadāmahaṃ.

1658.

3004 Santike maraṇaṃ tuyhaṃ,

vinābhāvo bhavissati;

Paṭigaṇhāhi me ete,

vare dasa pavecchato”.

1659.

3005 “Varañce me ado sakka,

sabbabhūtānamissara;

Sivirājassa bhaddante,

tattha assaṃ nivesane.

1660.

3006 Nīlanettā nīlabhamu,

nilakkhī ca yathā migī;

Phussatī nāma nāmena,

tatthapassaṃ purindada.

1661.

3007 Puttaṃ labhetha varadaṃ,

yācayogaṃ amacchariṃ;

Pūjitaṃ paṭirājūhi,

kittimantaṃ yasassinaṃ.

1662.

3008 Gabbhaṃ me dhārayantiyā,

majjhimaṅgaṃ anunnataṃ;

Kucchi anunnato assa,

cāpaṃva likhitaṃ samaṃ.

1663.

3009 Thanā me nappapateyyuṃ,

palitā na santu vāsava;

Kāye rajo na limpetha,

vajjhañcāpi pamocaye.

1664.

3010 Mayūrakoñcābhirude,

nārivaragaṇāyute;

Khujjacelāpakākiṇṇe,

sūtamāgadhavaṇṇite.

1665.

3011 Citraggaḷerughusite,

surāmaṃsapabodhane;

Sivirājassa bhaddante,

tatthassaṃ mahesī piyā”.

1666.

3012 “Ye te dasa varā dinnā,

mayā sabbaṅgasobhane;

Sivirājassa vijite,

sabbe te lacchasī vare”.

1667.

3013 Idaṃ vatvāna maghavā,

devarājā sujampati;

Phussatiyā varaṃ datvā,

anumodittha vāsavo.

3014 Dasavarakathā nāma.

1668.

3015 “Parūḷhakacchanakhalomā,

paṅkadantā rajassirā;

Paggayha dakkhiṇaṃ bāhuṃ,

kiṃ maṃ yācanti brāhmaṇā”.

1669.

3016 “Ratanaṃ deva yācāma,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;

Dadāhi pavaraṃ nāgaṃ,

īsādantaṃ urūḷhavaṃ”.

1670.

3017 “Dadāmi na vikampāmi,

yaṃ maṃ yācanti brāhmaṇā;

Pabhinnaṃ kuñjaraṃ dantiṃ,

opavayhaṃ gajuttamaṃ”.

1671.

3018 Hatthikkhandhato oruyha,

rājā cāgādhimānaso;

Brāhmaṇānaṃ adā dānaṃ,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano.

1672.

3019 Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ,

tadāsi lomahaṃsanaṃ;

Hatthināge padinnamhi,

medanī sampakampatha.

1673.

3020 Tadāsi yaṃ bhiṃsanakaṃ,

tadāsi lomahaṃsanaṃ;

Hatthināge padinnamhi,

khubhittha nagaraṃ tadā.

1674.

3021 Samākulaṃ puraṃ āsi,

ghoso ca vipulo mahā;

Hatthināge padinnamhi,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhane.

1675.

3022 Uggā ca rājaputtā ca,

vesiyānā ca brāhmaṇā;

Hatthārohā anīkaṭṭhā,

rathikā pattikārakā.

1676.

3023 Kevalo cāpi nigamo,

sivayo ca samāgatā;

Disvā nāgaṃ nīyamānaṃ,

te rañño paṭivedayuṃ.

1677.

3024 “Vidhamaṃ deva te raṭṭhaṃ,

putto vessantaro tava;

Kathaṃ no hatthinaṃ dajjā,

nāgaṃ raṭṭhassa pūjitaṃ.

1678.

3025 Kathaṃ no kuñjaraṃ dajjā,

īsādantaṃ urūḷhavaṃ;

Khettaññuṃ sabbayuddhānaṃ,

sabbasetaṃ gajuttamaṃ.

1679.

3026 Paṇḍukambalasañchannaṃ,

pabhinnaṃ sattumaddanaṃ;

Dantiṃ savāḷabījaniṃ,

setaṃ kelāsasādisaṃ.

1680.

3027 Sasetacchattaṃ saupādheyyaṃ,

Sāthabbanaṃ sahatthipaṃ;

Aggayānaṃ rājavāhiṃ,

Brāhmaṇānaṃ adā gajaṃ.

1681.

3028 Annaṃ pānañca yo dajjā,

vatthasenāsanāni ca;

Etaṃ kho dānaṃ patirūpaṃ,

etaṃ kho brāhmaṇārahaṃ.

1682.

3029 Ayaṃ te vaṃsarājā no,

sivīnaṃ raṭṭhavaḍḍhano;

Kathaṃ vessantaro putto,

gajaṃ bhājeti sañjaya.

1683.

3030 Sace tvaṃ na karissasi,

sivīnaṃ vacanaṃ idaṃ;

Maññe taṃ saha puttena,

sivī hatthe karissare”.

1684.

3031 “Kāmaṃ janapado māsi,

raṭṭhañcāpi vinassatu;

Nāhaṃ sivīnaṃ vacanā,

rājaputtaṃ adūsakaṃ;

Pabbājeyyaṃ sakā raṭṭhā,

putto hi mama oraso.

1685.

3032 Kāmaṃ janapado māsi,

raṭṭhañcāpi vinassatu;

Nāhaṃ sivīnaṃ vacanā,

rājaputtaṃ adūsakaṃ;

Pabbājeyyaṃ sakā raṭṭhā,

putto hi mama atrajo.

1686.

3033 Na cāhaṃ tasmiṃ dubbheyyaṃ,

ariyasīlavato hi so;

Asilokopi me assa,

pāpañca pasave bahuṃ;

Kathaṃ vessantaraṃ puttaṃ,

satthena ghātayāmase”.

1687.

3034 “Mā naṃ daṇḍena satthena,

na hi so bandhanāraho;

Pabbājehi ca naṃ raṭṭhā,

vaṅke vasatu pabbate”.

1688.

3035 “Eso ce sivīnaṃ chando,

chandaṃ na panudāmase;

Imaṃ so vasatu rattiṃ,

kāme ca paribhuñjatu.

1689.

3036 Tato ratyā vivasāne,

sūriyassuggamanaṃ pati;

Samaggā sivayo hutvā,

raṭṭhā pabbājayantu naṃ.

1690.

3037 Uṭṭhehi katte taramāno,

gantvā vessantaraṃ vada;

‘Sivayo deva te kuddhā,

negamā ca samāgatā.

1691.

3038 Uggā ca rājaputtā ca,

vesiyānā ca brāhmaṇā;

Hatthārohā anīkaṭṭhā,

rathikā pattikārakā;

Kevalo cāpi nigamo,

sivayo ca samāgatā.

1692.

3039 Asmā ratyā vivasāne,

sūriyassuggamanaṃ pati;

Samaggā sivayo hutvā,

raṭṭhā pabbājayanti taṃ’”.

1693.

3040 Sa kattā taramānova,

sivirājena pesito;

Āmuttahatthābharaṇo,

suvattho candanabhūsito.

1694.

3041 Sīsaṃ nhāto udake so,

āmuttamaṇikuṇḍalo;

Upāgami puraṃ rammaṃ,

vessantaranivesanaṃ.

1695.

3042 Tatthaddasa kumāraṃ so,

ramamānaṃ sake pure;

Parikiṇṇaṃ amaccehi,

tidasānaṃva vāsavaṃ.

1696.

3043 So tattha gantvā taramāno,

kattā vessantaraṃbravi;

“Dukkhaṃ te vedayissāmi,

mā me kujjhi rathesabha”.

1697.

3044 Vanditvā rodamāno so,

kattā rājānamabravi;

“Bhattā mesi mahārāja,

sabbakāmarasāharo.

1698.

3045 Dukkhaṃ te vedayissāmi,

tattha assāsayantu maṃ;

Sivayo deva te kuddhā,

negamā ca samāgatā.

1699.

3046 Uggā ca rājaputtā ca,

vesiyānā ca brāhmaṇā;

Hatthārohā anīkaṭṭhā,

rathikā pattikārakā;

Kevalo cāpi nigamo,

sivayo ca samāgatā.

1700.

3047 Asmā ratyā vivasāne,

sūriyassuggamanaṃ pati;

Samaggā sivayo hutvā,

raṭṭhā pabbājayanti taṃ”.

1701.

3048 “Kismiṃ me sivayo kuddhā,

nāhaṃ passāmi dukkaṭaṃ;

Taṃ me katte viyācikkha,

kasmā pabbājayanti maṃ”.

1702.

3049 “Uggā ca rājaputtā ca,

vesiyānā ca brāhmaṇā;

Hatthārohā anīkaṭṭhā,

rathikā pattikārakā;

Nāgadānena khiyyanti,

tasmā pabbājayanti taṃ”.

1703.

3050 “Hadayaṃ cakkhumpahaṃ dajjaṃ,

Kiṃ me bāhirakaṃ dhanaṃ;

Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā,

Muttā veḷuriyā maṇi.

1704.

3051 Dakkhiṇaṃ vāpahaṃ bāhuṃ,

disvā yācakamāgate;

Dadeyyaṃ na vikampeyyaṃ,

dāne me ramate mano.

1705.

3052 Kāmaṃ maṃ sivayo sabbe,

pabbājentu hanantu vā;

Neva dānā viramissaṃ,

kāmaṃ chindantu sattadhā”.

1706.

3053 Evaṃ taṃ sivayo āhu,

negamā ca samāgatā;

“Kontimārāya tīrena,

girimārañjaraṃ pati;

Yena pabbājitā yanti,

tena gacchatu subbato”.

1707.

3054 “Sohaṃ tena gamissāmi,

yena gacchanti dūsakā;

Rattindivaṃ me khamatha,

yāva dānaṃ dadāmahaṃ”.

1708.

3055 Āmantayittha rājā naṃ,

maddiṃ sabbaṅgasobhanaṃ;

“Yaṃ te kiñci mayā dinnaṃ,

dhanaṃ dhaññañca vijjati.

1709.

3056 Hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā,

muttā veḷuriyā bahū;

Sabbaṃ taṃ nidaheyyāsi,

yañca te pettikaṃ dhanaṃ”.

1710.

3057 Tamabravi rājaputtī,

maddī sabbaṅgasobhanā;

“Kuhiṃ deva nidahāmi,

taṃ me akkhāhi pucchito”.

1711.

3058 “Sīlavantesu dajjāsi,

dānaṃ maddi yathārahaṃ;

Na hi dānā paraṃ atthi,

patiṭṭhā sabbapāṇinaṃ.

1712.

3059 Puttesu maddi dayesi,

sassuyā sasuramhi ca;

Yo ca taṃ bhattā maññeyya,

sakkaccaṃ taṃ upaṭṭhahe.

1713.

3060 No ce taṃ bhattā maññeyya,

mayā vippavasena te;

Aññaṃ bhattāraṃ pariyesa,

mā kisittho mayā vinā.

1714.

3061 Ahañhi vanaṃ gacchāmi,

ghoraṃ vāḷamigāyutaṃ;

Saṃsayo jīvitaṃ mayhaṃ,

ekakassa brahāvane”.

1715.

3062 Tamabravi rājaputtī,

maddī sabbaṅgasobhanā;

“Abhumme kathaṃ nu bhaṇasi,

pāpakaṃ vata bhāsasi.

1716.

3063 Nesa dhammo mahārāja,

yaṃ tvaṃ gaccheyya ekako;

Ahampi tena gacchāmi,

yena gacchasi khattiya.

1717.

3064 Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ,

jīvitaṃ vā tayā vinā;

Tadeva maraṇaṃ seyyo,

yañce jīve tayā vinā.

1718.

3065 Aggiṃ ujjālayitvāna,

ekajālasamāhitaṃ;

Tattha me maraṇaṃ seyyo,

yañce jīve tayā vinā.

1719.

3066 Yathā āraññakaṃ nāgaṃ,

dantiṃ anveti hatthinī;

Jessantaṃ giriduggesu,

samesu visamesu ca.

1720.

3067 Evaṃ taṃ anugacchāmi,

putte ādāya pacchato;

Subharā te bhavissāmi,

na te hessāmi dubbharā.

1721.

3068 Ime kumāre passanto,

mañjuke piyabhāṇine;

Āsīne vanagumbasmiṃ,

na rajjassa sarissasi.

1722.

3069 Ime kumāre passanto,

mañjuke piyabhāṇine;

Kīḷante vanagumbasmiṃ,

na rajjassa sarissasi.

1723.

3070 Ime kumāre passanto,

mañjuke piyabhāṇine;

Assame ramaṇīyamhi,

na rajjassa sarissasi.

1724.

3071 Ime kumāre passanto,

mañjuke piyabhāṇine;

Kīḷante assame ramme,

na rajjassa sarissasi.

1725.

3072 Ime kumāre passanto,

māladhārī alaṅkate;

Assame ramaṇīyamhi,

na rajjassa sarissasi.

1726.

3073 Ime kumāre passanto,

māladhārī alaṅkate;

Kīḷante assame ramme,

na rajjassa sarissasi.

1727.

3074 Yadā dakkhisi naccante,

kumāre māladhārine;

Assame ramaṇīyamhi,

na rajjassa sarissasi.

1728.

3075 Yadā dakkhisi naccante,

kumāre māladhārine;

Kīḷante assame ramme,

na rajjassa sarissasi.

1729.

3076 Yadā dakkhisi mātaṅgaṃ,

kuñjaraṃ saṭṭhihāyanaṃ;

Ekaṃ araññe carantaṃ,

na rajjassa sarissasi.

1730.

3077 Yadā dakkhisi mātaṅgaṃ,

kuñjaraṃ saṭṭhihāyanaṃ;

Sāyaṃ pāto vicarantaṃ,

na rajjassa sarissasi.

1731.

3078 Yadā kareṇusaṅghassa,

yūthassa purato vajaṃ;

Koñcaṃ kāhati mātaṅgo,

kuñjaro saṭṭhihāyano;

Tassa taṃ nadato sutvā,

na rajjassa sarissasi.

1732.

3079 Dubhato vanavikāse,

yadā dakkhisi kāmado;

Vane vāḷamigākiṇṇe,

na rajjassa sarissasi.

1733.

3080 Migaṃ disvāna sāyanhaṃ,

pañcamālinamāgataṃ;

Kimpurise ca naccante,

na rajjassa sarissasi.

1734.

3081 Yadā sossasi nigghosaṃ,

sandamānāya sindhuyā;

Gītaṃ kimpurisānañca,

na rajjassa sarissasi.

1735.

3082 Yadā sossasi nigghosaṃ,

girigabbharacārino;

Vassamānassulūkassa,

na rajjassa sarissasi.

1736.

3083 Yadā sīhassa byagghassa,

khaggassa gavayassa ca;

Vane sossasi vāḷānaṃ,

na rajjassa sarissasi.

1737.

3084 Yadā morīhi parikiṇṇaṃ,

barihīnaṃ matthakāsinaṃ;

Moraṃ dakkhisi naccantaṃ,

na rajjassa sarissasi.

1738.

3085 Yadā morīhi parikiṇṇaṃ,

aṇḍajaṃ citrapakkhinaṃ;

Moraṃ dakkhisi naccantaṃ,

na rajjassa sarissasi.

1739.

3086 Yadā morīhi parikiṇṇaṃ,

nīlagīvaṃ sikhaṇḍinaṃ;

Moraṃ dakkhisi naccantaṃ,

na rajjassa sarissasi.

1740.

3087 Yadā dakkhisi hemante,

pupphite dharaṇīruhe;

Surabhiṃ sampavāyante,

na rajjassa sarissasi.

1741.

3088 Yadā hemantike māse,

haritaṃ dakkhisi medaniṃ;

Indagopakasañchannaṃ,

na rajjassa sarissasi.

1742.

3089 Yadā dakkhisi hemante,

pupphite dharaṇīruhe;

Kuṭajaṃ bimbajālañca,

pupphitaṃ loddapadmakaṃ;

Surabhiṃ sampavāyante,

na rajjassa sarissasi.

1743.

3090 Yadā hemantike māse,

vanaṃ dakkhisi pupphitaṃ;

Opupphāni ca padmāni,

na rajjassa sarissasi”.

3091 Hemavantaṃ nāma.