Mahānipāta

Mūgapakkhavagga

Vessantarajātaka

Mahārājapabba

2303.

3661 “Kassetaṃ mukhamābhāti,

hemaṃvuttattamagginā;

Nikkhaṃva jātarūpassa,

ukkāmukhapahaṃsitaṃ.

2304.

3662 Ubho sadisapaccaṅgā,

ubho sadisalakkhaṇā;

Jālissa sadiso eko,

ekā kaṇhājinā yathā.

2305.

3663 Sīhā bilāva nikkhantā,

ubho sampatirūpakā;

Jātarūpamayāyeva,

ime dissanti dārakā.

2306.

3664 Kuto nu bhavaṃ bhāradvāja,

Ime ānesi dārake;

Ajja raṭṭhaṃ anuppatto,

Kuhiṃ gacchasi brāhmaṇa”.

2307.

3665 “Mayhaṃ te dārakā deva,

dinnā vittena sañjaya;

Ajja pannarasā ratti,

yato laddhā me dārakā”.

2308.

3666 “Kena vā vācapeyyena,

sammāñāyena saddahe;

Ko tetaṃ dānamadadā,

puttake dānamuttamaṃ”.

2309.

3667 “Yo yācataṃ patiṭṭhāsi,

bhūtānaṃ dharaṇīriva;

So me vessantaro rājā,

puttedāsi vane vasaṃ.

2310.

3668 Yo yācataṃ gatī āsi,

savantīnaṃva sāgaro;

So me vessantaro rājā,

puttedāsi vane vasaṃ”.

2311.

3669 “Dukkaṭaṃ vata bho raññā,

saddhena gharamesinā;

Kathaṃ nu puttake dajjā,

araññe avaruddhako.

2312.

3670 Imaṃ bhonto nisāmetha,

yāvantettha samāgatā;

Kathaṃ vessantaro rājā,

puttedāsi vane vasaṃ.

2313.

3671 Dāsiṃ dāsaṃ ca so dajjā,

assaṃ cassatarīrathaṃ;

Hatthiñca kuñjaraṃ dajja,

kathaṃ so dajja dārake”.

2314.

3672 “Yassa nassa ghare dāso,

asso cassatarīratho;

Hatthī ca kuñjaro nāgo,

kiṃ so dajjā pitāmaha”.

2315.

3673 “Dānamassa pasaṃsāma,

na ca nindāma puttakā;

Kathaṃ nu hadayaṃ āsi,

tumhe datvā vanibbake”.

2316.

3674 “Dukkhassa hadayaṃ āsi,

atho uṇhampi passasi;

Rohinīheva tambakkhī,

pitā assūni vattayi”.

2317.

3675 Yaṃ taṃ kaṇhājināvoca,

“ayaṃ maṃ tāta brāhmaṇo;

Laṭṭhiyā paṭikoṭeti,

ghare jātaṃva dāsiyaṃ.

2318.

3676 Na cāyaṃ brāhmaṇo tāta,

dhammikā honti brāhmaṇā;

Yakkho brāhmaṇavaṇṇena,

khādituṃ tāta neti no;

Nīyamāne pisācena,

kiṃ nu tāta udikkhasi”.

2319.

3677 “Rājaputtī ca vo mātā,

rājaputto ca vo pitā;

Pubbe me aṅkamāruyha,

kiṃ nu tiṭṭhatha ārakā”.

2320.

3678 “Rājaputtī ca no mātā,

rājaputto ca no pitā;

Dāsā mayaṃ brāhmaṇassa,

tasmā tiṭṭhāma ārakā”.

2321.

3679 “Mā sammevaṃ avacuttha,

ḍayhate hadayaṃ mama;

Citakāyaṃva me kāyo,

āsane na sukhaṃ labhe.

2322.

3680 Mā sammevaṃ avacuttha,

bhiyyo sokaṃ janetha maṃ;

Nikkiṇissāmi dabbena,

na vo dāsā bhavissatha.

2323.

3681 Kimagghiyañhi vo tāta,

brāhmaṇassa pitā adā;

Yathābhūtaṃ me akkhātha,

paṭipādentu brāhmaṇaṃ”.

2324.

3682 “Sahassagghañhi maṃ tāta,

brāhmaṇassa pitā adā;

Atha kaṇhājinaṃ kaññaṃ,

hatthinā ca satena ca”.

2325.

3683 “Uṭṭhehi katte taramāno,

brāhmaṇassa avākara;

Dāsisataṃ dāsasataṃ,

gavaṃ hatthusabhaṃ sataṃ;

Jātarūpasahassañca,

puttānaṃ dehi nikkayaṃ”.

2326.

3684 Tato kattā taramāno,

brāhmaṇassa avākari;

Dāsisataṃ dāsasataṃ,

gavaṃ hatthusabhaṃ sataṃ;

Jātarūpasahassañca,

puttānaṃdāsi nikkayaṃ.

2327.

3685 Nikkiṇitvā nahāpetvā,

bhojayitvāna dārake;

Samalaṅkaritvā bhaṇḍena,

ucchaṅge upavesayuṃ.

2328.

3686 Sīsaṃ nhāte sucivatthe,

sabbābharaṇabhūsite;

Rājā aṅke karitvāna,

ayyako paripucchatha.

2329.

3687 Kuṇḍale ghusite māle,

sabbābharaṇabhūsite;

Rājā aṅke karitvāna,

idaṃ vacanamabravi.

2330.

3688 “Kacci ubho arogā te,

jāli mātāpitā tava;

Kacci uñchena yāpenti,

kacci mūlaphalā bahū.

2331.

3689 Kacci ḍaṃsā makasā ca,

appameva sarīsapā;

Vane vāḷamigākiṇṇe,

kacci hiṃsā na vijjati”.

2332.

3690 “Atho ubho arogā me,

deva mātāpitā mama;

Atho uñchena yāpenti,

atho mūlaphalā bahū.

2333.

3691 Atho ḍaṃsā makasā ca,

appameva sarīsapā;

Vane vāḷamigākiṇṇe,

hiṃsā nesaṃ na vijjati.

2334.

3692 Khaṇantālukalambāni,

bilāni takkalāni ca;

Kolaṃ bhallātakaṃ bellaṃ,

sā no āhatva posati.

2335.

3693 Yañceva sā āharati,

vanamūlaphalahāriyā;

Taṃ no sabbe samāgantvā,

rattiṃ bhuñjāma no divā.

2336.

3694 Ammāva no kisā paṇḍu,

āharantī dumapphalaṃ;

Vātātapena sukhumālī,

padumaṃ hatthagatāmiva.

2337.

3695 Ammāya patanū kesā,

vicarantyā brahāvane;

Vane vāḷamigākiṇṇe,

khaggadīpinisevite.

2338.

3696 Kesesu jaṭaṃ bandhitvā,

kacche jallamadhārayi;

Cammavāsī chamā seti,

jātavedaṃ namassati.

2339.

3697 Puttā piyā manussānaṃ,

lokasmiṃ udapajjisuṃ;

Na hi nūnamhākaṃ ayyassa,

putte sneho ajāyatha”.

2340.

3698 “Dukkaṭañca hi no putta,

bhūnahaccaṃ kataṃ mayā;

Yohaṃ sivīnaṃ vacanā,

pabbājesimadūsakaṃ.

2341.

3699 Yaṃ me kiñci idha atthi,

dhanaṃ dhaññañca vijjati;

Etu vessantaro rājā,

siviraṭṭhe pasāsatu”.

2342.

3700 “Na deva mayhaṃ vacanā,

ehiti sivisuttamo;

Sayameva devo gantvā,

siñca bhogehi atrajaṃ”.

2343.

3701 Tato senāpatiṃ rājā,

sañjayo ajjhabhāsatha;

“Hatthī assā rathā pattī,

senā sannāhayantu naṃ;

Negamā ca maṃ anventu,

brāhmaṇā ca purohitā.

2344.

3702 Tato saṭṭhisahassāni,

yodhino cārudassanā;

Khippamāyantu sannaddhā,

nānāvaṇṇehilaṅkatā.

2345.

3703 Nīlavatthadharā neke,

pītāneke nivāsitā;

Aññe lohitauṇhīsā,

suddhāneke nivāsitā;

Khippamāyantu sannaddhā,

nānāvaṇṇehilaṅkatā.

2346.

3704 Himavā yathā gandhadharo,

pabbato gandhamādano;

Nānārukkhehi sañchanno,

mahābhūtagaṇālayo.

2347.

3705 Osadhehi ca dibbehi,

disā bhāti pavāti ca;

Khippamāyantu sannaddhā,

disā bhantu pavantu ca.

2348.

3706 Tato nāgasahassāni,

yojayantu catuddasa;

Suvaṇṇakacchā mātaṅgā,

hemakappanavāsasā.

2349.

3707 Ārūḷhā gāmaṇīyehi,

tomaraṅkusapāṇibhi;

Khippamāyantu sannaddhā,

hatthikkhandhehi dassitā.

2350.

3708 Tato assasahassāni,

yojayantu catuddasa;

Ājānīyāva jātiyā,

sindhavā sīghavāhanā.

2351.

3709 Ārūḷhā gāmaṇīyehi,

illiyācāpadhāribhi;

Khippamāyantu sannaddhā,

assapiṭṭhehilaṅkatā.

2352.

3710 Tato rathasahassāni,

yojayantu catuddasa;

Ayosukatanemiyo,

suvaṇṇacitapakkhare.

2353.

3711 Āropentu dhaje tattha,

cammāni kavacāni ca;

Vippālentu ca cāpāni,

daḷhadhammā pahārino;

Khippamāyantu sannaddhā,

rathesu rathajīvino.

2354.

3712 Lājā olopiyā pupphā,

mālāgandhavilepanā;

Agghiyāni ca tiṭṭhantu,

yena maggena ehiti.

2355.

3713 Gāme gāme sataṃ kumbhā,

merayassa surāya ca;

Maggamhi patitiṭṭhantu,

yena maggena ehiti.

2356.

3714 Maṃsā pūvā saṅkuliyo,

kummāsā macchasaṃyutā;

Maggamhi patitiṭṭhantu,

yena maggena ehiti.

2357.

3715 Sappi telaṃ dadhi khīraṃ,

kaṅgubījā bahū surā;

Maggamhi patitiṭṭhantu,

yena maggena ehiti.

2358.

3716 Āḷārikā ca sūdā ca,

naṭanaṭṭakagāyino;

Pāṇissarā kumbhathūṇiyo,

mandakā sokajjhāyikā.

2359.

3717 Āhaññantu sabbavīṇā,

bheriyo dindimāni ca;

Kharamukhāni dhamentu,

nadantu ekapokkharā.

2360.

3718 Mudiṅgā paṇavā saṅkhā,

godhā parivadentikā;

Dindimāni ca haññantu,

kutumpa dindimāni ca”.

2361.

3719 Sā senā mahatī āsi,

uyyuttā sivivāhinī;

Jālinā magganāyena,

vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.

2362.

3720 Koñcaṃ nadati mātaṅgo,

kuñjaro saṭṭhihāyano;

Kacchāya baddhamānāya,

koñcaṃ nadati vāraṇo.

2363.

3721 Ājānīyā hasiyanti,

nemighoso ajāyatha;

Abbhaṃ rajo acchādesi,

uyyuttā sivivāhinī.

2364.

3722 Sā senā mahatī āsi,

uyyuttā hārahārinī;

Jālinā magganāyena,

vaṅkaṃ pāyāsi pabbataṃ.

2365.

3723 Te pāviṃsu brahāraññaṃ,

bahusākhaṃ mahodakaṃ;

Puppharukkhehi sañchannaṃ,

phalarukkhehi cūbhayaṃ.

2366.

3724 Tattha bindussarā vaggū,

nānāvaṇṇā bahū dijā;

Kūjantamupakūjanti,

utusampupphite dume.

2367.

3725 Te gantvā dīghamaddhānaṃ,

ahorattānamaccaye;

Padesaṃ taṃ upāgacchuṃ,

yattha vessantaro ahu.

3726 Mahārājapabbaṃ nāma.