Vipassībuddhavaṃsa

1.

828 “Phussassa ca aparena,

sambuddho dvipaduttamo;

Vipassī nāma nāmena,

loke uppajji cakkhumā.

2.

829 Avijjaṃ sabbaṃ padāletvā,

patto sambodhimuttamaṃ;

Dhammacakkaṃ pavattetuṃ,

pakkāmi bandhumatīpuraṃ.

3.

830 Dhammacakkaṃ pavattetvā,

ubho bodhesi nāyako;

Gaṇanāya na vattabbo,

paṭhamābhisamayo ahu.

4.

831 Punāparaṃ amitayaso,

tattha saccaṃ pakāsayi;

Caturāsītisahassānaṃ,

dutiyābhisamayo ahu.

5.

832 Caturāsītisahassāni,

sambuddhaṃ anupabbajuṃ;

Tesamārāmapattānaṃ,

dhammaṃ desesi cakkhumā.

6.

833 Sabbākārena bhāsato,

sutvā upanisādino;

Tepi dhammavaraṃ gantvā,

tatiyābhisamayo ahu.

7.

834 Sannipātā tayo āsuṃ,

vipassissa mahesino;

Khīṇāsavānaṃ vimalānaṃ,

santacittāna tādinaṃ.

8.

835 Aṭṭhasaṭṭhisatasahassānaṃ,

Paṭhamo āsi samāgamo;

Bhikkhusatasahassānaṃ,

Dutiyo āsi samāgamo.

9.

836 Asītibhikkhusahassānaṃ,

tatiyo āsi samāgamo;

Tattha bhikkhugaṇamajjhe,

sambuddho atirocati.

10.

837 Ahaṃ tena samayena,

nāgarājā mahiddhiko;

Atulo nāma nāmena,

puññavanto jutindharo.

11.

838 Nekānaṃ nāgakoṭīnaṃ,

parivāretvānahaṃ tadā;

Vajjanto dibbaturiyehi,

lokajeṭṭhaṃ upāgamiṃ.

12.

839 Upasaṅkamitvā sambuddhaṃ,

Vipassiṃ lokanāyakaṃ;

Maṇimuttaratanakhacitaṃ,

Sabbābharaṇavibhūsitaṃ;

Nimantetvā dhammarājassa,

Suvaṇṇapīṭhamadāsahaṃ.

13.

840 Sopi maṃ buddho byākāsi,

saṃghamajjhe nisīdiya;

‘Ekanavutito kappe,

ayaṃ buddho bhavissati.

14.

841 Ahu kapilavhayā rammā,

nikkhamitvā tathāgato;

Padhānaṃ padahitvāna,

katvā dukkarakārikaṃ.

15.

842 Ajapālarukkhamūlasmiṃ,

nisīditvā tathāgato;

Tattha pāyāsaṃ paggayha,

nerañjaramupehiti.

16.

843 Nerañjarāya tīramhi,

pāyāsaṃ ada so jino;

Paṭiyattavaramaggena,

bodhimūlamupehiti.

17.

844 Tato padakkhiṇaṃ katvā,

bodhimaṇḍaṃ anuttaro;

Assatthamūle sambodhiṃ,

bujjhissati mahāyaso.

18.

845 Imassa janikā mātā,

māyā nāma bhavissati;

Pitā suddhodano nāma,

ayaṃ hessati gotamo.

19.

846 Anāsavā vītarāgā,

santacittā samāhitā;

Kolito upatisso ca,

aggā hessanti sāvakā;

Ānando nāmupaṭṭhāko,

upaṭṭhissatimaṃ jinaṃ.

20.

847 Khemā uppalavaṇṇā ca,

aggā hessanti sāvikā;

Anāsavā vītarāgā,

santacittā samāhitā;

Bodhi tassa bhagavato,

assatthoti pavuccati.

21.

848 Citto ca hatthāḷavako,

aggā hessantupaṭṭhakā;

Nandamātā ca uttarā,

aggā hessantupaṭṭhikā;

Āyu vassasataṃ tassa,

gotamassa yasassino.

22.

849 Idaṃ sutvāna vacanaṃ,

…pe…

hessāma sammukhā imaṃ’.

23.

850 Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā,

bhiyyo cittaṃ pasādayiṃ;

Uttariṃ vatamadhiṭṭhāsiṃ,

dasapāramipūriyā.

24.

851 Nagaraṃ bandhumatī nāma,

bandhumā nāma khattiyo;

Mātā bandhumatī nāma,

vipassissa mahesino.

25.

852 Aṭṭhavassasahassāni,

agāraṃ ajjha so vasi;

Nando sunando sirimā,

tayo pāsādamuttamā.

26.

853 Ticattārīsasahassāni,

Nāriyo samalaṅkatā;

Sudassanā nāma sā nārī,

Samavattakkhandho nāma atrajo.

27.

854 Nimitte caturo disvā,

rathayānena nikkhami;

Anūnaaṭṭhamāsāni,

padhānaṃ padahī jino.

28.

855 Brahmunā yācito santo,

vipassī lokanāyako;

Vatti cakkaṃ mahāvīro,

migadāye naruttamo.

29.

856 Khaṇḍo ca tissanāmo ca,

ahesuṃ aggasāvakā;

Asoko nāmupaṭṭhāko,

vipassissa mahesino.

30.

857 Candā ca candamittā ca,

ahesuṃ aggasāvikā;

Bodhi tassa bhagavato,

pāṭalīti pavuccati.

31.

858 Punabbasumitto nāgo ca,

ahesuṃ aggupaṭṭhakā;

Sirimā uttarā ceva,

ahesuṃ aggupaṭṭhikā.

32.

859 Asītihatthamubbedho,

vipassī lokanāyako;

Pabhā niddhāvati tassa,

samantā sattayojane.

33.

860 Asītivassasahassāni,

āyu buddhassa tāvade;

Tāvatā tiṭṭhamāno so,

tāresi janataṃ bahuṃ.

34.

861 Bahudevamanussānaṃ,

bandhanā parimocayi;

Maggāmaggañca ācikkhi,

avasesaputhujjane.

35.

862 Ālokaṃ dassayitvāna,

desetvā amataṃ padaṃ;

Jalitvā aggikkhandhova,

nibbuto so sasāvako.

36.

863 Iddhivaraṃ puññavaraṃ,

lakkhaṇañca kusumitaṃ;

Sabbaṃ tamantarahitaṃ,

nanu rittā sabbasaṅkhārā.

37.

864 Vipassī jinavaro buddho,

Sumittārāmamhi nibbuto;

Tatthevassa thūpavaro,

Sattayojanamussito”ti. (843)

865 Vipassissa bhagavato vaṃso ekūnavīsatimo.