tipitaka2500.github.io

3.7 Selasutta

Mahāvagga

Selasutta

652 Evaṃ me sutaṃ—  ekaṃ samayaṃ bhagavā aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṃghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi yena āpaṇaṃ nāma aṅguttarāpānaṃ nigamo tadavasari. Assosi kho keṇiyo jaṭilo “samaṇo khalu, bho, gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṃghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ evaṃ kalyāṇo kittisaddo abbhuggato—  ‘itipi so bhagavā arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā’ti. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Sādhu kho pana tathārūpānaṃ arahataṃ dassanaṃ hotī”ti.

653 Atha kho keṇiyo jaṭilo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca—  “adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghenā”ti. Evaṃ vutte, bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca—  “mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṃgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni; tvañca brāhmaṇesu abhippasanno”ti.

654 Dutiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca—  “kiñcāpi, bho gotama, mahā bhikkhusaṃgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno; adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghenā”ti. Dutiyampi kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca—  “mahā kho, keṇiya, bhikkhusaṃgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni; tvañca brāhmaṇesu abhippasanno”ti.

655 Tatiyampi kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ etadavoca—  “kiñcāpi, bho gotama, mahā bhikkhusaṃgho aḍḍhateḷasāni bhikkhusatāni, ahañca brāhmaṇesu abhippasanno, adhivāsetu me bhavaṃ gotamo svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghenā”ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena sako assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā mittāmacce ñātisālohite āmantesi—  “suṇantu me bhavanto mittāmaccā ñātisālohitā, samaṇo me gotamo nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghena, yena me kāyaveyyāvaṭikaṃ kareyyāthā”ti. “Evaṃ, bho”ti kho keṇiyassa jaṭilassa mittāmaccā ñātisālohitā keṇiyassa jaṭilassa paṭissutvā appekacce uddhanāni khaṇanti, appekacce kaṭṭhāni phālenti, appekacce bhājanāni dhovanti, appekacce udakamaṇikaṃ patiṭṭhāpenti, appekacce āsanāni paññāpenti. Keṇiyo pana jaṭilo sāmaṃyeva maṇḍalamāḷaṃ paṭiyādeti.

656 Tena kho pana samayena selo brāhmaṇo āpaṇe paṭivasati, tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū sanighaṇḍukeṭubhānaṃ sākkharappabhedānaṃ itihāsapañcamānaṃ padako veyyākaraṇo lokāyatamahāpurisalakkhaṇesu anavayo, tīṇi ca māṇavakasatāni mante vāceti.

657 Tena kho pana samayena keṇiyo jaṭilo sele brāhmaṇe abhippasanno hoti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi parivuto jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami. Addasā kho selo brāhmaṇo keṇiyassa jaṭilassa assame appekacce uddhanāni khaṇante…pe…  appekacce āsanāni paññapente, keṇiyaṃ pana jaṭilaṃ sāmaṃyeva maṇḍalamāḷaṃ paṭiyādentaṃ. Disvāna keṇiyaṃ jaṭilaṃ etadavoca—  “kiṃ nu kho bhoto keṇiyassa āvāho vā bhavissati, vivāho vā bhavissati, mahāyañño vā paccupaṭṭhito, rājā vā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyenā”ti?

658 “Na me, bho sela, āvāho vā bhavissati vivāho vā, nāpi rājā māgadho seniyo bimbisāro nimantito svātanāya saddhiṃ balakāyena; api ca kho me mahāyañño paccupaṭṭhito. Atthi samaṇo gotamo sakyaputto sakyakulā pabbajito aṅguttarāpesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṃghena saddhiṃ aḍḍhateḷasehi bhikkhusatehi āpaṇaṃ anuppatto. Taṃ kho pana bhavantaṃ gotamaṃ…pe…  buddho bhagavāti. So me nimantito svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghenā”ti. “Buddhoti, bho keṇiya, vadesi”? “Buddhoti, bho sela, vadāmi”. “Buddhoti, bho keṇiya, vadesi”? “Buddhoti, bho sela, vadāmī”ti.

659 Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi—  “ghosopi kho eso dullabho lokasmiṃ yadidaṃ buddhoti. Āgatāni kho panamhākaṃ mantesu dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dveva gatiyo bhavanti anaññā. Sace agāraṃ ajjhāvasati rājā hoti cakkavattī dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvī janapadatthāvariyappatto sattaratanasamannāgato. Tassimāni satta ratanāni bhavanti, seyyathidaṃ—  cakkaratanaṃ, hatthiratanaṃ, assaratanaṃ, maṇiratanaṃ, itthiratanaṃ, gahapatiratanaṃ, pariṇāyakaratanameva sattamaṃ. Parosahassaṃ kho panassa puttā bhavanti sūrā vīraṅgarūpā parasenappamaddanā. So imaṃ pathaviṃ sāgarapariyantaṃ adaṇḍena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaṃ pabbajati, arahaṃ hoti sammāsambuddho loke vivaṭṭacchado. Kahaṃ pana, bho keṇiya, etarahi so bhavaṃ gotamo viharati arahaṃ sammāsambuddho”ti?

660 Evaṃ vutte, keṇiyo jaṭilo dakkhiṇaṃ bāhuṃ paggahetvā selaṃ brāhmaṇaṃ etadavoca—  “yenesā, bho sela, nīlavanarājī”ti. Atha kho selo brāhmaṇo tīhi māṇavakasatehi saddhiṃ yena bhagavā tenupasaṅkami. Atha kho selo brāhmaṇo te māṇavake āmantesi—  “appasaddā bhonto āgacchantu, pade padaṃ nikkhipantā. Durāsadā hi te bhagavanto sīhāva ekacarā. Yadā cāhaṃ, bho, samaṇena gotamena saddhiṃ manteyyaṃ, mā me bhonto antarantarā kathaṃ opātetha; kathāpariyosānaṃ me bhavanto āgamentū”ti.

661 Atha kho selo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni samannesi. Addasā kho selo brāhmaṇo bhagavato kāye dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati—  kosohite ca vatthaguyhe pahūtajivhatāya cāti.

662 Atha kho bhagavato etadahosi—  “passati kho me ayaṃ selo brāhmaṇo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇāni yebhuyyena ṭhapetvā dve. Dvīsu mahāpurisalakkhaṇesu kaṅkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasīdati—  kosohite ca vatthaguyhe pahūtajivhatāya cā”ti. Atha kho bhagavā tathārūpaṃ iddhābhisaṅkhāraṃ abhisaṅkhāsi, yathā addasa selo brāhmaṇo bhagavato kosohitaṃ vatthaguyhaṃ. Atha kho bhagavā jivhaṃ ninnāmetvā ubhopi kaṇṇasotāni anumasi paṭimasi, ubhopi nāsikasotāni anumasi paṭimasi, kevalampi nalāṭamaṇḍalaṃ jivhāya chādesi.

663 Atha kho selassa brāhmaṇassa etadahosi—  “samannāgato kho samaṇo gotamo dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇehi paripuṇṇehi, no aparipuṇṇehi. No ca kho naṃ jānāmi buddho vā no vā. Sutaṃ kho pana metaṃ brāhmaṇānaṃ vuḍḍhānaṃ mahallakānaṃ ācariyapācariyānaṃ bhāsamānānaṃ—  ‘ye te bhavanti arahanto sammāsambuddhā, te sake vaṇṇe bhaññamāne attānaṃ pātukarontī’ti. Yannūnāhaṃ samaṇaṃ gotamaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthaveyyan”ti. Atha kho selo brāhmaṇo bhagavantaṃ sammukhā sāruppāhi gāthāhi abhitthavi—

554.

664 “Paripuṇṇakāyo suruci,
Sujāto cārudassano;
Suvaṇṇavaṇṇosi bhagavā,
Susukkadāṭhosi vīriyavā. (1)

555.

665 Narassa hi sujātassa,
ye bhavanti viyañjanā;
Sabbe te tava kāyasmiṃ,
mahāpurisalakkhaṇā. (2)

556.

666 Pasannanetto sumukho,
brahā uju patāpavā;
Majjhe samaṇasaṃghassa,
ādiccova virocasi. (3)

557.

667 Kalyāṇadassano bhikkhu,
kañcanasannibhattaco;
Kiṃ te samaṇabhāvena,
evaṃ uttamavaṇṇino. (4)

558.

668 Rājā arahasi bhavituṃ,
cakkavattī rathesabho;
Cāturanto vijitāvī,
jambusaṇḍassa issaro. (5)

559.

669 Khattiyā bhogirājāno,
anuyantā bhavantu te;
Rājābhirājā manujindo,
rajjaṃ kārehi gotama”. (6)

560.

670 “Rājāhamasmi selāti, (bhagavā)
Dhammarājā anuttaro;
Dhammena cakkaṃ vattemi,
Cakkaṃ appaṭivattiyaṃ”. (7)

561.

671 “Sambuddho paṭijānāsi, (iti selo brāhmaṇo)
Dhammarājā anuttaro;
‘Dhammena cakkaṃ vattemi’,
Iti bhāsasi gotama. (8)

562.

672 Ko nu senāpati bhoto,
Sāvako satthuranvayo;
Ko te tamanuvatteti,
Dhammacakkaṃ pavattitaṃ”. (9)

563.

673 “Mayā pavattitaṃ cakkaṃ, (selāti bhagavā)
Dhammacakkaṃ anuttaraṃ;
Sāriputto anuvatteti,
Anujāto tathāgataṃ. (10)

564.

674 Abhiññeyyaṃ abhiññātaṃ,
Bhāvetabbañca bhāvitaṃ;
Pahātabbaṃ pahīnaṃ me,
Tasmā buddhosmi brāhmaṇa. (11)

565.

675 Vinayassu mayi kaṅkhaṃ,
Adhimuccassu brāhmaṇa;
Dullabhaṃ dassanaṃ hoti,
Sambuddhānaṃ abhiṇhaso. (12)

566.

676 Yesaṃ ve dullabho loke,
Pātubhāvo abhiṇhaso;
Sohaṃ brāhmaṇa sambuddho,
Sallakatto anuttaro. (13)

567.

677 Brahmabhūto atitulo,
Mārasenappamaddano;
Sabbāmitte vasīkatvā,
Modāmi akutobhayo”. (14)

568.

678 “Imaṃ bhavanto nisāmetha,
Yathā bhāsati cakkhumā;
Sallakatto mahāvīro,
Sīhova nadatī vane. (15)

569.

679 Brahmabhūtaṃ atitulaṃ,
Mārasenappamaddanaṃ;
Ko disvā nappasīdeyya,
Api kaṇhābhijātiko. (16)

570.

680 Yo maṃ icchati anvetu,
Yo vā nicchati gacchatu;
Idhāhaṃ pabbajissāmi,
Varapaññassa santike”. (17)

571.

681 “Evañce ruccati bhoto,
Sammāsambuddhasāsane;
Mayampi pabbajissāma,
Varapaññassa santike”. (18)

572.

682 Brāhmaṇā tisatā ime,
Yācanti pañjalīkatā;
“Brahmacariyaṃ carissāma,
Bhagavā tava santike”. (19)

573.

683 “Svākkhātaṃ brahmacariyaṃ, (selāti bhagavā)
Sandiṭṭhikamakālikaṃ;
Yattha amoghā pabbajjā,
Appamattassa sikkhato”ti. (20)

684 Alattha kho selo brāhmaṇo sapariso bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Atha kho keṇiyo jaṭilo tassā rattiyā accayena sake assame paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocāpesi—  “kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhattan”ti. Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena keṇiyassa jaṭilassa assamo tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṃghena.

685 Atha kho keṇiyo jaṭilo buddhappamukhaṃ bhikkhusaṃghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho keṇiyo jaṭilo bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho keṇiyaṃ jaṭilaṃ bhagavā imāhi gāthāhi anumodi—

574.

686 “Aggihuttamukhā yaññā,
Sāvittī chandaso mukhaṃ;
Rājā mukhaṃ manussānaṃ,
Nadīnaṃ sāgaro mukhaṃ. (21)

575.

687 Nakkhattānaṃ mukhaṃ cando,
Ādicco tapataṃ mukhaṃ;
Puññaṃ ākaṅkhamānānaṃ,
Saṃgho ve yajataṃ mukhan”ti. (22)

688 Atha kho bhagavā keṇiyaṃ jaṭilaṃ imāhi gāthāhi anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho āyasmā selo sapariso eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto nacirasseva …pe…  aññataro kho panāyasmā selo sapariso arahataṃ ahosi.

689 Atha kho āyasmā selo sapariso yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi—

576.

690 “Yaṃ taṃ saraṇamāgamha,
Ito aṭṭhami cakkhuma;
Sattarattena bhagavā,
Dantamha tava sāsane. (23)

577.

691 Tuvaṃ buddho tuvaṃ satthā,
Tuvaṃ mārābhibhū muni;
Tuvaṃ anusaye chetvā,
Tiṇṇo tāresimaṃ pajaṃ. (24)

578.

692 Upadhī te samatikkantā,
Āsavā te padālitā;
Sīhosi anupādāno,
Pahīnabhayabheravo. (25)

579.

693 Bhikkhavo tisatā ime,
Tiṭṭhanti pañjalīkatā;
Pāde vīra pasārehi,
Nāgā vandantu satthuno”ti. (26)

694 Selasuttaṃ sattamaṃ.