
-
-
- Khuddakapāṭhapāḷi
- Dhammapadapāḷi
- Udānapāḷi
- Itivuttakapāḷi
- Suttanipātapāḷi
- Vimānavatthupāḷi
- Petavatthupāḷi
- Theragāthāpāḷi
- Therīgāthāpāḷi
- Therāpadānapāḷi
- Therīapadānapāḷi
- Buddhavaṃsapāḷi
- Cariyāpiṭakapāḷi
- Jātakapāḷi
- Jātakapāḷi
- Mahāniddesapāḷi
- Cūḷaniddesapāḷi
- Paṭisambhidāmaggapāḷi
- Nettipāḷi
- Peṭakopadesapāḷi
- Milindapañhapāḷi
-
22.1.1 Mūgapakkhajātaka
Mahānipāta
Mūgapakkhavagga
Mūgapakkhajātaka
1.
1315 “Mā paṇḍiccayaṃ vibhāvaya, |
Bālamato bhava sabbapāṇinaṃ; |
Sabbo taṃ jano ocināyatu, |
Evaṃ tava attho bhavissati”. |
2.
1316 “Karomi te taṃ vacanaṃ, |
yaṃ maṃ bhaṇasi devate; |
Atthakāmāsi me amma, |
hitakāmāsi devate”. |
3.
1317 “Kiṃ nu santaramānova, |
kāsuṃ khaṇasi sārathi; |
Puṭṭho me samma akkhāhi, |
kiṃ kāsuyā karissasi”. |
4.
1318 “Rañño mūgo ca pakkho ca, |
putto jāto acetaso; |
Somhi raññā samajjhiṭṭho, |
puttaṃ me nikhaṇaṃ vane”. |
5.
1319 “Na badhiro na mūgosmi, |
na pakkho na ca vīkalo; |
Adhammaṃ sārathi kayirā, |
mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane. |
6.
1320 Ūrū bāhuñca me passa, |
bhāsitañca suṇohi me; |
Adhammaṃ sārathi kayirā, |
mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane”. |
7.
1321 “Devatā nusi gandhabbo, |
adu sakko purindado; |
Ko vā tvaṃ kassa vā putto, |
kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ”. |
8.
1322 “Namhi devo na gandhabbo, |
nāpi sakko purindado; |
Kāsirañño ahaṃ putto, |
yaṃ kāsuyā nikhaññasi. |
9.
1323 Tassa rañño ahaṃ putto, |
yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi; |
Adhammaṃ sārathi kayirā, |
mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane. |
10.
1324 Yassa rukkhassa chāyāya, |
nisīdeyya sayeyya vā; |
Na tassa sākhaṃ bhañjeyya, |
mittadubbho hi pāpako. |
11.
1325 Yathā rukkho tathā rājā, |
yathā sākhā tathā ahaṃ; |
Yathā chāyūpago poso, |
evaṃ tvamasi sārathi; |
Adhammaṃ sārathi kayirā, |
mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane. |
12.
1326 Pahūtabhakkho bhavati, |
vippavuttho sakaṃ gharā; |
Bahū naṃ upajīvanti, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
13.
1327 Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti, |
nigame rājadhāniyo; |
Sabbattha pūjito hoti, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
14.
1328 Nāssa corā pasāhanti, |
nātimaññanti khattiyā; |
Sabbe amitte tarati, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
15.
1329 Akkuddho sagharaṃ eti, |
sabhāyaṃ paṭinandito; |
Ñātīnaṃ uttamo hoti, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
16.
1330 Sakkatvā sakkato hoti, |
garu hoti sagāravo; |
Vaṇṇakittibhato hoti, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
17.
1331 Pūjako labhate pūjaṃ, |
vandako paṭivandanaṃ; |
Yaso kittiñca pappoti, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
18.
1332 Aggi yathā pajjalati, |
devatāva virocati; |
Siriyā ajahito hoti, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
19.
1333 Gāvo tassa pajāyanti, |
khette vuttaṃ virūhati; |
Vuttānaṃ phalamasnāti, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
20.
1334 Darito pabbatāto vā, |
rukkhato patito naro; |
Cuto patiṭṭhaṃ labhati, |
yo mittānaṃ na dubbhati. |
21.
1335 Virūḷhamūlasantānaṃ, |
nigrodhamiva māluto; |
Amittā nappasāhanti, |
yo mittānaṃ na dubbhati”. |
22.
1336 “Ehi taṃ paṭinessāmi, |
rājaputta sakaṃ gharaṃ; |
Rajjaṃ kārehi bhaddante, |
kiṃ araññe karissasi”. |
23.
1337 “Alaṃ me tena rajjena, |
ñātakehi dhanena vā; |
Yaṃ me adhammacariyāya, |
rajjaṃ labbhetha sārathi”. |
24.
1338 “Puṇṇapattaṃ maṃ lābhehi, |
rājaputta ito gato; |
Pitā mātā ca me dajjuṃ, |
rājaputta tayī gate. |
25.
1339 Orodhā ca kumārā ca, |
vesiyānā ca brāhmaṇā; |
Tepi attamanā dajjuṃ, |
rājaputta tayī gate. |
26.
1340 Hatthārohā anīkaṭṭhā, |
rathikā pattikārakā; |
Tepi attamanā dajjuṃ, |
rājaputta tayī gate. |
27.
1341 Bahudhaññā jānapadā, |
negamā ca samāgatā; |
Upāyanāni me dajjuṃ, |
rājaputta tayī gate”. |
28.
1342 “Pitu mātu cahaṃ catto, |
raṭṭhassa nigamassa ca; |
Atho sabbakumārānaṃ, |
natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ. |
29.
1343 Anuññāto ahaṃ matyā, |
sañcatto pitarā mahaṃ; |
Ekoraññe pabbajito, |
na kāme abhipatthaye. |
30.
1344 Api ataramānānaṃ, |
phalāsāva samijjhati; |
Vipakkabrahmacariyosmi, |
evaṃ jānāhi sārathi. |
31.
1345 Api ataramānānaṃ, |
sammadattho vipaccati; |
Vipakkabrahmacariyosmi, |
nikkhanto akutobhayo”. |
32.
1346 “Evaṃ vaggukatho santo, |
visaṭṭhavacano casi; |
Kasmā pitu ca mātucca, |
santike na bhaṇī tadā”. |
33.
1347 “Nāhaṃ asandhitā pakkho, |
na badhiro asotatā; |
Nāhaṃ ajivhatā mūgo, |
mā maṃ mūgamadhārayi. |
34.
1348 Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ, |
yattha rajjamakārayiṃ; |
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, |
pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ. |
35.
1349 Vīsatiñceva vassāni, |
tahiṃ rajjamakārayiṃ; |
Asītivassasahassāni, |
nirayamhi apaccisaṃ. |
36.
1350 Tassa rajjassahaṃ bhīto, |
mā maṃ rajjābhisecayuṃ; |
Tasmā pitu ca mātucca, |
santike na bhaṇiṃ tadā. |
37.
1351 Ucchaṅge maṃ nisādetvā, |
pitā atthānusāsati; |
Ekaṃ hanatha bandhatha, |
ekaṃ khārāpatacchikaṃ; |
Ekaṃ sūlasmiṃ uppetha, |
iccassa manusāsati. |
38.
1352 Tāyāhaṃ pharusaṃ sutvā, |
vācāyo samudīritā; |
Amūgo mūgavaṇṇena, |
apakkho pakkhasammato; |
Sake muttakarīsasmiṃ, |
acchāhaṃ samparipluto. |
39.
1353 Kasirañca parittañca, |
tañca dukkhena saṃyutaṃ; |
Komaṃ jīvitamāgamma, |
veraṃ kayirātha kenaci. |
40.
1354 Paññāya ca alābhena, |
dhammassa ca adassanā; |
Komaṃ jīvitamāgamma, |
veraṃ kayirātha kenaci. |
41.
1355 Api ataramānānaṃ, |
phalāsāva samijjhati; |
Vipakkabrahmacariyosmi, |
evaṃ jānāhi sārathi. |
42.
1356 Api ataramānānaṃ, |
sammadattho vipaccati; |
Vipakkabrahmacariyosmi, |
nikkhanto akutobhayo”. |
43.
1357 “Ahampi pabbajissāmi, |
rājaputta tavantike; |
Avhāyassu maṃ bhaddante, |
pabbajjā mama ruccati”. |
44.
1358 “Rathaṃ niyyādayitvāna, |
anaṇo ehi sārathi; |
Anaṇassa hi pabbajjā, |
etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ”. |
45.
1359 “Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ, |
akaraṃ bhaddamatthu te; |
Tadeva me tvaṃ vacanaṃ, |
yācito kattumarahasi. |
46.
1360 Idheva tāva acchassu, |
yāva rājānamānaye; |
Appeva te pitā disvā, |
patīto sumano siyā”. |
47.
1361 “Karomi tetaṃ vacanaṃ, |
yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi; |
Ahampi daṭṭhukāmosmi, |
pitaraṃ me idhāgataṃ. |
48.
1362 Ehi samma nivattassu, |
kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ; |
Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ, |
vutto vajjāsi vandanaṃ”. |
49.
1363 Tassa pāde gahetvāna, |
katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ; |
Sārathi rathamāruyha, |
rājadvāraṃ upāgami. |
50.
1364 Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, |
ekaṃ sārathimāgataṃ; |
Assupuṇṇehi nettehi, |
rodantī naṃ udikkhati. |
51.
1365 “Ayaṃ so sārathi eti, |
nihantvā mama atrajaṃ; |
Nihato nūna me putto, |
pathabyā bhūmivaḍḍhano. |
52.
1366 Amittā nūna nandanti, |
patītā nūna verino; |
Āgataṃ sārathiṃ disvā, |
nihantvā mama atrajaṃ”. |
53.
1367 Suññaṃ mātā rathaṃ disvā, |
ekaṃ sārathimāgataṃ; |
Assupuṇṇehi nettehi, |
rodantī paripucchi naṃ. |
54.
1368 “Kiṃ nu mūgo kiṃ nu pakkho, |
kiṃ nu so vilapī tadā; |
Nihaññamāno bhūmiyā, |
taṃ me akkhāhi sārathi. |
55.
1369 Kathaṃ hatthehi pādehi, |
mūgapakkho vivajjayi; |
Nihaññamāno bhūmiyā, |
taṃ me akkhāhi pucchito”. |
56.
1370 “Akkheyyaṃ te ahaṃ ayye, |
dajjāsi abhayaṃ mama; |
Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, |
rājaputtassa santike”. |
57.
1371 “Abhayaṃ samma te dammi, |
abhīto bhaṇa sārathi; |
Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā, |
rājaputtassa santike”. |
58.
1372 “Na so mūgo na so pakkho, |
visaṭṭhavacano ca so; |
Rajjassa kira so bhīto, |
akarā ālaye bahū. |
59.
1373 Purimaṃ sarati so jātiṃ, |
yattha rajjamakārayi; |
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ, |
pāpattha nirayaṃ bhusaṃ. |
60.
1374 Vīsatiñceva vassāni, |
tahiṃ rajjamakārayi; |
Asītivassasahassāni, |
nirayamhi apacci so. |
61.
1375 Tassa rajjassa so bhīto, |
mā maṃ rajjābhisecayuṃ; |
Tasmā pitu ca mātucca, |
santike na bhaṇī tadā. |
62.
1376 Aṅgapaccaṅgasampanno, |
ārohapariṇāhavā; |
Visaṭṭhavacano pañño, |
magge saggassa tiṭṭhati. |
63.
1377 Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi, |
rājaputtaṃ tavatrajaṃ; |
Ehi taṃ pāpayissāmi, |
yattha sammati temiyo”. |
64.
1378 “Yojayantu rathe asse, |
Kacchaṃ nāgāna bandhatha; |
Udīrayantu saṅkhapaṇavā, |
Vādantu ekapokkharā. |
65.
1379 Vādantu bherī sannaddhā, |
vaggū vādantu dundubhī; |
Negamā ca maṃ anventu, |
gacchaṃ puttanivedako. |
66.
1380 Orodhā ca kumārā ca, |
vesiyānā ca brāhmaṇā; |
Khippaṃ yānāni yojentu, |
gacchaṃ puttanivedako. |
67.
1381 Hatthārohā anīkaṭṭhā, |
rathikā pattikārakā; |
Khippaṃ yānāni yojentu, |
gacchaṃ puttanivedako. |
68.
1382 Samāgatā jānapadā, |
negamā ca samāgatā; |
Khippaṃ yānāni yojentu, |
gacchaṃ puttanivedako”. |
69.
1383 Asse ca sārathī yutte, |
sindhave sīghavāhane; |
Rājadvāraṃ upāgacchuṃ, |
“yuttā deva ime hayā”. |
70.
1384 “Thūlā javena hāyanti, |
kisā hāyanti thāmunā; |
Kise thūle vivajjetvā, |
saṃsaṭṭhā yojitā hayā”. |
71.
1385 Tato rājā taramāno, |
yuttamāruyha sandanaṃ; |
Itthāgāraṃ ajjhabhāsi, |
“sabbāva anuyātha maṃ. |
72.
1386 Vālabījanimuṇhīsaṃ, |
khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ; |
Upādhī rathamāruyha, |
suvaṇṇehi alaṅkatā”. |
73.
1387 Tato sa rājā pāyāsi, |
purakkhatvāna sārathiṃ; |
Khippameva upāgacchi, |
yattha sammati temiyo. |
74.
1388 Tañca disvāna āyantaṃ, |
jalantamiva tejasā; |
Khattasaṅghaparibyūḷhaṃ, |
temiyo etadabravi. |
75.
1389 “Kacci nu tāta kusalaṃ, |
kacci tāta anāmayaṃ; |
Sabbā ca rājakaññāyo, |
arogā mayha mātaro”. |
76.
1390 “Kusalañceva me putta, |
atho putta anāmayaṃ; |
Sabbā ca rājakaññāyo, |
arogā tuyha mātaro”. |
77.
1391 “Kacci amajjapo tāta, |
kacci te suramappiyaṃ; |
Kacci sacce ca dhamme ca, |
dāne te ramate mano”. |
78.
1392 “Amajjapo ahaṃ putta, |
atho me suramappiyaṃ; |
Atho sacce ca dhamme ca, |
dāne me ramate mano”. |
79.
1393 “Kacci arogaṃ yoggaṃ te, |
kacci vahati vāhanaṃ; |
Kacci te byādhayo natthi, |
sarīrassupatāpanā”. |
80.
1394 “Atho arogaṃ yoggaṃ me, |
atho vahati vāhanaṃ; |
Atho me byādhayo natthi, |
sarīrassupatāpanā”. |
81.
1395 “Kacci antā ca te phītā, |
majjhe ca bahalā tava; |
Koṭṭhāgārañca kosañca, |
kacci te paṭisanthataṃ”. |
82.
1396 “Atho antā ca me phītā, |
majjhe ca bahalā mama; |
Koṭṭhāgārañca kosañca, |
sabbaṃ me paṭisanthataṃ”. |
83.
1397 “Svāgataṃ te mahārāja, |
atho te adurāgataṃ; |
Patiṭṭhapentu pallaṅkaṃ, |
yattha rājā nisakkati. |
84.
1398 Idheva te nisīdassu, |
niyate paṇṇasanthare; |
Etto udakamādāya, |
pāde pakkhālayassu te. |
85.
1399 Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ, |
randhaṃ rāja aloṇakaṃ; |
Paribhuñja mahārāja, |
pāhuno mesidhāgato”. |
86.
1400 “Na cāhaṃ paṇṇaṃ bhuñjāmi, |
Na hetaṃ mayha bhojanaṃ; |
Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje, |
Suciṃ maṃsūpasecanaṃ”. |
87.
1401 “Accherakaṃ maṃ paṭibhāti, |
ekakampi rahogataṃ; |
Edisaṃ bhuñjamānānaṃ, |
kena vaṇṇo pasīdati”. |
88.
1402 “Eko rāja nipajjāmi, |
niyate paṇṇasanthare; |
Tāya me ekaseyyāya, |
rāja vaṇṇo pasīdati. |
89.
1403 Na ca nettiṃsabandhā me, |
rājarakkhā upaṭṭhitā; |
Tāya me sukhaseyyāya, |
rāja vaṇṇo pasīdati. |
90.
1404 Atītaṃ nānusocāmi, |
nappajappāmināgataṃ; |
Paccuppannena yāpemi, |
tena vaṇṇo pasīdati. |
91.
1405 Anāgatappajappāya, |
atītassānusocanā; |
Etena bālā sussanti, |
naḷova harito luto”. |
92.
1406 “Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, |
asse pattī ca vammino; |
Nivesanāni rammāni, |
ahaṃ putta dadāmi te. |
93.
1407 Itthāgārampi te dammi, |
sabbālaṅkārabhūsitaṃ; |
Tā putta paṭipajjassu, |
tvaṃ no rājā bhavissasi. |
94.
1408 Kusalā naccagītassa, |
sikkhitā cāturitthiyo; |
Kāme taṃ ramayissanti, |
kiṃ araññe karissasi. |
95.
1409 Paṭirājūhi te kaññā, |
ānayissaṃ alaṅkatā; |
Tāsu putte janetvāna, |
atha pacchā pabbajissasi. |
96.
1410 Yuvā ca daharo cāsi, |
paṭhamuppattiko susu; |
Rajjaṃ kārehi bhaddante, |
kiṃ araññe karissasi”. |
97.
1411 “Yuvā care brahmacariyaṃ, |
brahmacārī yuvā siyā; |
Daharassa hi pabbajjā, |
etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ. |
98.
1412 Yuvā care brahmacariyaṃ, |
brahmacārī yuvā siyā; |
Brahmacariyaṃ carissāmi, |
nāhaṃ rajjena matthiko. |
99.
1413 Passāmi vohaṃ daharaṃ, |
amma tāta vadantaraṃ; |
Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ, |
appatvāva jaraṃ mataṃ. |
100.
1414 Passāmi vohaṃ dahariṃ, |
kumāriṃ cārudassaniṃ; |
Navavaṃsakaḷīraṃva, |
paluggaṃ jīvitakkhayaṃ. |
101.
1415 Daharāpi hi miyyanti, |
narā ca atha nāriyo; |
Tattha ko vissase poso, |
daharomhīti jīvite. |
102.
1416 Yassa ratyā vivasāne, |
āyu appataraṃ siyā; |
Appodakeva macchānaṃ, |
kiṃ nu komārakaṃ tahiṃ. |
103.
1417 Niccamabbhāhato loko, |
niccañca parivārito; |
Amoghāsu vajantīsu, |
kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi”. |
104.
1418 “Kena mabbhāhato loko, |
kena ca parivārito; |
Kāyo amoghā gacchanti, |
taṃ me akkhāhi pucchito”. |
105.
1419 “Maccunābbhāhato loko, |
jarāya parivārito; |
Ratyo amoghā gacchanti, |
evaṃ jānāhi khattiya. |
106.
1420 Yathāpi tante vitate, |
yaṃ yadevūpaviyyati; |
Appakaṃ hoti vetabbaṃ, |
evaṃ maccāna jīvitaṃ. |
107.
1421 Yathā vārivaho pūro, |
gacchannupanivattati; |
Evamāyu manussānaṃ, |
gacchannupanivattati. |
108.
1422 Yathā vārivaho pūro, |
vahe rukkhepakūlaje; |
Evaṃ jarāmaraṇena, |
vuyhante sabbapāṇino”. |
109.
1423 “Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ, |
asse pattī ca vammino; |
Nivesanāni rammāni, |
ahaṃ putta dadāmi te. |
110.
1424 Itthāgārampi te dammi, |
sabbālaṅkārabhūsitaṃ; |
Tā putta paṭipajjassu, |
tvaṃ no rājā bhavissasi. |
111.
1425 Kusalā naccagītassa, |
sikkhitā cāturitthiyo; |
Kāme taṃ ramayissanti, |
kiṃ araññe karissasi. |
112.
1426 Paṭirājūhi te kaññā, |
ānayissaṃ alaṅkatā; |
Tāsu putte janetvāna, |
atha pacchā pabbajissasi. |
113.
1427 Yuvā ca daharo cāsi, |
paṭhamuppattiko susu; |
Rajjaṃ kārehi bhaddante, |
kiṃ araññe karissasi. |
114.
1428 Koṭṭhāgārañca kosañca, |
vāhanāni balāni ca; |
Nivesanāni rammāni, |
ahaṃ putta dadāmi te. |
115.
1429 Gomaṇḍalaparibyūḷho, |
dāsisaṅghapurakkhato; |
Rajjaṃ kārehi bhaddante, |
kiṃ araññe karissasi”. |
116.
1430 “Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha, |
Kiṃ bhariyāya marissati; |
Kiṃ yobbanena jiṇṇena, |
Yaṃ jarāyābhibhuyyati. |
117.
1431 Tattha kā nandi kā khiḍḍā, |
kā rati kā dhanesanā; |
Kiṃ me puttehi dārehi, |
rāja muttosmi bandhanā. |
118.
1432 Yohaṃ evaṃ pajānāmi, |
maccu me nappamajjati; |
Antakenādhipannassa, |
kā ratī kā dhanesanā. |
119.
1433 Phalānamiva pakkānaṃ, |
niccaṃ patanato bhayaṃ; |
Evaṃ jātāna maccānaṃ, |
niccaṃ maraṇato bhayaṃ. |
120.
1434 Sāyameke na dissanti, |
pāto diṭṭhā bahū janā; |
Pāto eke na dissanti, |
sāyaṃ diṭṭhā bahū janā. |
121.
1435 Ajjeva kiccaṃ ātapaṃ, |
ko jaññā maraṇaṃ suve; |
Na hi no saṅgaraṃ tena, |
mahāsenena maccunā. |
122.
1436 Corā dhanassa patthenti, |
rāja muttosmi bandhanā; |
Ehi rāja nivattassu, |
nāhaṃ rajjena matthiko”ti. |
1437 Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.