tipitaka2500.github.io

22.1.1 Mūgapakkhajātaka

Mahānipāta

Mūgapakkhavagga

Mūgapakkhajātaka

1.

1315 “Mā paṇḍiccayaṃ vibhāvaya,
Bālamato bhava sabbapāṇinaṃ;
Sabbo taṃ jano ocināyatu,
Evaṃ tava attho bhavissati”.

2.

1316 “Karomi te taṃ vacanaṃ,
yaṃ maṃ bhaṇasi devate;
Atthakāmāsi me amma,
hitakāmāsi devate”.

3.

1317 “Kiṃ nu santaramānova,
kāsuṃ khaṇasi sārathi;
Puṭṭho me samma akkhāhi,
kiṃ kāsuyā karissasi”.

4.

1318 “Rañño mūgo ca pakkho ca,
putto jāto acetaso;
Somhi raññā samajjhiṭṭho,
puttaṃ me nikhaṇaṃ vane”.

5.

1319 “Na badhiro na mūgosmi,
na pakkho na ca vīkalo;
Adhammaṃ sārathi kayirā,
mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

6.

1320 Ūrū bāhuñca me passa,
bhāsitañca suṇohi me;
Adhammaṃ sārathi kayirā,
mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane”.

7.

1321 “Devatā nusi gandhabbo,
adu sakko purindado;
Ko vā tvaṃ kassa vā putto,
kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ”.

8.

1322 “Namhi devo na gandhabbo,
nāpi sakko purindado;
Kāsirañño ahaṃ putto,
yaṃ kāsuyā nikhaññasi.

9.

1323 Tassa rañño ahaṃ putto,
yaṃ tvaṃ sammūpajīvasi;
Adhammaṃ sārathi kayirā,
mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

10.

1324 Yassa rukkhassa chāyāya,
nisīdeyya sayeyya vā;
Na tassa sākhaṃ bhañjeyya,
mittadubbho hi pāpako.

11.

1325 Yathā rukkho tathā rājā,
yathā sākhā tathā ahaṃ;
Yathā chāyūpago poso,
evaṃ tvamasi sārathi;
Adhammaṃ sārathi kayirā,
mañce tvaṃ nikhaṇaṃ vane.

12.

1326 Pahūtabhakkho bhavati,
vippavuttho sakaṃ gharā;
Bahū naṃ upajīvanti,
yo mittānaṃ na dubbhati.

13.

1327 Yaṃ yaṃ janapadaṃ yāti,
nigame rājadhāniyo;
Sabbattha pūjito hoti,
yo mittānaṃ na dubbhati.

14.

1328 Nāssa corā pasāhanti,
nātimaññanti khattiyā;
Sabbe amitte tarati,
yo mittānaṃ na dubbhati.

15.

1329 Akkuddho sagharaṃ eti,
sabhāyaṃ paṭinandito;
Ñātīnaṃ uttamo hoti,
yo mittānaṃ na dubbhati.

16.

1330 Sakkatvā sakkato hoti,
garu hoti sagāravo;
Vaṇṇakittibhato hoti,
yo mittānaṃ na dubbhati.

17.

1331 Pūjako labhate pūjaṃ,
vandako paṭivandanaṃ;
Yaso kittiñca pappoti,
yo mittānaṃ na dubbhati.

18.

1332 Aggi yathā pajjalati,
devatāva virocati;
Siriyā ajahito hoti,
yo mittānaṃ na dubbhati.

19.

1333 Gāvo tassa pajāyanti,
khette vuttaṃ virūhati;
Vuttānaṃ phalamasnāti,
yo mittānaṃ na dubbhati.

20.

1334 Darito pabbatāto vā,
rukkhato patito naro;
Cuto patiṭṭhaṃ labhati,
yo mittānaṃ na dubbhati.

21.

1335 Virūḷhamūlasantānaṃ,
nigrodhamiva māluto;
Amittā nappasāhanti,
yo mittānaṃ na dubbhati”.

22.

1336 “Ehi taṃ paṭinessāmi,
rājaputta sakaṃ gharaṃ;
Rajjaṃ kārehi bhaddante,
kiṃ araññe karissasi”.

23.

1337 “Alaṃ me tena rajjena,
ñātakehi dhanena vā;
Yaṃ me adhammacariyāya,
rajjaṃ labbhetha sārathi”.

24.

1338 “Puṇṇapattaṃ maṃ lābhehi,
rājaputta ito gato;
Pitā mātā ca me dajjuṃ,
rājaputta tayī gate.

25.

1339 Orodhā ca kumārā ca,
vesiyānā ca brāhmaṇā;
Tepi attamanā dajjuṃ,
rājaputta tayī gate.

26.

1340 Hatthārohā anīkaṭṭhā,
rathikā pattikārakā;
Tepi attamanā dajjuṃ,
rājaputta tayī gate.

27.

1341 Bahudhaññā jānapadā,
negamā ca samāgatā;
Upāyanāni me dajjuṃ,
rājaputta tayī gate”.

28.

1342 “Pitu mātu cahaṃ catto,
raṭṭhassa nigamassa ca;
Atho sabbakumārānaṃ,
natthi mayhaṃ sakaṃ gharaṃ.

29.

1343 Anuññāto ahaṃ matyā,
sañcatto pitarā mahaṃ;
Ekoraññe pabbajito,
na kāme abhipatthaye.

30.

1344 Api ataramānānaṃ,
phalāsāva samijjhati;
Vipakkabrahmacariyosmi,
evaṃ jānāhi sārathi.

31.

1345 Api ataramānānaṃ,
sammadattho vipaccati;
Vipakkabrahmacariyosmi,
nikkhanto akutobhayo”.

32.

1346 “Evaṃ vaggukatho santo,
visaṭṭhavacano casi;
Kasmā pitu ca mātucca,
santike na bhaṇī tadā”.

33.

1347 “Nāhaṃ asandhitā pakkho,
na badhiro asotatā;
Nāhaṃ ajivhatā mūgo,
mā maṃ mūgamadhārayi.

34.

1348 Purimaṃ sarāmahaṃ jātiṃ,
yattha rajjamakārayiṃ;
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ,
pāpatthaṃ nirayaṃ bhusaṃ.

35.

1349 Vīsatiñceva vassāni,
tahiṃ rajjamakārayiṃ;
Asītivassasahassāni,
nirayamhi apaccisaṃ.

36.

1350 Tassa rajjassahaṃ bhīto,
mā maṃ rajjābhisecayuṃ;
Tasmā pitu ca mātucca,
santike na bhaṇiṃ tadā.

37.

1351 Ucchaṅge maṃ nisādetvā,
pitā atthānusāsati;
Ekaṃ hanatha bandhatha,
ekaṃ khārāpatacchikaṃ;
Ekaṃ sūlasmiṃ uppetha,
iccassa manusāsati.

38.

1352 Tāyāhaṃ pharusaṃ sutvā,
vācāyo samudīritā;
Amūgo mūgavaṇṇena,
apakkho pakkhasammato;
Sake muttakarīsasmiṃ,
acchāhaṃ samparipluto.

39.

1353 Kasirañca parittañca,
tañca dukkhena saṃyutaṃ;
Komaṃ jīvitamāgamma,
veraṃ kayirātha kenaci.

40.

1354 Paññāya ca alābhena,
dhammassa ca adassanā;
Komaṃ jīvitamāgamma,
veraṃ kayirātha kenaci.

41.

1355 Api ataramānānaṃ,
phalāsāva samijjhati;
Vipakkabrahmacariyosmi,
evaṃ jānāhi sārathi.

42.

1356 Api ataramānānaṃ,
sammadattho vipaccati;
Vipakkabrahmacariyosmi,
nikkhanto akutobhayo”.

43.

1357 “Ahampi pabbajissāmi,
rājaputta tavantike;
Avhāyassu maṃ bhaddante,
pabbajjā mama ruccati”.

44.

1358 “Rathaṃ niyyādayitvāna,
anaṇo ehi sārathi;
Anaṇassa hi pabbajjā,
etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ”.

45.

1359 “Yadeva tyāhaṃ vacanaṃ,
akaraṃ bhaddamatthu te;
Tadeva me tvaṃ vacanaṃ,
yācito kattumarahasi.

46.

1360 Idheva tāva acchassu,
yāva rājānamānaye;
Appeva te pitā disvā,
patīto sumano siyā”.

47.

1361 “Karomi tetaṃ vacanaṃ,
yaṃ maṃ bhaṇasi sārathi;
Ahampi daṭṭhukāmosmi,
pitaraṃ me idhāgataṃ.

48.

1362 Ehi samma nivattassu,
kusalaṃ vajjāsi ñātinaṃ;
Mātaraṃ pitaraṃ mayhaṃ,
vutto vajjāsi vandanaṃ”.

49.

1363 Tassa pāde gahetvāna,
katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ;
Sārathi rathamāruyha,
rājadvāraṃ upāgami.

50.

1364 Suññaṃ mātā rathaṃ disvā,
ekaṃ sārathimāgataṃ;
Assupuṇṇehi nettehi,
rodantī naṃ udikkhati.

51.

1365 “Ayaṃ so sārathi eti,
nihantvā mama atrajaṃ;
Nihato nūna me putto,
pathabyā bhūmivaḍḍhano.

52.

1366 Amittā nūna nandanti,
patītā nūna verino;
Āgataṃ sārathiṃ disvā,
nihantvā mama atrajaṃ”.

53.

1367 Suññaṃ mātā rathaṃ disvā,
ekaṃ sārathimāgataṃ;
Assupuṇṇehi nettehi,
rodantī paripucchi naṃ.

54.

1368 “Kiṃ nu mūgo kiṃ nu pakkho,
kiṃ nu so vilapī tadā;
Nihaññamāno bhūmiyā,
taṃ me akkhāhi sārathi.

55.

1369 Kathaṃ hatthehi pādehi,
mūgapakkho vivajjayi;
Nihaññamāno bhūmiyā,
taṃ me akkhāhi pucchito”.

56.

1370 “Akkheyyaṃ te ahaṃ ayye,
dajjāsi abhayaṃ mama;
Yaṃ me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā,
rājaputtassa santike”.

57.

1371 “Abhayaṃ samma te dammi,
abhīto bhaṇa sārathi;
Yaṃ te sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā,
rājaputtassa santike”.

58.

1372 “Na so mūgo na so pakkho,
visaṭṭhavacano ca so;
Rajjassa kira so bhīto,
akarā ālaye bahū.

59.

1373 Purimaṃ sarati so jātiṃ,
yattha rajjamakārayi;
Kārayitvā tahiṃ rajjaṃ,
pāpattha nirayaṃ bhusaṃ.

60.

1374 Vīsatiñceva vassāni,
tahiṃ rajjamakārayi;
Asītivassasahassāni,
nirayamhi apacci so.

61.

1375 Tassa rajjassa so bhīto,
mā maṃ rajjābhisecayuṃ;
Tasmā pitu ca mātucca,
santike na bhaṇī tadā.

62.

1376 Aṅgapaccaṅgasampanno,
ārohapariṇāhavā;
Visaṭṭhavacano pañño,
magge saggassa tiṭṭhati.

63.

1377 Sace tvaṃ daṭṭhukāmāsi,
rājaputtaṃ tavatrajaṃ;
Ehi taṃ pāpayissāmi,
yattha sammati temiyo”.

64.

1378 “Yojayantu rathe asse,
Kacchaṃ nāgāna bandhatha;
Udīrayantu saṅkhapaṇavā,
Vādantu ekapokkharā.

65.

1379 Vādantu bherī sannaddhā,
vaggū vādantu dundubhī;
Negamā ca maṃ anventu,
gacchaṃ puttanivedako.

66.

1380 Orodhā ca kumārā ca,
vesiyānā ca brāhmaṇā;
Khippaṃ yānāni yojentu,
gacchaṃ puttanivedako.

67.

1381 Hatthārohā anīkaṭṭhā,
rathikā pattikārakā;
Khippaṃ yānāni yojentu,
gacchaṃ puttanivedako.

68.

1382 Samāgatā jānapadā,
negamā ca samāgatā;
Khippaṃ yānāni yojentu,
gacchaṃ puttanivedako”.

69.

1383 Asse ca sārathī yutte,
sindhave sīghavāhane;
Rājadvāraṃ upāgacchuṃ,
“yuttā deva ime hayā”.

70.

1384 “Thūlā javena hāyanti,
kisā hāyanti thāmunā;
Kise thūle vivajjetvā,
saṃsaṭṭhā yojitā hayā”.

71.

1385 Tato rājā taramāno,
yuttamāruyha sandanaṃ;
Itthāgāraṃ ajjhabhāsi,
“sabbāva anuyātha maṃ.

72.

1386 Vālabījanimuṇhīsaṃ,
khaggaṃ chattañca paṇḍaraṃ;
Upādhī rathamāruyha,
suvaṇṇehi alaṅkatā”.

73.

1387 Tato sa rājā pāyāsi,
purakkhatvāna sārathiṃ;
Khippameva upāgacchi,
yattha sammati temiyo.

74.

1388 Tañca disvāna āyantaṃ,
jalantamiva tejasā;
Khattasaṅghaparibyūḷhaṃ,
temiyo etadabravi.

75.

1389 “Kacci nu tāta kusalaṃ,
kacci tāta anāmayaṃ;
Sabbā ca rājakaññāyo,
arogā mayha mātaro”.

76.

1390 “Kusalañceva me putta,
atho putta anāmayaṃ;
Sabbā ca rājakaññāyo,
arogā tuyha mātaro”.

77.

1391 “Kacci amajjapo tāta,
kacci te suramappiyaṃ;
Kacci sacce ca dhamme ca,
dāne te ramate mano”.

78.

1392 “Amajjapo ahaṃ putta,
atho me suramappiyaṃ;
Atho sacce ca dhamme ca,
dāne me ramate mano”.

79.

1393 “Kacci arogaṃ yoggaṃ te,
kacci vahati vāhanaṃ;
Kacci te byādhayo natthi,
sarīrassupatāpanā”.

80.

1394 “Atho arogaṃ yoggaṃ me,
atho vahati vāhanaṃ;
Atho me byādhayo natthi,
sarīrassupatāpanā”.

81.

1395 “Kacci antā ca te phītā,
majjhe ca bahalā tava;
Koṭṭhāgārañca kosañca,
kacci te paṭisanthataṃ”.

82.

1396 “Atho antā ca me phītā,
majjhe ca bahalā mama;
Koṭṭhāgārañca kosañca,
sabbaṃ me paṭisanthataṃ”.

83.

1397 “Svāgataṃ te mahārāja,
atho te adurāgataṃ;
Patiṭṭhapentu pallaṅkaṃ,
yattha rājā nisakkati.

84.

1398 Idheva te nisīdassu,
niyate paṇṇasanthare;
Etto udakamādāya,
pāde pakkhālayassu te.

85.

1399 Idampi paṇṇakaṃ mayhaṃ,
randhaṃ rāja aloṇakaṃ;
Paribhuñja mahārāja,
pāhuno mesidhāgato”.

86.

1400 “Na cāhaṃ paṇṇaṃ bhuñjāmi,
Na hetaṃ mayha bhojanaṃ;
Sālīnaṃ odanaṃ bhuñje,
Suciṃ maṃsūpasecanaṃ”.

87.

1401 “Accherakaṃ maṃ paṭibhāti,
ekakampi rahogataṃ;
Edisaṃ bhuñjamānānaṃ,
kena vaṇṇo pasīdati”.

88.

1402 “Eko rāja nipajjāmi,
niyate paṇṇasanthare;
Tāya me ekaseyyāya,
rāja vaṇṇo pasīdati.

89.

1403 Na ca nettiṃsabandhā me,
rājarakkhā upaṭṭhitā;
Tāya me sukhaseyyāya,
rāja vaṇṇo pasīdati.

90.

1404 Atītaṃ nānusocāmi,
nappajappāmināgataṃ;
Paccuppannena yāpemi,
tena vaṇṇo pasīdati.

91.

1405 Anāgatappajappāya,
atītassānusocanā;
Etena bālā sussanti,
naḷova harito luto”.

92.

1406 “Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ,
asse pattī ca vammino;
Nivesanāni rammāni,
ahaṃ putta dadāmi te.

93.

1407 Itthāgārampi te dammi,
sabbālaṅkārabhūsitaṃ;
Tā putta paṭipajjassu,
tvaṃ no rājā bhavissasi.

94.

1408 Kusalā naccagītassa,
sikkhitā cāturitthiyo;
Kāme taṃ ramayissanti,
kiṃ araññe karissasi.

95.

1409 Paṭirājūhi te kaññā,
ānayissaṃ alaṅkatā;
Tāsu putte janetvāna,
atha pacchā pabbajissasi.

96.

1410 Yuvā ca daharo cāsi,
paṭhamuppattiko susu;
Rajjaṃ kārehi bhaddante,
kiṃ araññe karissasi”.

97.

1411 “Yuvā care brahmacariyaṃ,
brahmacārī yuvā siyā;
Daharassa hi pabbajjā,
etaṃ isīhi vaṇṇitaṃ.

98.

1412 Yuvā care brahmacariyaṃ,
brahmacārī yuvā siyā;
Brahmacariyaṃ carissāmi,
nāhaṃ rajjena matthiko.

99.

1413 Passāmi vohaṃ daharaṃ,
amma tāta vadantaraṃ;
Kicchāladdhaṃ piyaṃ puttaṃ,
appatvāva jaraṃ mataṃ.

100.

1414 Passāmi vohaṃ dahariṃ,
kumāriṃ cārudassaniṃ;
Navavaṃsakaḷīraṃva,
paluggaṃ jīvitakkhayaṃ.

101.

1415 Daharāpi hi miyyanti,
narā ca atha nāriyo;
Tattha ko vissase poso,
daharomhīti jīvite.

102.

1416 Yassa ratyā vivasāne,
āyu appataraṃ siyā;
Appodakeva macchānaṃ,
kiṃ nu komārakaṃ tahiṃ.

103.

1417 Niccamabbhāhato loko,
niccañca parivārito;
Amoghāsu vajantīsu,
kiṃ maṃ rajjebhisiñcasi”.

104.

1418 “Kena mabbhāhato loko,
kena ca parivārito;
Kāyo amoghā gacchanti,
taṃ me akkhāhi pucchito”.

105.

1419 “Maccunābbhāhato loko,
jarāya parivārito;
Ratyo amoghā gacchanti,
evaṃ jānāhi khattiya.

106.

1420 Yathāpi tante vitate,
yaṃ yadevūpaviyyati;
Appakaṃ hoti vetabbaṃ,
evaṃ maccāna jīvitaṃ.

107.

1421 Yathā vārivaho pūro,
gacchannupanivattati;
Evamāyu manussānaṃ,
gacchannupanivattati.

108.

1422 Yathā vārivaho pūro,
vahe rukkhepakūlaje;
Evaṃ jarāmaraṇena,
vuyhante sabbapāṇino”.

109.

1423 “Hatthānīkaṃ rathānīkaṃ,
asse pattī ca vammino;
Nivesanāni rammāni,
ahaṃ putta dadāmi te.

110.

1424 Itthāgārampi te dammi,
sabbālaṅkārabhūsitaṃ;
Tā putta paṭipajjassu,
tvaṃ no rājā bhavissasi.

111.

1425 Kusalā naccagītassa,
sikkhitā cāturitthiyo;
Kāme taṃ ramayissanti,
kiṃ araññe karissasi.

112.

1426 Paṭirājūhi te kaññā,
ānayissaṃ alaṅkatā;
Tāsu putte janetvāna,
atha pacchā pabbajissasi.

113.

1427 Yuvā ca daharo cāsi,
paṭhamuppattiko susu;
Rajjaṃ kārehi bhaddante,
kiṃ araññe karissasi.

114.

1428 Koṭṭhāgārañca kosañca,
vāhanāni balāni ca;
Nivesanāni rammāni,
ahaṃ putta dadāmi te.

115.

1429 Gomaṇḍalaparibyūḷho,
dāsisaṅghapurakkhato;
Rajjaṃ kārehi bhaddante,
kiṃ araññe karissasi”.

116.

1430 “Kiṃ dhanena yaṃ khīyetha,
Kiṃ bhariyāya marissati;
Kiṃ yobbanena jiṇṇena,
Yaṃ jarāyābhibhuyyati.

117.

1431 Tattha kā nandi kā khiḍḍā,
kā rati kā dhanesanā;
Kiṃ me puttehi dārehi,
rāja muttosmi bandhanā.

118.

1432 Yohaṃ evaṃ pajānāmi,
maccu me nappamajjati;
Antakenādhipannassa,
kā ratī kā dhanesanā.

119.

1433 Phalānamiva pakkānaṃ,
niccaṃ patanato bhayaṃ;
Evaṃ jātāna maccānaṃ,
niccaṃ maraṇato bhayaṃ.

120.

1434 Sāyameke na dissanti,
pāto diṭṭhā bahū janā;
Pāto eke na dissanti,
sāyaṃ diṭṭhā bahū janā.

121.

1435 Ajjeva kiccaṃ ātapaṃ,
ko jaññā maraṇaṃ suve;
Na hi no saṅgaraṃ tena,
mahāsenena maccunā.

122.

1436 Corā dhanassa patthenti,
rāja muttosmi bandhanā;
Ehi rāja nivattassu,
nāhaṃ rajjena matthiko”ti.

1437 Mūgapakkhajātakaṃ paṭhamaṃ.