tipitaka2500.github.io

5.1 Khuddakavatthu

Khuddakavatthukkhandhaka

Khuddakavatthu

243. 1010 Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū nahāyamānā rukkhe kāyaṃ ugghaṃsenti, ūrumpi bāhumpi urampi piṭṭhimpi. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā nahāyamānā rukkhe kāyaṃ ugghaṃsessanti, ūrumpi bāhumpi urampi piṭṭhimpi, seyyathāpi mallamuṭṭhikā gāmamoddavā”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṃghaṃ sannipātāpetvā bhikkhū paṭipucchi—  “saccaṃ kira, bhikkhave, chabbaggiyā bhikkhū nahāyamānā rukkhe kāyaṃ ugghaṃsenti, ūrumpi bāhumpi urampi piṭṭhimpī”ti? “Saccaṃ, bhagavā”ti. Vigarahi buddho bhagavā—  “ananucchavikaṃ, bhikkhave, tesaṃ moghapurisānaṃ ananulomikaṃ appatirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañhi nāma te, bhikkhave, moghapurisā nahāyamānā rukkhe kāyaṃ ugghaṃsessanti, ūrumpi bāhumpi urampi piṭṭhimpi? Netaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, nahāyamānena bhikkhunā rukkhe kāyo ugghaṃsetabbo. Yo ugghaṃseyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1011 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū nahāyamānā thambhe kāyaṃ ugghaṃsenti, ūrumpi bāhumpi urampi piṭṭhimpi. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā nahāyamānā thambhe kāyaṃ ugghaṃsessanti, ūrumpi bāhumpi urampi piṭṭhimpi, seyyathāpi mallamuṭṭhikā gāmamoddavā”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “saccaṃ, bhagavā”ti…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, nahāyamānena bhikkhunā thambhe kāyo ugghaṃsetabbo. Yo ugghaṃseyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1012 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū nahāyamānā kuṭṭe kāyaṃ ugghaṃsenti, ūrumpi bāhumpi urampi piṭṭhimpi. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā nahāyamānā kuṭṭe kāyaṃ ugghaṃsessanti, ūrumpi bāhumpi urampi piṭṭhimpi, seyyathāpi mallamuṭṭhikā gāmamoddavā”ti…pe…  “na, bhikkhave, nahāyamānena bhikkhunā kuṭṭe kāyo ugghaṃsetabbo. Yo ugghaṃseyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1013 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū aṭṭāne nahāyanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti…pe…  seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “saccaṃ, bhagavā”ti…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, aṭṭāne nahāyitabbaṃ. Yo nahāyeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1014 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū gandhabbahatthakena nahāyanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti…pe…  seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “na, bhikkhave, gandhabbahatthakena nahāyitabbaṃ. Yo nahāyeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1015 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū kuruvindakasuttiyā nahāyanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti…pe…  seyyathāpi gihī kāmabhoginoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, kuruvindakasuttiyā nahāyitabbaṃ. Yo nahāyeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1016 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū viggayha parikammaṃ kārāpenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti…pe…  seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, viggayha parikammaṃ kārāpetabbaṃ. Yo kārāpeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1017 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū mallakena nahāyanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti…pe…  seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, mallakena nahāyitabbaṃ. Yo nahāyeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

244. 1018 Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno kacchurogābādho hoti. Na tassa vinā mallakena phāsu hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gilānassa akatamallakan”ti.

1019 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu jarādubbalo nahāyamāno na sakkoti attano kāyaṃ ugghaṃsetuṃ. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ukkāsikan”ti.

1020 Tena kho pana samayena bhikkhū piṭṭhiparikammaṃ kātuṃ kukkuccāyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, puthupāṇikan”ti.

245. 1021 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū vallikaṃ dhārenti…pe…  pāmaṅgaṃ dhārenti…pe…  kaṇṭhasuttakaṃ dhārenti…pe…  kaṭisuttakaṃ dhārenti…pe…  ovaṭṭikaṃ dhārenti…pe…  kāyuraṃ dhārenti…pe…  hatthābharaṇaṃ dhārenti…pe…  aṅgulimuddikaṃ dhārenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti…pe…  seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Saccaṃ kira, bhikkhave, chabbaggiyā bhikkhū vallikaṃ dhārenti…pe…  pāmaṅgaṃ dhārenti, kaṇṭhasuttakaṃ dhārenti, kaṭisuttakaṃ dhārenti, ovaṭṭikaṃ dhārenti, kāyuraṃ dhārenti, hatthābharaṇaṃ dhārenti, aṅgulimuddikaṃ dhārentī”ti? “Saccaṃ, bhagavā”ti…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, vallikā dhāretabbā…pe…  na pāmaṅgo dhāretabbo…  na kaṇṭhasuttakaṃ dhāretabbaṃ…  na kaṭisuttakaṃ dhāretabbaṃ…  na ovaṭṭikaṃ dhāretabbaṃ…  na kāyuraṃ dhāretabbaṃ…  na hatthābharaṇaṃ dhāretabbaṃ…  na aṅgulimuddikā dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

246. 1022 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū dīghe kese dhārenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, dīghā kesā dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, dumāsikaṃ vā duvaṅgulaṃ vā”ti.

1023 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū kocchena kese osaṇṭhenti…pe…  phaṇakena kese osaṇṭhenti, hatthaphaṇakena kese osaṇṭhenti, sitthatelakena kese osaṇṭhenti, udakatelakena kese osaṇṭhenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, kocchena kesā osaṇṭhetabbā…pe…  na sitthatelakena kesā osaṇṭhetabbā…  na udakatelakena kesā osaṇṭhetabbā. Yo osaṇṭheyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

247. 1024 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū ādāsepi udakapattepi mukhanimittaṃ olokenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, ādāse vā udakapatte vā mukhanimittaṃ oloketabbaṃ. Yo olokeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1025 Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno mukhe vaṇo hoti. So bhikkhū pucchi—  “kīdiso me, āvuso, vaṇo”ti? Bhikkhū evamāhaṃsu—  “ediso te, āvuso vaṇo”ti. So na saddahati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ābādhappaccayā ādāse vā udakapatte vā mukhanimittaṃ oloketun”ti.

1026 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū mukhaṃ ālimpanti…pe…  mukhaṃ ummaddenti, mukhaṃ cuṇṇenti, manosilikāya mukhaṃ lañchenti, aṅgarāgaṃ karonti, mukharāgaṃ karonti, aṅgarāgamukharāgaṃ karonti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, mukhaṃ ālimpitabbaṃ…pe…  na mukhaṃ ummadditabbaṃ, na mukhaṃ cuṇṇetabbaṃ, na manosilikāya mukhaṃ lañchetabbaṃ, na aṅgarāgo kātabbo, na mukharāgo kātabbo, na aṅgarāgamukharāgo kātabbo. Yo kareyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1027 Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno cakkhurogābādho hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ābādhappaccayā mukhaṃ ālimpitun”ti.

248. 1028 Tena kho pana samayena rājagahe giraggasamajjo hoti. Chabbaggiyā bhikkhū giraggasamajjaṃ dassanāya agamaṃsu. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā naccampi gītampi vāditampi dassanāya gacchissanti, seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, naccaṃ vā gītaṃ vā vāditaṃ vā dassanāya gantabbaṃ. Yo gaccheyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

249. 1029 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū āyatakena gītassarena dhammaṃ gāyanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “yatheva mayaṃ gāyāma, evamevime samaṇā sakyaputtiyā āyatakena gītassarena dhammaṃ gāyantī”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Ye te bhikkhū appicchā…pe…  te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma chabbaggiyā bhikkhū āyatakena gītassarena dhammaṃ gāyissantī”ti. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Saccaṃ kira, bhikkhave…pe…  “saccaṃ, bhagavā”ti…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “pañcime, bhikkhave, ādīnavā āyatakena gītassarena dhammaṃ gāyantassa. Attanāpi tasmiṃ sare sārajjati, parepi tasmiṃ sare sārajjanti, gahapatikāpi ujjhāyanti, sarakuttimpi nikāmayamānassa samādhissa bhaṅgo hoti, pacchimā janatā diṭṭhānugatiṃ āpajjati—  ime kho, bhikkhave, pañca ādīnavā āyatakena gītassarena dhammaṃ gāyantassa. Na, bhikkhave, āyatakena gītassarena dhammo gāyitabbo. Yo gāyeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1030 Tena kho pana samayena bhikkhū sarabhaññe kukkuccāyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, sarabhaññan”ti.

1031 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū bāhiralomiṃ uṇṇiṃ dhārenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, bāhiyalomi uṇṇi dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

250. 1032 Tena kho pana samayena rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa ārāme ambā phalino honti. Raññā māgadhena seniyena bimbisārena anuññātaṃ hoti—  “yathāsukhaṃ ayyā ambaṃ paribhuñjantū”ti. Chabbaggiyā bhikkhū taruṇaññeva ambaṃ pātāpetvā paribhuñjiṃsu. Rañño ca māgadhassa seniyassa bimbisārassa ambena attho hoti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro manusse āṇāpesi—  “gacchatha, bhaṇe, ārāmaṃ gantvā ambaṃ āharathā”ti. “Evaṃ, devā”ti kho te manussā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa paṭissutvā ārāmaṃ gantvā ārāmapālaṃ etadavocuṃ—  “devassa, bhaṇe, ambena attho, ambaṃ dethā”ti. “Natthāyyā, ambaṃ. Taruṇaññeva ambaṃ pātāpetvā bhikkhū paribhuñjiṃsū”ti. Atha kho te manussā rañño māgadhassa seniyassa bimbisārassa etamatthaṃ ārocesuṃ. “Suparibhuttaṃ, bhaṇe, ayyehi ambaṃ, api ca bhagavatā mattā vaṇṇitā”ti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā na mattaṃ jānitvā rañño ambaṃ paribhuñjissantī”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, ambaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1033 Tena kho pana samayena aññatarassa pūgassa saṃghabhattaṃ hoti. Sūpe ambapesikāyo pakkhittā honti. Bhikkhū kukkuccāyantā nappaṭiggaṇhanti…pe…  “paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjatha. Anujānāmi, bhikkhave, ambapesikan”ti.

1034 Tena kho pana samayena aññatarassa pūgassa saṃghabhattaṃ hoti. Te na pariyāpuṇiṃsu ambapesikaṃ kātuṃ, bhattagge sakaleheva ambehi denti. Bhikkhū kukkuccāyantā nappaṭiggaṇhanti. “Paṭiggaṇhatha, bhikkhave, paribhuñjatha. Anujānāmi, bhikkhave, pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjituṃ—  aggiparicitaṃ, satthaparicitaṃ, nakhaparicitaṃ, abījaṃ, nibbattabījaññeva pañcamaṃ. Anujānāmi, bhikkhave, imehi pañcahi samaṇakappehi phalaṃ paribhuñjitun”ti.

251. 1035 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu ahinā daṭṭho kālaṅkato hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na hi nūna so, bhikkhave, bhikkhu imāni cattāri ahirājakulāni mettena cittena phari. Sace hi so, bhikkhave, bhikkhu imāni cattāri ahirājakulāni mettena cittena phareyya, na hi so, bhikkhave, bhikkhu ahinā daṭṭho kālaṃ kareyya. Katamāni cattāri ahirājakulāni? Virūpakkhaṃ ahirājakulaṃ, erāpathaṃ ahirājakulaṃ, chabyāputtaṃ ahirājakulaṃ, kaṇhāgotamaṃ ahirājakulaṃ. Na hi nūna so, bhikkhave, bhikkhu imāni cattāri ahirājakulāni mettena cittena phari. Sace hi so, bhikkhave, bhikkhu imāni cattāri ahirājakulāni mettena cittena phareyya, na hi so, bhikkhave, bhikkhu ahinā daṭṭho kālaṃ kareyya. Anujānāmi, bhikkhave, imāni cattāri ahirājakulāni mettena cittena pharituṃ, attaguttiyā attarakkhāya attaparittaṃ kātuṃ. Evañca pana, bhikkhave, kātabbaṃ—

1036 ‘Virūpakkhehi me mettaṃ,
Mettaṃ erāpathehi me;
Chabyāputtehi me mettaṃ,
Mettaṃ kaṇhāgotamakehi ca.

1037 Apādakehi me mettaṃ,
mettaṃ dvipādakehi me;
Catuppadehi me mettaṃ,
mettaṃ bahuppadehi me.

1038 Mā maṃ apādako hiṃsi,
mā maṃ hiṃsi dvipādako;
Mā maṃ catuppado hiṃsi,
mā maṃ hiṃsi bahuppado.

1039 Sabbe sattā sabbe pāṇā,
sabbe bhūtā ca kevalā;
Sabbe bhadrāni passantu,
mā kiñci pāpamāgamā.

1040 Appamāṇo buddho,
Appamāṇo dhammo;
Appamāṇo saṃgho,
Pamāṇavantāni sarīsapāni.

1041 Ahi vicchikā satapadī,
Uṇṇanābhi sarabū mūsikā;
Katā me rakkhā kataṃ me parittaṃ,
Paṭikkamantu bhūtāni;
Sohaṃ namo bhagavato,
Namo sattannaṃ sammāsambuddhānan’”ti.

1042 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ chindi. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Aññamhi so, bhikkhave, moghapuriso chetabbamhi, aññaṃ chindi. Na, bhikkhave, attano aṅgajātaṃ chetabbaṃ. Yo chindeyya, āpatti thullaccayassā”ti.

252. 1043 Tena kho pana samayena rājagahakassa seṭṭhissa mahagghassa candanassa candanagaṇṭhi uppannā hoti. Atha kho rājagahakassa seṭṭhissa etadahosi—  “yannūnāhaṃ imāya candanagaṇṭhiyā pattaṃ lekhāpeyyaṃ. Lekhañca me paribhogaṃ bhavissati, pattañca dānaṃ dassāmī”ti. Atha kho rājagahako seṭṭhi tāya candanagaṇṭhiyā pattaṃ lekhāpetvā sikkāya uḍḍitvā veḷagge ālaggetvā veḷuparamparāya bandhitvā evamāha—  “yo samaṇo vā brāhmaṇo vā arahā ceva iddhimā ca dinnaṃyeva pattaṃ oharatū”ti. Atha kho pūraṇo kassapo yena rājagahako seṭṭhi tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā rājagahakaṃ seṭṭhiṃ etadavoca—  “ahañhi, gahapati, arahā ceva iddhimā ca, dehi me pattan”ti. “Sace, bhante, āyasmā arahā ceva iddhimā ca dinnaṃyeva pattaṃ oharatū”ti. Atha kho makkhali gosālo…  ajito kesakambalo…  pakudho kaccāyano…  sañcayo belaṭṭhaputto…  nigaṇṭho nāṭaputto yena rājagahako seṭṭhi tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā rājagahakaṃ seṭṭhiṃ etadavoca—  “ahañhi, gahapati, arahā ceva iddhimā ca, dehi me pattan”ti. “Sace, bhante, āyasmā arahā ceva iddhimā ca, dinnaṃyeva pattaṃ oharatū”ti.

1044 Tena kho pana samayena āyasmā ca mahāmoggallāno āyasmā ca piṇḍolabhāradvājo pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pavisiṃsu. Atha kho āyasmā piṇḍolabhāradvājo āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ etadavoca—  “āyasmā kho mahāmoggallāno arahā ceva iddhimā ca. Gacchāvuso, moggallāna, etaṃ pattaṃ ohara. Tuyheso patto”ti. “Āyasmā kho bhāradvājo arahā ceva iddhimā ca. Gacchāvuso, bhāradvāja, etaṃ pattaṃ ohara. Tuyheso patto”ti. Atha kho āyasmā piṇḍolabhāradvājo vehāsaṃ abbhuggantvā taṃ pattaṃ gahetvā tikkhattuṃ rājagahaṃ anupariyāyi.

1045 Tena kho pana samayena rājagahako seṭṭhi saputtadāro sake nivesane ṭhito hoti pañjaliko namassamāno—  idheva, bhante, ayyo bhāradvājo amhākaṃ nivesane patiṭṭhātūti. Atha kho āyasmā piṇḍolabhāradvājo rājagahakassa seṭṭhissa nivesane patiṭṭhāsi. Atha kho rājagahako seṭṭhi āyasmato piṇḍolabhāradvājassa hatthato pattaṃ gahetvā mahagghassa khādanīyassa pūretvā āyasmato piṇḍolabhāradvājassa adāsi. Atha kho āyasmā piṇḍolabhāradvājo taṃ pattaṃ gahetvā ārāmaṃ agamāsi. Assosuṃ kho manussā—  ayyena kira piṇḍolabhāradvājena rājagahakassa seṭṭhissa patto ohāritoti. Te ca manussā uccāsaddā mahāsaddā āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhiṃsu.

1046 Assosi kho bhagavā uccāsaddaṃ mahāsaddaṃ; sutvāna āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi—  “kiṃ nu kho so, ānanda, uccāsaddo mahāsaddo”ti? “Āyasmatā, bhante, piṇḍolabhāradvājena rājagahakassa seṭṭhissa patto ohārito. Assosuṃ kho, bhante, manussā—  ayyena kira piṇḍolabhāradvājena rājagahakassa seṭṭhissa patto ohāritoti. Te ca, bhante, manussā uccāsaddā mahāsaddā āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhā. So eso, bhante, bhagavā uccāsaddo mahāsaddo”ti.

1047 Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṃghaṃ sannipātāpetvā āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ paṭipucchi—  “saccaṃ kira tayā, bhāradvāja, rājagahakassa seṭṭhissa patto ohārito”ti? “Saccaṃ, bhagavā”ti. Vigarahi buddho bhagavā—  “ananucchavikaṃ, bhāradvāja, ananulomikaṃ appatirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañhi nāma tvaṃ, bhāradvāja, chavassa dārupattassa kāraṇā gihīnaṃ uttari manussadhammaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassessasi. Seyyathāpi, bhāradvāja, mātugāmo chavassa māsakarūpassa kāraṇā kopinaṃ dasseti; evameva kho tayā, bhāradvāja, chavassa dārupattassa kāraṇā gihīnaṃ uttari manussadhammaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassitaṃ. Netaṃ, bhāradvāja, appasannānaṃ vā pasādāya…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, gihīnaṃ uttarimanussadhammaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassetabbaṃ. Yo dasseyya, āpatti dukkaṭassa. Bhindathetaṃ, bhikkhave, dārupattaṃ sakalikaṃ sakalikaṃ katvā, bhikkhūnaṃ añjanupapisanaṃ detha. Na ca, bhikkhave, dārupatto dhāretabbo. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1048 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uccāvace patte dhārenti sovaṇṇamayaṃ rūpiyamayaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, sovaṇṇamayo patto dhāretabbo…pe…  na rūpiyamayo patto dhāretabbo…  na maṇimayo patto dhāretabbo…  na veḷuriyamayo patto dhāretabbo…  na phalikamayo patto dhāretabbo…  na kaṃsamayo patto dhāretabbo…  na kācamayo patto dhāretabbo…  na tipumayo patto dhāretabbo…  na sīsamayo patto dhāretabbo…  na tambalohamayo patto dhāretabbo. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, dve patte—  ayopattaṃ, mattikāpattan”ti.

253. 1049 Tena kho pana samayena pattamūlaṃ ghaṃsiyati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, pattamaṇḍalan”ti.

1050 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uccāvacāni pattamaṇḍalāni dhārenti sovaṇṇamayaṃ rūpiyamayaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, uccāvacāni pattamaṇḍalāni dhāretabbāni. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, dve pattamaṇḍalāni—  tipumayaṃ, sīsamayan”ti. Bahalāni maṇḍalāni na acchupiyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, likhitun”ti. Valī honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, makaradantakaṃ chinditun”ti.

1051 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū citrāni pattamaṇḍalāni dhārenti rūpakākiṇṇāni bhittikammakatāni. Tāni rathikāyapi dassentā āhiṇḍanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, citrāni pattamaṇḍalāni dhāretabbāni rūpakākiṇṇāni bhittikammakatāni. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, pakatimaṇḍalan”ti.

254. 1052 Tena kho pana samayena bhikkhū sodakaṃ pattaṃ paṭisāmenti. Patto dussati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, sodako patto paṭisāmetabbo. Yo paṭisāmeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, otāpetvā pattaṃ paṭisāmetun”ti.

1053 Tena kho pana samayena bhikkhū sodakaṃ pattaṃ otāpenti. Patto duggandho hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, sodako patto otāpetabbo. Yo otāpeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, vodakaṃ katvā otāpetvā pattaṃ paṭisāmetun”ti.

1054 Tena kho pana samayena bhikkhū uṇhe pattaṃ nidahanti. Pattassa vaṇṇo dussati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, uṇhe patto nidahitabbo. Yo nidaheyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, muhuttaṃ uṇhe otāpetvā pattaṃ paṭisāmetun”ti.

1055 Tena kho pana samayena sambahulā pattā ajjhokāse anādhārā nikkhittā honti. Vātamaṇḍalikāya āvaṭṭetvā pattā bhijjiṃsu. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, pattādhārakan”ti.

1056 Tena kho pana samayena bhikkhū miḍḍhante pattaṃ nikkhipanti. Paripatitvā patto bhijjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, miḍḍhante patto nikkhipitabbo. Yo nikkhipeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1057 Tena kho pana samayena bhikkhū paribhaṇḍante pattaṃ nikkhipanti. Paripatitvā patto bhijjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, paribhaṇḍante patto nikkhipitabbo. Yo nikkhipeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1058 Tena kho pana samayena bhikkhū chamāya pattaṃ nikkujjanti. Oṭṭho ghaṃsiyati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, tiṇasanthārakan”ti. Tiṇasanthārako upacikāhi khajjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, coḷakan”ti. Coḷakaṃ upacikāhi khajjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, pattamāḷakan”ti. Pattamāḷako paripatitvā patto bhijjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, pattakuṇḍolikan”ti. Pattakuṇḍolikāya patto ghaṃsiyati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, pattatthavikan”ti. Aṃsabaddhako na hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, aṃsabaddhakaṃ bandhanasuttakan”ti.

1059 Tena kho pana samayena bhikkhū bhittikhilepi nāgadantakepi pattaṃ laggenti. Paripatitvā patto bhijjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, patto laggetabbo. Yo laggeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1060 Tena kho pana samayena bhikkhū mañce pattaṃ nikkhipanti, satisammosā nisīdantā ottharitvā pattaṃ bhindenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, mañce patto nikkhipitabbo. Yo nikkhipeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1061 Tena kho pana samayena bhikkhū pīṭhe pattaṃ nikkhipanti, satisammosā nisīdantā ottharitvā pattaṃ bhindenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, pīṭhe patto nikkhipitabbo. Yo nikkhipeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1062 Tena kho pana samayena bhikkhū aṅke pattaṃ nikkhipanti, satisammosā uṭṭhahanti. Paripatitvā patto bhijjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, aṅke patto nikkhipitabbo. Yo nikkhipeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1063 Tena kho pana samayena bhikkhū chatte pattaṃ nikkhipanti. Vātamaṇḍalikāya chattaṃ ukkhipiyati paripatitvā patto bhijjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, chatte patto nikkhipitabbo. Yo nikkhipeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

255. 1064 Tena kho pana samayena bhikkhū pattahatthā kavāṭaṃ paṇāmenti. Kavāṭo āvaṭṭitvā patto bhijjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, pattahatthena kavāṭaṃ paṇāmetabbaṃ. Yo paṇāmeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1065 Tena kho pana samayena bhikkhū tumbakaṭāhe piṇḍāya caranti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi titthiyā”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, tumbakaṭāhe piṇḍāya caritabbaṃ. Yo careyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1066 Tena kho pana samayena bhikkhū ghaṭikaṭāhe piṇḍāya caranti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi titthiyā”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, ghaṭikaṭāhe piṇḍāya caritabbaṃ. Yo careyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1067 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sabbapaṃsukūliko hoti. So chavasīsassa pattaṃ dhāreti. Aññatarā itthī passitvā bhītā vissaramakāsi—  “abhuṃ me pisāco vatāyan”ti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā chavasīsassa pattaṃ dhāressanti, seyyathāpi pisācillikā”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, chavasīsassa patto dhāretabbo. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Na ca, bhikkhave, sabbapaṃsukūlikena bhavitabbaṃ. Yo bhaveyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1068 Tena kho pana samayena bhikkhū calakānipi aṭṭhikānipi ucchiṭṭhodakampi pattena nīharanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “yasmiṃ yevime samaṇā sakyaputtiyā bhuñjanti sova nesaṃ paṭiggaho”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na bhikkhave, calakāni vā aṭṭhikāni vā ucchiṭṭhodakaṃ vā pattena nīharitabbaṃ. Yo nīhareyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, paṭiggahan”ti.

256. 1069 Tena kho pana samayena bhikkhū hatthena vipphāḷetvā cīvaraṃ sibbenti. Cīvaraṃ vilomikaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, satthakaṃ namatakan”ti.

1070 Tena kho pana samayena saṃghassa daṇḍasatthakaṃ uppannaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, daṇḍasatthakan”ti.

1071 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uccāvace satthakadaṇḍe dhārenti sovaṇṇamayaṃ rūpiyamayaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, uccāvacā satthakadaṇḍā dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, aṭṭhimayaṃ dantamayaṃ visāṇamayaṃ naḷamayaṃ veḷumayaṃ kaṭṭhamayaṃ jatumayaṃ phalamayaṃ lohamayaṃ saṅkhanābhimayan”ti.

1072 Tena kho pana samayena bhikkhū kukkuṭapattenapi veḷupesikāyapi cīvaraṃ sibbenti. Cīvaraṃ dussibbitaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, sūcin”ti. Sūciyo kaṇṇakitāyo honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, sūcināḷikan”ti. Sūcināḷikāyapi kaṇṇakitāyo honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, kiṇṇena pūretun”ti. Kiṇṇepi kaṇṇakitāyo honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, sattuyā pūretun”ti. Sattuyāpi kaṇṇakitāyo honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, saritakan”ti. Saritakepi kaṇṇakitāyo honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, madhusitthakena sāretun”ti. Saritakaṃ paribhijjati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, saritakasipāṭikan”ti.

1073 Tena kho pana samayena bhikkhū tattha tattha khilaṃ nikkhaṇitvā sambandhitvā cīvaraṃ sibbenti. Cīvaraṃ vikaṇṇaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, kathinaṃ kathinarajjuṃ tattha tattha obandhitvā cīvaraṃ sibbetun”ti. Visame kathinaṃ pattharanti. Kathinaṃ paribhijjati…pe…  “na, bhikkhave, visame kathinaṃ pattharitabbaṃ. Yo patthareyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1074 Chamāya kathinaṃ pattharanti. Kathinaṃ paṃsukitaṃ hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tiṇasanthārakan”ti. Kathinassa anto jīrati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, anuvātaṃ paribhaṇḍaṃ āropetun”ti. Kathinaṃ nappahoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, daṇḍakathinaṃ bidalakaṃ salākaṃ vinandhanarajjuṃ vinandhanasuttaṃ vinandhitvā cīvaraṃ sibbetun”ti. Suttantarikāyo visamā honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, kaḷimbhakan”ti. Suttā vaṅkā honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, moghasuttakan”ti.

1075 Tena kho pana samayena bhikkhū adhotehi pādehi kathinaṃ akkamanti. Kathinaṃ dussati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, adhotehi pādehi kathinaṃ akkamitabbaṃ. Yo akkameyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1076 Tena kho pana samayena bhikkhū allehi pādehi kathinaṃ akkamanti. Kathinaṃ dussati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, allehi pādehi kathinaṃ akkamitabbaṃ. Yo akkameyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1077 Tena kho pana samayena bhikkhū saupāhanā kathinaṃ akkamanti. Kathinaṃ dussati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, saupāhanena kathinaṃ akkamitabbaṃ. Yo akkameyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1078 Tena kho pana samayena bhikkhū cīvaraṃ sibbantā aṅguliyā paṭiggaṇhanti. Aṅguliyo dukkhā honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, paṭiggahan”ti.

257. 1079 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uccāvace paṭiggahe dhārenti sovaṇṇamayaṃ rūpiyamayaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, uccāvacā paṭiggahā dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, aṭṭhimayaṃ…pe…  saṅkhanābhimayan”ti.

1080 Tena kho pana samayena sūciyopi satthakāpi paṭiggahāpi nassanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, āvesanavitthakan”ti. Āvesanavitthake samākulā honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, paṭiggahathavikan”ti. Aṃsabaddhako na hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, aṃsabaddhakaṃ bandhanasuttakan”ti.

1081 Tena kho pana samayena bhikkhū abbhokāse cīvaraṃ sibbantā sītenapi uṇhenapi kilamanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, kathinasālaṃ kathinamaṇḍapan”ti. Kathinasālā nīcavatthukā hoti, udakena otthariyyati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, uccavatthukaṃ kātun”ti. Cayo paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ tayo caye—  iṭṭhakācayaṃ, silācayaṃ, dārucayan”ti. Ārohantā vihaññanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tayo sopāne—  iṭṭhakāsopānaṃ, silāsopānaṃ, dārusopānan”ti. Ārohantā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ālambanabāhan”ti. Kathinasālāya tiṇacuṇṇaṃ paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātuṃ—  setavaṇṇaṃ kāḷavaṇṇaṃ gerukaparikammaṃ mālākammaṃ latākammaṃ makaradantakaṃ pañcapaṭikaṃ cīvaravaṃsaṃ cīvararajjukan”ti.

1082 Tena kho pana samayena bhikkhū cīvaraṃ sibbetvā tattheva kathinaṃ ujjhitvā pakkamanti, undūrehipi upacikāhipi khajjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, kathinaṃ saṅgharitun”ti. Kathinaṃ paribhijjati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, goghaṃsikāya kathinaṃ saṅgharitun”ti. Kathinaṃ viniveṭhiyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, bandhanarajjun”ti.

1083 Tena kho pana samayena bhikkhū kuṭṭepi thambhepi kathinaṃ ussāpetvā pakkamanti. Paripatitvā kathinaṃ bhijjati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, bhittikhile vā nāgadante vā laggetun”ti.

258. 1084 Atha kho bhagavā rājagahe yathābhirantaṃ viharitvā yena vesālī tena cārikaṃ pakkāmi. Tena kho pana samayena bhikkhū sūcikampi satthakampi bhesajjampi pattena ādāya gacchanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, bhesajjatthavikan”ti. Aṃsabaddhako na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, aṃsabaddhakaṃ bandhanasuttakan”ti.

1085 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu upāhanāyo kāyabandhanena bandhitvā gāmaṃ piṇḍāya pāvisi. Aññataro upāsako taṃ bhikkhuṃ abhivādento upāhanāyo sīsena ghaṭṭeti. So bhikkhu maṅku ahosi. Atha kho so bhikkhu ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, upāhanatthavikan”ti. Aṃsabaddhako na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, aṃsabaddhakaṃ bandhanasuttakan”ti.

1086 Tena kho pana samayena antarāmagge udakaṃ akappiyaṃ hoti. Parissāvanaṃ na hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, parissāvanan”ti. Coḷakaṃ nappahoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, kaṭacchuparissāvanan”ti. Coḷakaṃ nappahoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, dhammakaraṇan”ti.

259. 1087 Tena kho pana samayena dve bhikkhū kosalesu janapade addhānamaggappaṭipannā honti. Eko bhikkhu anācāraṃ ācarati. Dutiyo bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etadavoca—  “mā, āvuso, evarūpaṃ akāsi. Netaṃ kappatī”ti. So tasmiṃ upanandhi. Atha kho so bhikkhu pipāsāya pīḷito upanaddhaṃ bhikkhuṃ etadavoca—  “dehi me, āvuso, parissāvanaṃ, pānīyaṃ pivissāmī”ti. Upanaddho bhikkhu na adāsi. So bhikkhu pipāsāya pīḷito kālamakāsi. Atha kho so bhikkhu ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. “Kiṃ pana tvaṃ, āvuso, parissāvanaṃ yāciyamāno na adāsī”ti? “Evamāvuso”ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe…  te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma bhikkhu parissāvanaṃ yāciyamāno na dassatī”ti. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṃghaṃ sannipātāpetvā taṃ bhikkhuṃ paṭipucchi—  “saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, parissāvanaṃ yāciyamāno na adāsī”ti? “Saccaṃ, bhagavā”ti. Vigarahi buddho bhagavā—  “ananucchavikaṃ, moghapurisa, ananulomikaṃ appatirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañhi nāma tvaṃ, moghapurisa, parissāvanaṃ yāciyamāno na dassasi. Netaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, addhānamaggappaṭipannena bhikkhunā parissāvanaṃ yāciyamānena na dātabbaṃ. Yo na dadeyya, āpatti dukkaṭassa. Na ca, bhikkhave, aparissāvanakena addhāno paṭipajjitabbo. Yo paṭipajjeyya, āpatti dukkaṭassa. Sace na hoti parissāvanaṃ vā dhammakaraṇo vā, saṅghāṭikaṇṇopi adhiṭṭhātabbo—  iminā parissāvetvā pivissāmī”ti. Atha kho bhagavā anupubbena cārikaṃ caramāno yena vesālī tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena bhikkhū navakammaṃ karonti. Parissāvanaṃ na sammati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, daṇḍaparissāvanan”ti. Daṇḍaparissāvanaṃ na sammati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ottharakan”ti.

1088 Tena kho pana samayena bhikkhū makasehi ubbāḷhā honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, makasakuṭikan”ti.

260. 1089 Tena kho pana samayena vesāliyaṃ paṇītānaṃ bhattānaṃ bhattapaṭipāṭi aṭṭhitā hoti. Bhikkhū paṇītāni bhojanāni bhuñjitvā abhisannakāyā honti bahvābādhā. Atha kho jīvako komārabhacco vesāliṃ agamāsi kenacideva karaṇīyena. Addasā kho jīvako komārabhacco bhikkhū abhisannakāye bahvābādhe. Disvāna yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jīvako komārabhacco bhagavantaṃ etadavoca—  “etarahi, bhante, bhikkhū abhisannakāyā bahvābādhā. Sādhu, bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ caṅkamañca jantāgharañca anujānātu. Evaṃ bhikkhū appābādhā bhavissantī”ti. Atha kho bhagavā jīvakaṃ komārabhaccaṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho jīvako komārabhacco bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito sampahaṃsito uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “anujānāmi, bhikkhave, caṅkamañca jantāgharañcā”ti.

1090 Tena kho pana samayena bhikkhū visame caṅkame caṅkamanti. Pādā dukkhā honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, samaṃ kātun”ti. Caṅkamo nīcavatthuko hoti. Udakena otthariyyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, uccavatthukaṃ kātun”ti. Cayo paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ tayo caye—  iṭṭhakācayaṃ, silācayaṃ, dārucayan”ti. Ārohantā vihaññanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tayo sopāne—  iṭṭhakāsopānaṃ, silāsopānaṃ, dārusopānan”ti. Ārohantā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ālambanabāhan”ti.

1091 Tena kho pana samayena bhikkhū caṅkame caṅkamantā paripatanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, caṅkamanavedikan”ti.

1092 Tena kho pana samayena bhikkhū ajjhokāse caṅkamantā sītenapi uṇhenapi kilamanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, caṅkamanasālan”ti. Caṅkamanasālāyaṃ tiṇacuṇṇaṃ paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātuṃ—  setavaṇṇaṃ kāḷavaṇṇaṃ gerukaparikammaṃ mālākammaṃ latākammaṃ makaradantakaṃ pañcapaṭikaṃ cīvaravaṃsaṃ cīvararajjun”ti. Jantāgharaṃ nīcavatthukaṃ hoti, udakena otthariyyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, uccavatthukaṃ kātun”ti. Cayo paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ tayo caye—  iṭṭhakācayaṃ, silācayaṃ, dārucayan”ti. Ārohantā vihaññanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tayo sopāne—  iṭṭhakāsopānaṃ, silāsopānaṃ, dārusopānan”ti. Ārohantā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ālambanabāhan”ti. Jantāgharassa kavāṭaṃ na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, kavāṭaṃ piṭṭhasaṅghāṭaṃ udukkhalikaṃ uttarapāsakaṃ aggaḷavaṭṭiṃ kapisīsakaṃ sūcikaṃ ghaṭikaṃ tāḷacchiddaṃ āviñchanachiddaṃ āviñchanarajjun”ti. Jantāgharassa kuṭṭapādo jīrati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, maṇḍalikaṃ kātun”ti. Jantāgharassa dhūmanettaṃ na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, dhūmanettan”ti.

1093 Tena kho pana samayena bhikkhū khuddake jantāghare majjhe aggiṭṭhānaṃ karonti. Upacāro na hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, khuddake jantāghare ekamantaṃ aggiṭṭhānaṃ kātuṃ, mahallake majjhe”ti. Jantāghare aggi mukhaṃ ḍahati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, mukhamattikan”ti. Hatthe mattikaṃ tementi…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, mattikādoṇikan”ti. Mattikā duggandhā hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, vāsetun”ti. Jantāghare aggi kāyaṃ ḍahati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakaṃ atiharitun”ti. Pātiyāpi pattenapi udakaṃ atiharanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakaṭṭhānaṃ, udakasarāvakan”ti. Jantāgharaṃ tiṇacchadanaṃ na sedeti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātun”ti. Jantāgharaṃ cikkhallaṃ hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, santharituṃ tayo santhare—  iṭṭhakāsantharaṃ, silāsantharaṃ, dārusantharan”ti. Cikkhallaṃyeva hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, dhovitun”ti. Udakaṃ santiṭṭhati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakaniddhamanan”ti.

1094 Tena kho pana samayena bhikkhū jantāghare chamāya nisīdanti, gattāni kaṇḍūvanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, jantāgharapīṭhan”ti. Tena kho pana samayena jantāgharaṃ aparikkhittaṃ hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, parikkhipituṃ tayo pākāre—  iṭṭhakāpākāraṃ, silāpākāraṃ, dārupākāran”ti. Koṭṭhako na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, koṭṭhakan”ti. Koṭṭhako nīcavatthuko hoti, udakena otthariyyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, uccavatthukaṃ kātun”ti. Cayo paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ tayo caye—  iṭṭhakācayaṃ, silācayaṃ, dārucayan”ti. Ārohantā vihaññanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tayo sopāne—  iṭṭhakāsopānaṃ, silāsopānaṃ, dārusopānan”ti. Ārohantā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ālambanabāhan”ti. Koṭṭhakassa kavāṭaṃ na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, kavāṭaṃ piṭṭhasaṅghāṭaṃ udukkhalikaṃ uttarapāsakaṃ aggaḷavaṭṭiṃ kapisīsakaṃ sūcikaṃ ghaṭikaṃ tāḷacchiddaṃ āviñchanachiddaṃ āviñchanarajjun”ti. Koṭṭhake tiṇacuṇṇaṃ paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātuṃ—  setavaṇṇaṃ kāḷavaṇṇaṃ gerukaparikammaṃ mālākammaṃ latākammaṃ makaradantakaṃ pañcapaṭikan”ti. Pariveṇaṃ cikkhallaṃ hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, marumbaṃ upakiritun”ti. Na pariyāpuṇanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, padarasilaṃ nikkhipitun”ti. Udakaṃ santiṭṭhati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakaniddhamanan”ti.

261. 1095 Tena kho pana samayena bhikkhū naggā naggaṃ abhivādenti…pe…  naggā naggaṃ abhivādāpenti, naggā naggassa parikammaṃ karonti, naggā naggassa parikammaṃ kārāpenti, naggā naggassa denti, naggā paṭiggaṇhanti, naggā khādanti, naggā bhuñjanti, naggā sāyanti, naggā pivanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, naggena naggo abhivādetabbo…pe…  na naggena abhivādetabbaṃ…  na naggena naggo abhivādāpetabbo…  na naggena abhivādāpetabbaṃ…  na naggena naggassa parikammaṃ kātabbaṃ…  na naggena naggassa parikammaṃ kārāpetabbaṃ…  na naggena naggassa dātabbaṃ…  na naggena paṭiggahetabbaṃ…  na naggena khāditabbaṃ…  na naggena bhuñjitabbaṃ…  na naggena sāyitabbaṃ…  na naggena pātabbaṃ. Yo piveyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1096 Tena kho pana samayena bhikkhū jantāghare chamāya cīvaraṃ nikkhipanti. Cīvaraṃ paṃsukitaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, cīvaravaṃsaṃ cīvararajjun”ti. Deve vassante cīvaraṃ ovassati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, jantāgharasālan”ti. Jantāgharasālā nīcavatthukā hoti, udakena otthariyyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, uccavatthukaṃ kātun”ti. Cayo paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ…pe…  ārohantā vihaññanti…pe…  ārohantā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ālambanabāhan”ti. Jantāgharasālāya tiṇacuṇṇaṃ paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātuṃ…pe…  cīvaravaṃsaṃ cīvararajjun”ti.

1097 Tena kho pana samayena bhikkhū jantāgharepi udakepi parikammaṃ kātuṃ kukkuccāyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, tisso paṭicchādiyo—  jantāgharapaṭicchādiṃ, udakapaṭicchādiṃ, vatthapaṭicchādin”ti.

1098 Tena kho pana samayena jantāghare udakaṃ na hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, udapānan”ti. Udapānassa kūlaṃ lujjati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ tayo caye—  iṭṭhakācayaṃ, silācayaṃ, dārucayan”ti. Udapāno nīcavatthuko hoti, udakena otthariyyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, uccavatthukaṃ kātun”ti. Cayo paripatati…pe…  ārohantā vihaññanti…pe…  ārohantā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ālambanabāhan”ti.

262. 1099 Tena kho pana samayena bhikkhū vallikāyapi kāyabandhanenapi udakaṃ vāhenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, udakavāhanarajjun”ti. Hatthā dukkhā honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tulaṃ karakaṭakaṃ cakkavaṭṭakan”ti. Bhājanā bahū bhijjanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tayo vārake—  lohavārakaṃ, dāruvārakaṃ, cammakkhaṇḍan”ti.

1100 Tena kho pana samayena bhikkhū ajjhokāse udakaṃ vāhentā sītenapi uṇhenapi kilamanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, udapānasālan”ti. Udapānasālāya tiṇacuṇṇaṃ paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātuṃ—  setavaṇṇaṃ kāḷavaṇṇaṃ gerukaparikammaṃ mālākammaṃ latākammaṃ makaradantakaṃ pañcapaṭikaṃ cīvaravaṃsaṃ cīvararajjun”ti. Udapāno apāruto hoti, tiṇacuṇṇehipi paṃsukehipi okiriyyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, apidhānan”ti. Udakabhājanaṃ na saṃvijjati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakadoṇiṃ udakakaṭāhan”ti.

1101 Tena kho pana samayena bhikkhū ārāme tahaṃ tahaṃ nahāyanti. Ārāmo cikkhallo hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, candanikan”ti. Candanikā pākaṭā hoti. Bhikkhū hiriyanti nahāyituṃ…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, parikkhipituṃ tayo pākāre—  iṭṭhakāpākāraṃ, silāpākāraṃ, dārupākāran”ti. Candanikā cikkhallā hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, santharituṃ tayo santhare—  iṭṭhakāsantharaṃ, silāsantharaṃ, dārusantharan”ti. Udakaṃ santiṭṭhati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakaniddhamanan”ti.

1102 Tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ gattāni sītigatāni honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakapuñchaniṃ coḷakenapi paccuddharitun”ti.

263. 1103 Tena kho pana samayena aññataro upāsako saṃghassa atthāya pokkharaṇiṃ kāretukāmo hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, pokkharaṇin”ti. Pokkharaṇiyā kūlaṃ lujjati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ tayo caye—  iṭṭhakācayaṃ, silācayaṃ, dārucayan”ti. Ārohantā vihaññanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tayo sopāne—  iṭṭhakāsopānaṃ, silāsopānaṃ, dārusopānan”ti. Ārohantā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ālambanabāhan”ti. Pokkharaṇiyā udakaṃ purāṇaṃ hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakamātikaṃ udakaniddhamanan”ti.

1104 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṃghassa atthāya nillekhaṃ jantāgharaṃ kattukāmo hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, nillekhaṃ jantāgharan”ti.

1105 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū cātumāsaṃ nisīdanena vippavasanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “na, bhikkhave, cātumāsaṃ nisīdanena vippavasitabbaṃ. Yo vippavaseyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

264. 1106 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū pupphābhikiṇṇesu sayanesu sayanti. Manussā vihāracārikaṃ āhiṇḍantā passitvā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, pupphābhikiṇṇesu sayanesu sayitabbaṃ. Yo sayeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1107 Tena kho pana samayena manussā gandhampi mālampi ādāya ārāmaṃ āgacchanti. Bhikkhū kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gandhaṃ gahetvā kavāṭe pañcaṅgulikaṃ dātuṃ, pupphaṃ gahetvā vihāre ekamantaṃ nikkhipitun”ti.

1108 Tena kho pana samayena saṃghassa namatakaṃ uppannaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, namatakan”ti. Atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi—  “namatakaṃ adhiṭṭhātabbaṃ nu kho udāhu vikappetabban”ti…pe…  “na, bhikkhave, namatakaṃ adhiṭṭhātabbaṃ, na vikappetabban”ti.

1109 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū āsittakūpadhāne bhuñjanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “na, bhikkhave, āsittakūpadhāne bhuñjitabbaṃ. Yo bhuñjeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1110 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. So bhuñjamāno na sakkoti hatthena pattaṃ sandhāretuṃ. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, maḷorikan”ti.

1111 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū ekabhājanepi bhuñjanti…pe…  ekathālakepi pivanti, ekamañcepi tuvaṭṭenti, ekattharaṇāpi tuvaṭṭenti, ekapāvuraṇāpi tuvaṭṭenti, ekattharaṇapāvuraṇāpi tuvaṭṭenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, ekabhājane bhuñjitabbaṃ…pe…  na ekathālake pātabbaṃ…  na ekamañce tuvaṭṭitabbaṃ…  na ekattharaṇā tuvaṭṭitabbaṃ…  na ekapāvuraṇā tuvaṭṭitabbaṃ…  na ekattharaṇapāvuraṇā tuvaṭṭitabbaṃ. Yo tuvaṭṭeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

265. 1112 Tena kho pana samayena vaḍḍho licchavī mettiyabhūmajakānaṃ bhikkhūnaṃ sahāyo hoti. Atha kho vaḍḍho licchavī yena mettiyabhūmajakā bhikkhū tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā mettiyabhūmajake bhikkhū etadavoca—  “vandāmi, ayyā”ti. Evaṃ vutte, mettiyabhūmajakā bhikkhū nālapiṃsu. Dutiyampi kho vaḍḍho licchavī mettiyabhūmajake bhikkhū etadavoca—  “vandāmi, ayyā”ti. Dutiyampi kho mettiyabhūmajakā bhikkhū nālapiṃsu. Tatiyampi kho vaḍḍho licchavī mettiyabhūmajake bhikkhū etadavoca—  “vandāmi, ayyā”ti. Tatiyampi kho mettiyabhūmajakā bhikkhū nālapiṃsu. “Kyāhaṃ ayyānaṃ aparajjhāmi, kissa maṃ ayyā nālapantī”ti? “Tathā hi pana tvaṃ, āvuso vaḍḍha, amhe dabbena mallaputtena viheṭhiyamāne ajjhupekkhasī”ti. “Kyāhaṃ, ayyā, karomī”ti? “Sace kho tvaṃ, āvuso vaḍḍha, iccheyyāsi, ajjeva bhagavā āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ nāsāpeyyā”ti. “Kyāhaṃ, ayyā, karomi, kiṃ mayā sakkā kātun”ti? “Ehi tvaṃ, āvuso vaḍḍha, yena bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ evaṃ vadehi—  ‘idaṃ, bhante, nacchannaṃ nappatirūpaṃ. Yāyaṃ, bhante, disā abhayā anītikā anupaddavā sāyaṃ disā sabhayā saītikā saupaddavā; yato nivātaṃ tato savātaṃ; udakaṃ maññe ādittaṃ; ayyena me dabbena mallaputtena pajāpati dūsitā’”ti.

1113 “Evaṃ, ayyā”ti kho vaḍḍho licchavī mettiyabhūmajakānaṃ bhikkhūnaṃ paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho vaḍḍho licchavī bhagavantaṃ etadavoca—  “idaṃ, bhante, nacchannaṃ nappatirūpaṃ. Yāyaṃ, bhante, disā abhayā anītikā anupaddavā sāyaṃ disā sabhayā saītikā saupaddavā; yato nivātaṃ tato savātaṃ; udakaṃ maññe ādittaṃ; ayyena me dabbena mallaputtena pajāpati dūsitā”ti.

1114 Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṃghaṃ sannipātāpetvā āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ paṭipucchi—  “sarasi tvaṃ, dabba, evarūpaṃ kattā yathāyaṃ vaḍḍho āhā”ti? “Yathā maṃ, bhante, bhagavā jānātī”ti. Dutiyampi kho bhagavā…pe…  tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ etadavoca—  “sarasi tvaṃ, dabba, evarūpaṃ kattā yathāyaṃ vaḍḍho āhā”ti? “Yathā maṃ, bhante, bhagavā jānātī”ti. “Na kho, dabba, dabbā evaṃ nibbeṭhenti. Sace tayā kataṃ, katanti vadehi; sace akataṃ, akatanti vadehī”ti. “Yato ahaṃ, bhante, jāto nābhijānāmi supinantenapi methunaṃ dhammaṃ paṭisevitā, pageva jāgaro”ti. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi—  “tena hi, bhikkhave, saṃgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ nikkujjatu, asambhogaṃ saṃghena karotu.

1115 Aṭṭhahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatassa upāsakassa patto nikkujjitabbo—  bhikkhūnaṃ alābhāya parisakkati, bhikkhūnaṃ anatthāya parisakkati, bhikkhūnaṃ avāsāya parisakkati, bhikkhū akkosati paribhāsati, bhikkhū bhikkhūhi bhedeti, buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, saṃghassa avaṇṇaṃ bhāsati. Anujānāmi, bhikkhave, imehi aṭṭhahaṅgehi samannāgatassa upāsakassa pattaṃ nikkujjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, nikkujjitabbo. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo—

266. 1116 ‘Suṇātu me, bhante, saṃgho. Vaḍḍho licchavī āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃseti. Yadi saṃghassa pattakallaṃ, saṃgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ nikkujjeyya, asambhogaṃ saṃghena kareyya. Esā ñatti.

1117 Suṇātu me, bhante, saṃgho. Vaḍḍho licchavī āyasmantaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃseti. Saṃgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ nikkujjati, asambhogaṃ saṃghena karoti. Yassāyasmato khamati vaḍḍhassa licchavissa pattassa nikkujjanā, asambhogaṃ saṃghena karaṇaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.

1118 Nikkujjito saṃghena vaḍḍhassa licchavissa patto, asambhogo saṃghena. Khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’”ti.

1119 Atha kho āyasmā ānando pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena vaḍḍhassa licchavissa nivesanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā vaḍḍhaṃ licchaviṃ etadavoca—  “saṃghena te, āvuso vaḍḍha, patto nikkujjito. Asambhogosi saṃghenā”ti. Atha kho vaḍḍho licchavī—  saṃghena kira me patto nikkujjito, asambhogomhi kira saṃghenāti—  tattheva mucchito papato. Atha kho vaḍḍhassa licchavissa mittāmaccā ñātisālohitā vaḍḍhaṃ licchaviṃ etadavocuṃ—  “alaṃ, āvuso vaḍḍha, mā soci, mā paridevi. Mayaṃ bhagavantaṃ pasādessāma bhikkhusaṃghañcā”ti.

1120 Atha kho vaḍḍho licchavī saputtadāro samittāmacco sañātisālohito allavattho allakeso yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca—  “accayo maṃ, bhante, accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yohaṃ ayyaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃsesiṃ. Tassa me, bhante, bhagavā accayaṃ accayato paṭiggaṇhātu āyatiṃ saṃvarāyā”ti. “Taggha tvaṃ, āvuso vaḍḍha, accayo accagamā yathābālaṃ yathāmūḷhaṃ yathāakusalaṃ, yaṃ tvaṃ dabbaṃ mallaputtaṃ amūlikāya sīlavipattiyā anuddhaṃsesi. Yato ca kho tvaṃ, āvuso vaḍḍha, accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikarosi, taṃ te mayaṃ paṭiggaṇhāma. Vuḍḍhihesā, āvuso vaḍḍha, ariyassa vinaye yo accayaṃ accayato disvā yathādhammaṃ paṭikaroti, āyatiṃ saṃvaraṃ āpajjatī”ti. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi—  “tena hi, bhikkhave, saṃgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ ukkujjatu, sambhogaṃ saṃghena karotu.

1121 Aṭṭhahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgatassa upāsakassa patto ukkujjitabbo—  na bhikkhūnaṃ alābhāya parisakkati, na bhikkhūnaṃ anatthāya parisakkati, na bhikkhūnaṃ avāsāya parisakkati, na bhikkhū akkosati paribhāsati, na bhikkhū bhikkhūhi bhedeti, na buddhassa avaṇṇaṃ bhāsati, na dhammassa avaṇṇaṃ bhāsati, na saṃghassa avaṇṇaṃ bhāsati. Anujānāmi, bhikkhave, imehi aṭṭhahaṅgehi samannāgatassa upāsakassa pattaṃ ukkujjituṃ. Evañca pana, bhikkhave, ukkujjitabbo. Tena, bhikkhave, vaḍḍhena licchavinā saṃghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo—  ‘saṃghena me, bhante, patto nikkujjito, asambhogomhi saṃghena. Sohaṃ, bhante, sammā vattāmi, lomaṃ pātemi, netthāraṃ vattāmi, saṃghaṃ pattukkujjanaṃ yācāmī’ti. Dutiyampi yācitabbo. Tatiyampi yācitabbo. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo—

267. 1122 ‘Suṇātu me, bhante, saṃgho. Saṃghena vaḍḍhassa licchavissa patto nikkujjito, asambhogo saṃghena. So sammā vattati, lomaṃ pāteti, netthāraṃ vattati, saṃghaṃ pattukkujjanaṃ yācati. Yadi saṃghassa pattakallaṃ, saṃgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ ukkujjeyya, sambhogaṃ saṃghena kareyya. Esā ñatti.

1123 Suṇātu me, bhante, saṃgho. Saṃghena vaḍḍhassa licchavissa patto nikkujjito, asambhogo saṃghena. So sammā vattati, lomaṃ pāteti, netthāraṃ vattati, saṃghaṃ pattukkujjanaṃ yācati. Saṃgho vaḍḍhassa licchavissa pattaṃ ukkujjati, sambhogaṃ saṃghena karoti. Yassāyasmato khamati vaḍḍhassa licchavissa pattassa ukkujjanā, sambhogaṃ saṃghena karaṇaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.

1124 Ukkujjito saṃghena vaḍḍhassa licchavissa patto, sambhogo saṃghena. Khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’”ti.

268. 1125 Atha kho bhagavā vesāliyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena bhaggā tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena bhaggā tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā bhaggesu viharati susumāragire bhesakaḷāvane migadāye. Tena kho pana samayena bodhissa rājakumārassa kokanado nāma pāsādo acirakārito hoti, anajjhāvuttho samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Atha kho bodhi rājakumāro sañcikāputtaṃ māṇavaṃ āmantesi—  “ehi tvaṃ, samma sañcikāputta, yena bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vanda; appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha—  ‘bodhi, bhante, rājakumāro bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi—  ‘adhivāsetu kira, bhante, bhagavā bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghenā’”ti. “Evaṃ, bho”ti kho sañcikāputto māṇavo bodhissa rājakumārassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi, sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho sañcikāputto māṇavo bhagavantaṃ etadavoca—  “bodhi kho rājakumāro bhoto gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati. Evañca vadeti—  ‘adhivāsetu kira bhavaṃ gotamo bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghenā’”ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho sañcikāputto māṇavo bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā yena bodhi rājakumāro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bodhiṃ rājakumāraṃ etadavoca—  “avocumha kho mayaṃ bhoto vacanena taṃ bhavantaṃ gotamaṃ—  ‘bodhi kho rājakumāro bhoto gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati. Evañca vadeti—  adhivāsetu kira bhavaṃ gotamo bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṃghenā’ti. Adhivutthañca pana samaṇena gotamenā”ti.

1126 Atha kho bodhi rājakumāro tassā rattiyā accayena paṇītaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā, kokanadañca pāsādaṃ odātehi dussehi santharāpetvā yāva pacchimasopānakaḷevarā, sañcikāputtaṃ māṇavaṃ āmantesi—  “ehi tvaṃ, samma sañcikāputta, yena bhagavā tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā bhagavato kālaṃ ārocehi—  ‘kālo, bhante, niṭṭhitaṃ bhattan’”ti. “Evaṃ, bho”ti kho sañcikāputto māṇavo bodhissa rājakumārassa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavato kālaṃ ārocesi—  “kālo, bho gotama, niṭṭhitaṃ bhattan”ti.

1127 Atha kho bhagavā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya yena bodhissa rājakumārassa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena bodhi rājakumāro bahidvārakoṭṭhake ṭhito hoti, bhagavantaṃ āgamayamāno. Addasā kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna tato paccuggantvā bhagavantaṃ abhivādetvā purekkhatvā yena kokanado pāsādo tenupasaṅkami. Atha kho bhagavā pacchimasopānakaḷevaraṃ nissāya aṭṭhāsi. Atha kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca—  “akkamatu, bhante, bhagavā dussāni, akkamatu sugato dussāni, yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā”ti. Evaṃ vutte, bhagavā tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho…pe…  tatiyampi kho bodhi rājakumāro bhagavantaṃ etadavoca—  “akkamatu, bhante, bhagavā dussāni, akkamatu sugato dussāni, yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā”ti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ apalokesi. Atha kho āyasmā ānando bodhiṃ rājakumāraṃ etadavoca—  “saṃharantu, rājakumāra, dussāni. Na bhagavā celapaṭikaṃ akkamissati pacchimaṃ janataṃ tathāgato anukampatī”ti.

1128 Atha kho bodhi rājakumāro dussāni saṃharāpetvā uparikokanade pāsāde āsanaṃ paññapesi. Atha kho bhagavā kokanadaṃ pāsādaṃ abhiruhitvā paññatte āsane nisīdi saddhiṃ bhikkhusaṃghena. Atha kho bodhi rājakumāro buddhappamukhaṃ bhikkhusaṃghaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappetvā sampavāretvā, bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ, ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho bodhiṃ rājakumāraṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, celapaṭikā akkamitabbā. Yo akkameyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1129 Tena kho pana samayena aññatarā itthī apagatagabbhā bhikkhū nimantetvā dussaṃ paññapetvā etadavoca—  “akkamatha, bhante, dussan”ti. Bhikkhū kukkuccāyantā na akkamanti. “Akkamatha, bhante, dussaṃ maṅgalatthāyā”ti. Bhikkhū kukkuccāyantā na akkamiṃsu. Atha kho sā itthī ujjhāyati khiyyati vipāceti—  “kathañhi nāma ayyā maṅgalatthāya yāciyamānā celapaṭikaṃ na akkamissantī”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tassā itthiyā ujjhāyantiyā khiyyantiyā vipācentiyā. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Gihī, bhikkhave, maṅgalikā. Anujānāmi, bhikkhave, gihīnaṃ maṅgalatthāya yāciyamānena celapaṭikaṃ akkamitun”ti.

1130 Tena kho pana samayena bhikkhū dhotapādakaṃ akkamituṃ kukkuccāyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, dhotapādakaṃ akkamitun”ti.

1131 Dutiyabhāṇavāro niṭṭhito.

269. 1132 Atha kho bhagavā bhaggesu yathābhirantaṃ viharitvā yena sāvatthi tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Atha kho visākhā migāramātā ghaṭakañca katakañca sammajjaniñca ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho visākhā migāramātā bhagavantaṃ etadavoca—  “paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā ghaṭakañca katakañca sammajjaniñca, yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā”ti. Paṭiggahesi bhagavā ghaṭakañca sammajjaniñca. Na bhagavā katakaṃ paṭiggahesi. Atha kho bhagavā visākhaṃ migāramātaraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi. Atha kho visākhā migāramātā bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

1133 Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “anujānāmi, bhikkhave, ghaṭakañca sammajjaniñca. Na, bhikkhave, katakaṃ paribhuñjitabbaṃ. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, tisso pādaghaṃsaniyo—  sakkharaṃ, kathalaṃ, samuddapheṇakan”ti.

1134 Atha kho visākhā migāramātā vidhūpanañca tālavaṇṭañca ādāya yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnā kho visākhā migāramātā bhagavantaṃ etadavoca—  “paṭiggaṇhātu me, bhante, bhagavā vidhūpanañca tālavaṇṭañca, yaṃ mama assa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā”ti. Paṭiggahesi bhagavā vidhūpanañca tālavaṇṭañca.

1135 Atha kho bhagavā visākhaṃ migāramātaraṃ dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi…pe…  padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “anujānāmi, bhikkhave, vidhūpanañca tālavaṇṭañcā”ti.

1136 Tena kho pana samayena saṃghassa makasabījanī uppannā hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, makasabījanin”ti. Cāmaribījanī uppannā hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, cāmaribījanī dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, tisso bījaniyo—  vākamayaṃ, usīramayaṃ, morapiñchamayan”ti.

270. 1137 Tena kho pana samayena saṃghassa chattaṃ uppannaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, chattan”ti.

1138 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū chattappaggahitā āhiṇḍanti. Tena kho pana samayena aññataro upāsako sambahulehi ājīvakasāvakehi saddhiṃ uyyānaṃ agamāsi. Addasāsuṃ kho te ājīvakasāvakā chabbaggiye bhikkhū dūratova chattappaggahite āgacchante. Disvāna taṃ upāsakaṃ etadavocuṃ—  “ete kho ayyā tumhākaṃ bhadantā chattappaggahitā āgacchanti, seyyathāpi gaṇakamahāmattā”ti. “Nāyyā ete bhikkhū, paribbājakā”ti. “Bhikkhū na bhikkhū”ti abbhutaṃ akaṃsu. Atha kho so upāsako upagate sañjānitvā ujjhāyati khiyyati vipāceti—  “kathañhi nāma bhadantā chattappaggahitā āhiṇḍissantī”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tassa upāsakassa ujjhāyantassa khiyyantassa vipācentassa. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Saccaṃ kira, bhikkhave…pe…  “saccaṃ, bhagavā”ti…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, chattaṃ dhāretabbaṃ. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1139 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Tassa bhikkhuno vinā chattaṃ na phāsu hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gilānassa chattaṃ dhāretun”ti.

1140 Tena kho pana samayena bhikkhū—  gilānasseva bhagavatā chattaṃ anuññātaṃ no agilānassāti—  ārāme ārāmūpacāre chattaṃ dhāretuṃ kukkuccāyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, agilānenapi ārāme ārāmūpacāre chattaṃ dhāretun”ti.

1141 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sikkāya pattaṃ uṭṭitvā daṇḍe ālaggetvā vikāle aññatarena gāmadvārena atikkamati. Manussā—  “esayyo coro gacchati, asissa vijjotalatī”ti anupatitvā gahetvā sañjānitvā muñciṃsu. Atha kho so bhikkhu ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. “Kiṃ pana tvaṃ, āvuso, daṇḍasikkaṃ dhāresī”ti? “Evamāvuso”ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe…  te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma bhikkhu daṇḍasikkaṃ dhāressasī”ti. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “saccaṃ, bhagavā”ti…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, daṇḍasikkā dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1142 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti, na sakkoti vinā daṇḍena āhiṇḍituṃ. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gilānassa bhikkhuno daṇḍasammutiṃ dātuṃ. Evañca pana, bhikkhave, dātabbā. Tena gilānena bhikkhunā saṃghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo—  ‘ahaṃ, bhante, gilāno; na sakkomi vinā daṇḍena āhiṇḍituṃ. Sohaṃ, bhante, saṃghaṃ daṇḍasammutiṃ yācāmī’ti. Dutiyampi yācitabbā. Tatiyampi yācitabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo—

1143 ‘Suṇātu me, bhante, saṃgho. Ayaṃ itthannāmo bhikkhu gilāno, na sakkoti vinā daṇḍena āhiṇḍituṃ. So saṃghaṃ daṇḍasammutiṃ yācati. Yadi saṃghassa pattakallaṃ, saṃgho itthannāmassa bhikkhuno daṇḍasammutiṃ dadeyya. Esā ñatti.

1144 Suṇātu me, bhante, saṃgho. Ayaṃ itthannāmo bhikkhu gilāno, na sakkoti vinā daṇḍena āhiṇḍituṃ. So saṃghaṃ daṇḍasammutiṃ yācati. Saṃgho itthannāmassa bhikkhuno daṇḍasammutiṃ deti. Yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno daṇḍasammutiyā dānaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.

1145 Dinnā saṃghena itthannāmassa bhikkhuno daṇḍasammuti. Khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’”ti.

271. 1146 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti, na sakkoti vinā sikkāya pattaṃ pariharituṃ. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gilānassa bhikkhuno sikkāsammutiṃ dātuṃ. Evañca pana, bhikkhave, dātabbā. Tena gilānena bhikkhunā saṃghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo—  ‘ahaṃ, bhante, gilāno; na sakkomi vinā sikkāya pattaṃ pariharituṃ. Sohaṃ, bhante, saṃghaṃ sikkāsammutiṃ yācāmī’ti. Dutiyampi yācitabbā. Tatiyampi yācitabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo—

1147 ‘Suṇātu me, bhante, saṃgho. Ayaṃ itthannāmo bhikkhu gilāno, na sakkoti vinā sikkāya pattaṃ pariharituṃ. So saṃghaṃ sikkāsammutiṃ yācati. Yadi saṃghassa pattakallaṃ, saṃgho itthannāmassa bhikkhuno sikkāsammutiṃ dadeyya. Esā ñatti.

1148 Suṇātu me, bhante, saṃgho. Ayaṃ itthannāmo bhikkhu gilāno, na sakkoti vinā sikkāya pattaṃ pariharituṃ. So saṃghaṃ sikkāsammutiṃ yācati. Saṃgho itthannāmassa bhikkhuno sikkāsammutiṃ deti. Yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno sikkāsammutiyā dānaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.

1149 Dinnā saṃghena itthannāmassa bhikkhuno sikkāsammuti. Khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’”ti.

272. 1150 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti, na sakkoti vinā daṇḍena āhiṇḍituṃ, na sakkoti vinā sikkāya pattaṃ pariharituṃ. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gilānassa bhikkhuno daṇḍasikkāsammutiṃ dātuṃ. Evañca pana, bhikkhave, dātabbā. Tena gilānena bhikkhunā saṃghaṃ upasaṅkamitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā vuḍḍhānaṃ bhikkhūnaṃ pāde vanditvā ukkuṭikaṃ nisīditvā añjaliṃ paggahetvā evamassa vacanīyo—  ‘ahaṃ, bhante, gilāno; na sakkomi vinā daṇḍena āhiṇḍituṃ; na sakkomi vinā sikkāya pattaṃ pariharituṃ. Sohaṃ, bhante, saṃghaṃ daṇḍasikkāsammutiṃ yācāmī’ti. Dutiyampi yācitabbā. Tatiyampi yācitabbā. Byattena bhikkhunā paṭibalena saṃgho ñāpetabbo—

1151 ‘Suṇātu me, bhante, saṃgho. Ayaṃ itthannāmo bhikkhu gilāno, na sakkoti vinā daṇḍena āhiṇḍituṃ, na sakkoti vinā sikkāya pattaṃ pariharituṃ. So saṃghaṃ daṇḍasikkāsammutiṃ yācati. Yadi saṃghassa pattakallaṃ, saṃgho itthannāmassa bhikkhuno daṇḍasikkāsammutiṃ dadeyya. Esā ñatti.

1152 Suṇātu me, bhante, saṃgho. Ayaṃ itthannāmo bhikkhu gilāno na sakkoti vinā daṇḍena āhiṇḍituṃ, na sakkoti vinā sikkāya pattaṃ pariharituṃ. So saṃghaṃ daṇḍasikkāsammutiṃ yācati. Saṃgho itthannāmassa bhikkhuno daṇḍasikkāsammutiṃ deti. Yassāyasmato khamati itthannāmassa bhikkhuno daṇḍasikkāsammutiyā dānaṃ, so tuṇhassa; yassa nakkhamati, so bhāseyya.

1153 Dinnā saṃghena itthannāmassa bhikkhuno daṇḍasikkāsammuti. Khamati saṃghassa, tasmā tuṇhī, evametaṃ dhārayāmī’”ti.

273. 1154 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu romanthako hoti. So romanthitvā romanthitvā ajjhoharati. Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “vikālāyaṃ bhikkhu bhojanaṃ bhuñjatī”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Eso, bhikkhave, bhikkhu aciraṃgoyoniyā cuto. Anujānāmi, bhikkhave, romanthakassa romanthanaṃ. Na ca, bhikkhave, bahimukhadvāraṃ nīharitvā ajjhoharitabbaṃ. Yo ajjhohareyya, yathādhammo kāretabbo”ti.

1155 Tena kho pana samayena aññatarassa pūgassa saṃghabhattaṃ hoti. Bhattagge bahusitthāni pakiriyiṃsu. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā odane diyyamāne na sakkaccaṃ paṭiggahessanti, ekamekaṃ sitthaṃ kammasatena niṭṭhāyatī”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, yaṃ diyyamānaṃ patati, taṃ sāmaṃ gahetvā paribhuñjituṃ. Pariccattaṃ taṃ, bhikkhave, dāyakehī”ti.

274. 1156 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu dīghehi nakhehi piṇḍāya carati. Aññatarā itthī passitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca—  “ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā”ti. “Alaṃ, bhagini, netaṃ kappatī”ti. “Sace kho tvaṃ, bhante, nappaṭisevissasi, idānāhaṃ attano nakhehi gattāni vilikhitvā kuppaṃ karissāmi—  ayaṃ maṃ bhikkhu vippakarotī”ti. “Pajānāhi tvaṃ, bhaginī”ti. Atha kho sā itthī attano nakhehi gattāni vilikhitvā kuppaṃ akāsi—  “ayaṃ maṃ bhikkhu vippakarotī”ti. Manussā upadhāvitvā taṃ bhikkhuṃ aggahesuṃ. Addasāsuṃ kho te manussā tassā itthiyā nakhe chavimpi lohitampi. Disvāna—  “imissāyeva itthiyā idaṃ kammaṃ, akārako bhikkhū”ti—  taṃ bhikkhuṃ muñciṃsu. Atha kho so bhikkhu ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. “Kiṃ pana tvaṃ, āvuso, dīghe nakhe dhāresī”ti? “Evamāvuso”ti. Ye te bhikkhū appicchā…pe…  te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma bhikkhu dīghe nakhe dhāressasī”ti. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, dīghā nakhā dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1157 Tena kho pana samayena bhikkhū nakhenapi nakhaṃ chindanti, mukhenapi nakhaṃ chindanti, kuṭṭepi ghaṃsanti. Aṅguliyo dukkhā honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, nakhacchedanan”ti. Salohitaṃ nakhaṃ chindanti. Aṅguliyo dukkhā honti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, maṃsappamāṇena nakhaṃ chinditun”ti.

1158 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū vīsatimaṭṭhaṃ kārāpenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, vīsatimaṭṭhaṃ kārāpetabbaṃ. Yo kārāpeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, malamattaṃ apakaḍḍhitun”ti.

275. 1159 Tena kho pana samayena bhikkhūnaṃ kesā dīghā honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Ussahanti pana, bhikkhave, bhikkhū aññamaññaṃ kese oropetun”ti? “Ussahanti, bhagavā”ti. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṃghaṃ sannipātāpetvā…pe…  bhikkhū āmantesi—  “anujānāmi, bhikkhave, khuraṃ khurasilaṃ khurasipāṭikaṃ namatakaṃ sabbaṃ khurabhaṇḍan”ti.

1160 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū massuṃ kappāpenti…pe…  massuṃ vaḍḍhāpenti…  golomikaṃ kārāpenti…  caturassakaṃ kārāpenti…  parimukhaṃ kārāpenti…  aḍḍhadukaṃ kārāpenti…  dāṭhikaṃ ṭhapenti…  sambādhe lomaṃ saṃharāpenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, massu kappāpetabbaṃ…pe…  na massu vaḍḍhāpetabbaṃ…  na golomikaṃ kārāpetabbaṃ…  na caturassakaṃ kārāpetabbaṃ…  na parimukhaṃ kārāpetabbaṃ…  na aḍḍhadukaṃ kārāpetabbaṃ…  na dāṭhikā ṭhapetabbā…  na sambādhe lomaṃ saṃharāpetabbaṃ. Yo saṃharāpeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1161 Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno sambādhe vaṇo hoti. Bhesajjaṃ na santiṭṭhati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ābādhappaccayā sambādhe lomaṃ saṃharāpetun”ti.

1162 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū kattarikāya kese chedāpenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, kattarikāya kesā chedāpetabbā. Yo chedāpeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1163 Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno sīse vaṇo hoti, na sakkoti khurena kese oropetuṃ. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ābādhappaccayā kattarikāya kese chedāpetun”ti.

1164 Tena kho pana samayena bhikkhū dīghāni nāsikālomāni dhārenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi pisācillikā”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, dīghaṃ nāsikālomaṃ dhāretabbaṃ. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1165 Tena kho pana samayena bhikkhū sakkharikāyapi madhusitthakenapi nāsikālomaṃ gāhāpenti. Nāsikā dukkhā honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, saṇḍāsan”ti.

1166 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū palitaṃ gāhāpenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, palitaṃ gāhāpetabbaṃ. Yo gāhāpeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

276. 1167 Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno kaṇṇagūthakehi kaṇṇā thakitā honti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, kaṇṇamalaharaṇin”ti.

1168 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uccāvacā kaṇṇamalaharaṇiyo dhārenti sovaṇṇamayaṃ rūpiyamayaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, uccāvacā kaṇṇamalaharaṇiyo dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassāti. Anujānāmi, bhikkhave, aṭṭhimayaṃ dantamayaṃ visāṇamayaṃ naḷamayaṃ veḷumayaṃ kaṭṭhamayaṃ jatumayaṃ phalamayaṃ lohamayaṃ saṅkhanābhimayan”ti.

277. 1169 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū bahuṃ lohabhaṇḍaṃ kaṃsabhaṇḍaṃ sannicayaṃ karonti. Manussā vihāracārikaṃ āhiṇḍantā passitvā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā bahuṃ lohabhaṇḍaṃ kaṃsabhaṇḍaṃ sannicayaṃ karissanti, seyyathāpi kaṃsapattharikā”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, bahuṃ lohabhaṇḍaṃ kaṃsabhaṇḍaṃ sannicayo kātabbo. Yo kareyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1170 Tena kho pana samayena bhikkhū añjanimpi añjanisalākampi kaṇṇamalaharaṇimpi bandhanamattampi kukkuccāyanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, añjaniṃ añjanisalākaṃ kaṇṇamalaharaṇiṃ bandhanamattan”ti.

1171 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū saṅghāṭipallatthikāya nisīdanti. Saṅghāṭiyā pattā lujjanti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, saṅghāṭipallatthikāya nisīditabbaṃ. Yo nisīdeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1172 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Tassa vinā āyogena na phāsu hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, āyogan”ti. Atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi—  “kathaṃ nu kho āyogo kātabbo”ti? Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, tantakaṃ vemaṃ kavaṭaṃ salākaṃ sabbaṃ tantabhaṇḍakan”ti.

278. 1173 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu akāyabandhano gāmaṃ piṇḍāya pāvisi. Tassa rathikāya antaravāsako pabhassittha. Manussā ukkuṭṭhimakaṃsu. So bhikkhu maṅku ahosi. Atha kho so bhikkhu ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, akāyabandhanena gāmo pavisitabbo. Yo paviseyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, kāyabandhanan”ti.

1174 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uccāvacāni kāyabandhanāni dhārenti—  kalābukaṃ, deḍḍubhakaṃ, murajaṃ, maddavīṇaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, uccāvacāni kāyabandhanāni dhāretabbāni—  kalābukaṃ, deḍḍubhakaṃ, murajaṃ, maddavīṇaṃ. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, dve kāyabandhanāni—  paṭṭikaṃ, sūkarantakan”ti. Kāyabandhanassa dasā jīranti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, murajaṃ maddavīṇan”ti. Kāyabandhanassa anto jīrati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, sobhaṇaṃ guṇakan”ti. Kāyabandhanassa pavananto jīrati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, vidhan”ti.

1175 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uccāvace vidhe dhārenti sovaṇṇamayaṃ rūpiyamayaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, uccāvacā vidhā dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, aṭṭhimayaṃ…pe…  saṅkhanābhimayaṃ suttamayan”ti.

279. 1176 Tena kho pana samayena āyasmā ānando lahukā saṅghāṭiyo pārupitvā gāmaṃ piṇḍāya pāvisi. Vātamaṇḍalikāya saṅghāṭiyo ukkhipiyiṃsu. Atha kho āyasmā ānando ārāmaṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gaṇṭhikaṃ pāsakan”ti.

1177 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū uccāvacā gaṇṭhikāyo dhārenti sovaṇṇamayaṃ rūpiyamayaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, uccāvacā gaṇṭhikā dhāretabbā. Yo dhāreyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, aṭṭhimayaṃ dantamayaṃ visāṇamayaṃ naḷamayaṃ veḷumayaṃ kaṭṭhamayaṃ jatumayaṃ phalamayaṃ lohamayaṃ saṅkhanābhimayaṃ suttamayan”ti.

1178 Tena kho pana samayena bhikkhū gaṇṭhikampi pāsakampi cīvare appenti. Cīvaraṃ jīrati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gaṇṭhikaphalakaṃ pāsakaphalakan”ti. Gaṇṭhikaphalakampi pāsakaphalakampi ante appenti. Koṭṭo vivariyati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, gaṇṭhikaphalakaṃ ante appetuṃ; pāsakaphalakaṃ sattaṅgulaṃ vā aṭṭhaṅgulaṃ vā ogāhetvā appetun”ti.

280. 1179 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū gihinivatthaṃ nivāsenti—  hatthisoṇḍakaṃ, macchavāḷakaṃ, catukaṇṇakaṃ, tālavaṇṭakaṃ, satavalikaṃ. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, gihinivatthaṃ nivāsetabbaṃ—  hatthisoṇḍakaṃ, macchavāḷakaṃ, catukaṇṇakaṃ, tālavaṇṭakaṃ, satavalikaṃ. Yo nivāseyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1180 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū gihipārutaṃ pārupanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, gihipārutaṃ pārupitabbaṃ. Yo pārupeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1181 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū saṃvelliyaṃ nivāsenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi rañño muṇḍavaṭṭī”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, saṃvelliyaṃ nivāsetabbaṃ. Yo nivāseyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

281. 1182 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū ubhatokājaṃ haranti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi rañño muṇḍavaṭṭī”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, ubhatokājaṃ haritabbaṃ. Yo hareyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, ekatokājaṃ antarākājaṃ sīsabhāraṃ khandhabhāraṃ kaṭibhāraṃ olambakan”ti.

282. 1183 Tena kho pana samayena bhikkhū dantakaṭṭhaṃ na khādanti. Mukhaṃ duggandhaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ.

1184 “Pañcime, bhikkhave, ādīnavā dantakaṭṭhassa akhādane. Acakkhussaṃ, mukhaṃ duggandhaṃ hoti, rasaharaṇiyo na visujjhanti, pittaṃ semhaṃ bhattaṃ pariyonandhati, bhattamassa nacchādeti—  ime kho, bhikkhave, pañca ādīnavā dantakaṭṭhassa akhādane.

1185 Pañcime, bhikkhave, ānisaṃsā dantakaṭṭhassa khādane. Cakkhussaṃ, mukhaṃ na duggandhaṃ hoti, rasaharaṇiyo visujjhanti, pittaṃ semhaṃ bhattaṃ na pariyonandhati, bhattamassa chādeti—  ime kho, bhikkhave, pañca ānisaṃsā dantakaṭṭhassa khādane. Anujānāmi, bhikkhave, dantakaṭṭhan”ti.

1186 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū dīghāni dantakaṭṭhāni khādanti, teheva sāmaṇeraṃ ākoṭenti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, dīghaṃ dantakaṭṭhaṃ khāditabbaṃ. Yo khādeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, aṭṭhaṅgulaparamaṃ dantakaṭṭhaṃ, na ca tena sāmaṇero ākoṭetabbo. Yo ākoṭeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1187 Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno atimaṭāhakaṃ dantakaṭṭhaṃ khādantassa kaṇṭhe vilaggaṃ hoti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, atimaṭāhakaṃ dantakaṭṭhaṃ khāditabbaṃ. Yo khādeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, caturaṅgulapacchimaṃ dantakaṭṭhan”ti.

283. 1188 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū dāyaṃ ālimpenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi davaḍāhakā”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, dāyo ālimpitabbo. Yo ālimpeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1189 Tena kho pana samayena vihārā tiṇagahanā honti, davaḍāhe ḍayhamāne vihārā ḍayhanti. Bhikkhū kukkuccāyanti paṭaggiṃ dātuṃ, parittaṃ kātuṃ. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, davaḍāhe ḍayhamāne paṭaggiṃ dātuṃ, parittaṃ kātun”ti.

284. 1190 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū rukkhaṃ abhiruhanti, rukkhā rukkhaṃ saṅkamanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi makkaṭā”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, rukkho abhiruhitabbo. Yo abhiruheyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1191 Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno kosalesu janapade sāvatthiṃ gacchantassa antarāmagge hatthī pariyuṭṭhāti. Atha kho so bhikkhu rukkhamūlaṃ upadhāvitvā kukkuccāyanto rukkhaṃ na abhiruhi. So hatthī aññena agamāsi. Atha kho so bhikkhu sāvatthiṃ gantvā bhikkhūnaṃ etamatthaṃ ārocesi. Bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, sati karaṇīye porisaṃ rukkhaṃ abhiruhituṃ āpadāsu yāvadatthan”ti.

285. 1192 Tena kho pana samayena yameḷakekuṭā nāma bhikkhū dve bhātikā honti brāhmaṇajātikā kalyāṇavācā kalyāṇavākkaraṇā. Te yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ—  “etarahi, bhante, bhikkhū nānānāmā nānāgottā nānājaccā nānākulā pabbajitā. Te sakāya niruttiyā buddhavacanaṃ dūsenti. Handa mayaṃ, bhante, buddhavacanaṃ chandaso āropemā”ti. Vigarahi buddho bhagavā…pe…  kathañhi nāma tumhe, moghapurisā, evaṃ vakkhatha—  “handa mayaṃ, bhante, buddhavacanaṃ chandaso āropemā”ti. Netaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe…  vigarahitvā…pe…  dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “na, bhikkhave, buddhavacanaṃ chandaso āropetabbaṃ. Yo āropeyya, āpatti dukkaṭassa. Anujānāmi, bhikkhave, sakāya niruttiyā buddhavacanaṃ pariyāpuṇitun”ti.

286. 1193 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū lokāyataṃ pariyāpuṇanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ. Atha kho te bhikkhū bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Api nu kho, bhikkhave, lokāyate sāradassāvī imasmiṃ dhammavinaye vuddhiṃ viruḷhiṃ vepullaṃ āpajjeyyā”ti? “No hetaṃ, bhante”. “Imasmiṃ vā pana dhammavinaye sāradassāvī lokāyataṃ pariyāpuṇeyyā”ti? “No hetaṃ, bhante”. “Na, bhikkhave, lokāyataṃ pariyāpuṇitabbaṃ. Yo pariyāpuṇeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1194 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū lokāyataṃ vācenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, lokāyataṃ vācetabbaṃ. Yo vāceyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

287. 1195 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū tiracchānavijjaṃ pariyāpuṇanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, tiracchānavijjā pariyāpuṇitabbā. Yo pariyāpuṇeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1196 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū tiracchānavijjaṃ vācenti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “seyyathāpi gihī kāmabhogino”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Na, bhikkhave, tiracchānavijjā vācetabbā. Yo vāceyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

288. 1197 Tena kho pana samayena bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaṃ desento khipi. Bhikkhū—  “jīvatu, bhante, bhagavā; jīvatu sugato”ti—  uccāsaddaṃ mahāsaddaṃ akaṃsu. Tena saddena dhammakathā antarā ahosi. Atha kho bhagavā bhikkhū āmantesi—  “api nu kho, bhikkhave, khipite ‘jīvā’ti vutto tappaccayā jīveyya vā mareyya vā”ti? “No hetaṃ, bhante”. “Na, bhikkhave, khipite ‘jīvā’ti vattabbo. Yo vadeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1198 Tena kho pana samayena manussā bhikkhūnaṃ khipite “jīvatha, bhante”ti vadanti. Bhikkhū kukkuccāyantā nālapanti. Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti—  “kathañhi nāma samaṇā sakyaputtiyā ‘jīvatha, bhante’ti vuccamānā nālapissantī”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Gihī, bhikkhave, maṅgalikā. Anujānāmi, bhikkhave, gihīnaṃ ‘jīvatha, bhante’ti vuccamānena ‘ciraṃ jīvā’ti vattun”ti.

289. 1199 Tena kho pana samayena bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaṃ desento nisinno hoti. Aññatarena bhikkhunā lasuṇaṃ khāyitaṃ hoti. So—  mā bhikkhū byābādhiṃsūti—  ekamantaṃ nisīdi. Addasā kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ ekamantaṃ nisinnaṃ. Disvāna bhikkhū āmantesi—  “kiṃ nu kho so, bhikkhave, bhikkhu ekamantaṃ nisinno”ti? “Etena, bhante, bhikkhunā lasuṇaṃ khāyitaṃ. So—  mā bhikkhū byābādhiṃsūti—  ekamantaṃ nisinno”ti. “Api nu kho, bhikkhave, taṃ khāditabbaṃ, yaṃ khāditvā evarūpāya dhammakathāya paribāhiyo assā”ti? “No hetaṃ, bhante”. “Na, bhikkhave, lasuṇaṃ khāditabbaṃ. Yo khādeyya, āpatti dukkaṭassā”ti.

1200 Tena kho pana samayena āyasmato sāriputtassa udaravātābādho hoti. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ etadavoca—  “pubbe te, āvuso sāriputta, udaravātābādho kena phāsu hotī”ti? “Lasuṇena me, āvuso”ti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ābādhappaccayā lasuṇaṃ khāditun”ti.

290. 1201 Tena kho pana samayena bhikkhū ārāme tahaṃ tahaṃ passāvaṃ karonti. Ārāmo dussati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ekamantaṃ passāvaṃ kātun”ti. Ārāmo duggandho hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, passāvakumbhin”ti. Dukkhaṃ nisinnā passāvaṃ karonti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, passāvapādukan”ti. Passāvapādukā pākaṭā honti. Bhikkhū hiriyanti passāvaṃ kātuṃ…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, parikkhipituṃ tayo pākāre—  iṭṭhakāpākāraṃ, silāpākāraṃ, dārupākāran”ti. Passāvakumbhī apārutā duggandhā hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, apidhānan”ti.

291. 1202 Tena kho pana samayena bhikkhū ārāme tahaṃ tahaṃ vaccaṃ karonti. Ārāmo dussati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, ekamantaṃ vaccaṃ kātun”ti. Ārāmo duggandho hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, vaccakūpan”ti. Vaccakūpassa kūlaṃ lujjati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ tayo caye—  iṭṭhakācayaṃ, silācayaṃ, dārucayan”ti. Vaccakūpo nīcavatthuko hoti, udakena otthariyyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, uccavatthukaṃ kātun”ti. Cayo paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, cinituṃ tayo caye—  iṭṭhakācayaṃ, silācayaṃ, dārucayan”ti. Ārohantā vihaññanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, tayo sopāne—  iṭṭhakāsopānaṃ, silāsopānaṃ, dārusopānan”ti. Ārohantā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ālambanabāhan”ti. Ante nisinnā vaccaṃ karontā paripatanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, santharitvā majjhe chiddaṃ katvā vaccaṃ kātun”ti. Dukkhaṃ nisinnā vaccaṃ karonti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, vaccapādukan”ti. Bahiddhā passāvaṃ karonti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, passāvadoṇikan”ti. Avalekhanakaṭṭhaṃ na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, avalekhanakaṭṭhan”ti. Avalekhanapiṭharo na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, avalekhanapiṭharan”ti. Vaccakūpo apāruto duggandho hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, apidhānan”ti. Ajjhokāse vaccaṃ karontā sītenapi uṇhenapi kilamanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, vaccakuṭin”ti. Vaccakuṭiyā kavāṭaṃ na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, kavāṭaṃ piṭṭhasaṅghāṭaṃ udukkhalikaṃ uttarapāsakaṃ aggaḷavaṭṭiṃ kapisīsakaṃ sūcikaṃ ghaṭikaṃ tāḷacchiddaṃ āviñchanacchiddaṃ āviñchanarajjun”ti. Vaccakuṭiyā tiṇacuṇṇaṃ paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātuṃ—  setavaṇṇaṃ kāḷavaṇṇaṃ gerukaparikammaṃ mālākammaṃ latākammaṃ makaradantakaṃ pañcapaṭikaṃ cīvaravaṃsaṃ cīvararajjun”ti.

292. 1203 Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu jarādubbalo vaccaṃ katvā vuṭṭhahanto paripatati. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. “Anujānāmi, bhikkhave, olambakan”ti. Vaccakuṭi aparikkhittā hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, parikkhipituṃ tayo pākāre—  iṭṭhakāpākāraṃ, silāpākāraṃ, dārupākāran”ti. Koṭṭhako na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, koṭṭhakan”ti. Koṭṭhakassa kavāṭaṃ na hoti …pe…  “anujānāmi, bhikkhave, kavāṭaṃ piṭṭhasaṅghāṭaṃ udukkhalikaṃ uttarapāsakaṃ aggaḷavaṭṭiṃ kapisīsakaṃ sūcikaṃ ghaṭikaṃ tāḷacchiddaṃ āviñchanacchiddaṃ āviñchanarajjun”ti. Koṭṭhake tiṇacuṇṇaṃ paripatati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ogumphetvā ullittāvalittaṃ kātuṃ—  setavaṇṇaṃ kāḷavaṇṇaṃ gerukaparikammaṃ mālākammaṃ latākammaṃ makaradantakaṃ pañcapaṭikan”ti. Pariveṇaṃ cikkhallaṃ hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, marumbaṃ pakiritun”ti. Na pariyāpuṇanti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, padarasilaṃ nikkhipitun”ti. Udakaṃ santiṭṭhati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, udakaniddhamanan”ti. Ācamanakumbhī na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ācamanakumbhin”ti. Ācamanasarāvako na hoti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ācamanasarāvakan”ti. Dukkhaṃ nisinnā ācamenti…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, ācamanapādukan”ti. Ācamanapādukā pākaṭā honti, bhikkhū hiriyanti ācametuṃ…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, parikkhipituṃ tayo pākāre—  iṭṭhakāpākāraṃ, silāpākāraṃ, dārupākāran”ti. Ācamanakumbhī apārutā hoti, tiṇacuṇṇehipi paṃsukehipi okiriyyati…pe…  “anujānāmi, bhikkhave, apidhānan”ti.

293. 1204 Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū evarūpaṃ anācāraṃ ācaranti—  mālāvacchaṃ ropentipi ropāpentipi, siñcantipi siñcāpentipi, ocinantipi ocināpentipi, ganthentipi ganthāpentipi, ekatovaṇṭikamālaṃ karontipi kārāpentipi, ubhatovaṇṭikamālaṃ karontipi kārāpentipi, mañjarikaṃ karontipi kārāpentipi, vidhūtikaṃ karontipi kārāpentipi, vaṭaṃsakaṃ karontipi kārāpentipi, āveḷaṃ karontipi kārāpentipi, uracchadaṃ karontipi kārāpentipi. Te kulitthīnaṃ kuladhītānaṃ kulakumārīnaṃ kulasuṇhānaṃ kuladāsīnaṃ ekatovaṇṭikamālaṃ harantipi harāpentipi, ubhatovaṇṭikamālaṃ harantipi harāpentipi, mañjarikaṃ harantipi harāpentipi, vidhūtikaṃ harantipi harāpentipi, vaṭaṃsakaṃ harantipi harāpentipi, āveḷaṃ harantipi harāpentipi, uracchadaṃ harantipi harāpentipi. Te kulitthīhi kuladhītāhi kulakumārīhi kulasuṇhāhi kuladāsīhi saddhiṃ ekabhājanepi bhuñjanti, ekathālakepi pivanti, ekāsanepi nisīdanti, ekamañcepi tuvaṭṭenti, ekattharaṇāpi tuvaṭṭenti, ekapāvuraṇāpi tuvaṭṭenti, ekattharaṇapāvuraṇāpi tuvaṭṭenti, vikālepi bhuñjanti, majjampi pivanti, mālāgandhavilepanampi dhārenti, naccantipi, gāyantipi, vādentipi, lāsentipi; naccantiyāpi naccanti, naccantiyāpi gāyanti, naccantiyāpi vādenti, naccantiyāpi lāsenti…pe…  lāsentiyāpi naccanti, lāsentiyāpi gāyanti, lāsentiyāpi vādenti, lāsentiyāpi lāsenti; aṭṭhapadepi kīḷanti, dasapadepi kīḷanti, ākāsepi kīḷanti, parihārapathepi kīḷanti, santikāyapi kīḷanti, khalikāyapi kīḷanti, ghaṭikāyapi kīḷanti, salākahatthenapi kīḷanti, akkhenapi kīḷanti, paṅgacīrenapi kīḷanti, vaṅkakenapi kīḷanti, mokkhacikāyapi kīḷanti, ciṅgulakenapi kīḷanti, pattāḷhakenapi kīḷanti, rathakenapi kīḷanti, dhanukenapi kīḷanti, akkharikāyapi kīḷanti, manesikāyapi kīḷanti, yathāvajjenapi kīḷanti; hatthismimpi sikkhanti, assasmimpi sikkhanti, rathasmimpi sikkhanti, dhanusmimpi sikkhanti; tharusmimpi sikkhanti; hatthissapi purato dhāvanti, assassapi purato dhāvanti, rathassapi purato dhāvantipi ādhāvantipi; usseḷentipi, apphoṭentipi, nibbujjhantipi, muṭṭhīhipi yujjhanti; raṅgamajjhepi saṅghāṭiṃ pattharitvā naccakiṃ evaṃ vadanti—  “idha, bhagini, naccassū”ti; nalāṭikampi denti; vividhampi anācāraṃ ācaranti. Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ…pe…  “na, bhikkhave, vividhaṃ anācāraṃ ācaritabbaṃ. Yo ācareyya, yathādhammo kāretabbo”ti.

1205 Tena kho pana samayena āyasmante uruvelakassape pabbajite saṃghassa bahuṃ lohabhaṇḍaṃ dārubhaṇḍaṃ mattikābhaṇḍaṃ uppannaṃ hoti. Atha kho bhikkhūnaṃ etadahosi—  “kiṃ nu kho bhagavatā lohabhaṇḍaṃ anuññātaṃ, kiṃ ananuññātaṃ; kiṃ dārubhaṇḍaṃ anuññātaṃ, kiṃ ananuññātaṃ; kiṃ mattikābhaṇḍaṃ anuññātaṃ, kiṃ ananuññātan”ti? Bhagavato etamatthaṃ ārocesuṃ. Atha kho bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi—  “anujānāmi, bhikkhave, ṭhapetvā paharaṇiṃ sabbaṃ lohabhaṇḍaṃ, ṭhapetvā āsandiṃ pallaṅkaṃ dārupattaṃ dārupādukaṃ sabbaṃ dārubhaṇḍaṃ, ṭhapetvā katakañca kumbhakārikañca sabbaṃ mattikābhaṇḍan”ti.

1206 Khuddakavatthukkhandhako pañcamo.

1207 Tassuddānaṃ

1208 Rukkhe thambhe ca kuṭṭe ca,
aṭṭāne gandhasuttiyā;
Vigayha mallako kacchu,
jarā ca puthupāṇikā.

1209 Vallikāpi ca pāmaṅgo,
kaṇṭhasuttaṃ na dhāraye;
Kaṭi ovaṭṭi kāyuraṃ,
hatthābharaṇamuddikā.

1210 Dīghe kocche phaṇe hatthe,
sitthā udakatelake;
Ādāsudapattavaṇā,
ālepommaddacuṇṇanā.

1211 Lañchenti aṅgarāgañca,
mukharāgaṃ tadūbhayaṃ;
Cakkhurogaṃ giraggañca,
āyataṃ sarabāhiraṃ.

1212 Ambapesisakalehi,
ahicchindi ca candanaṃ;
Uccāvacā pattamūlā,
suvaṇṇo bahalā valī.

1213 Citrā dussati duggandho,
uṇhe bhijjiṃsu miḍḍhiyā;
Paribhaṇḍaṃ tiṇaṃ coḷaṃ,
mālaṃ kuṇḍolikāya ca.

1214 Thavikā aṃsabaddhañca,
tathā bandhanasuttakā;
Khile mañce ca pīṭhe ca,
aṅke chatte paṇāmanā.

1215 Tumbaghaṭichavasīsaṃ,
calakāni paṭiggaho;
Vipphālidaṇḍasovaṇṇaṃ,
patte pesi ca nāḷikā.

1216 Kiṇṇasattu saritañca,
madhusitthaṃ sipāṭikaṃ;
Vikaṇṇaṃ bandhivisamaṃ,
chamājirapahoti ca.

1217 Kaḷimbhaṃ moghasuttañca,
adhotallaṃ upāhanā;
Aṅgule paṭiggahañca,
vitthakaṃ thavikabaddhakā.

1218 Ajjhokāse nīcavatthu,
cayo cāpi vihaññare;
Paripati tiṇacuṇṇaṃ,
ullittaavalittakaṃ.

1219 Setaṃ kāḷakavaṇṇañca,
parikammañca gerukaṃ;
Mālākammaṃ latākammaṃ,
makaradantakapāṭikaṃ.

1220 Cīvaravaṃsaṃ rajjuñca,
anuññāsi vināyako;
Ujjhitvā pakkamanti ca,
kathinaṃ paribhijjati.

1221 Viniveṭhiyati kuṭṭepi,
pattenādāya gacchare;
Thavikā bandhasuttañca,
bandhitvā ca upāhanā.

1222 Upāhanatthavikañca,
aṃsabaddhañca suttakaṃ;
Udakākappiyaṃ magge,
parissāvanacoḷakaṃ.

1223 Dhammakaraṇaṃ dve bhikkhū,
vesāliṃ agamā muni;
Daṇḍaṃ ottharakaṃ tattha,
anuññāsi parissāvanaṃ.

1224 Makasehi paṇītena,
bahvābādhā ca jīvako;
Caṅkamanajantāgharaṃ,
visame nīcavatthuko.

1225 Tayo caye vihaññanti,
sopānālambavedikaṃ;
Ajjhokāse tiṇacuṇṇaṃ,
ullittaavalittakaṃ.

1226 Setakaṃ kāḷavaṇṇañca,
parikammañca gerukaṃ;
Mālākammaṃ latākammaṃ,
makaradantakapāṭikaṃ.

1227 Vaṃsaṃ cīvararajjuñca,
uccañca vatthukaṃ kare;
Cayo sopānabāhañca,
kavāṭaṃ piṭṭhasaṅghāṭaṃ.

1228 Udukkhaluttarapāsakaṃ,
vaṭṭiñca kapisīsakaṃ;
Sūcighaṭitāḷacchiddaṃ,
āviñchanañca rajjukaṃ.

1229 Maṇḍalaṃ dhūmanettañca,
majjhe ca mukhamattikā;
Doṇi duggandhā dahati,
udakaṭṭhānaṃ sarāvakaṃ.

1230 Na sedeti ca cikkhallaṃ,
dhovi niddhamanaṃ kare;
Pīṭhañca koṭṭhake kammaṃ,
marumbā silā niddhamanaṃ.

1231 Naggā chamāya vassante,
paṭicchādī tayo tahiṃ;
Udapānaṃ lujjati nīcaṃ,
valliyā kāyabandhane.

1232 Tulaṃ kaṭakaṭaṃ cakkaṃ,
bahū bhijjanti bhājanā;
Lohadārucammakhaṇḍaṃ,
sālātiṇāpidhāni ca.

1233 Doṇicandani pākāraṃ,
cikkhallaṃ niddhamanena ca;
Sītigataṃ pokkharaṇiṃ,
purāṇañca nillekhaṇaṃ.

1234 Cātumāsaṃ sayanti ca,
namatakañca nadhiṭṭhahe;
Āsittakaṃ maḷorikaṃ,
bhuñjantekaṃ tuvaṭṭeyyuṃ.

1235 Vaḍḍho bodhi na akkami,
ghaṭaṃ katakasammajjani;
Sakkharaṃ kathalañceva,
pheṇakaṃ pādaghaṃsanī.

1236 Vidhūpanaṃ tālavaṇṭaṃ,
makasañcāpi cāmarī;
Chattaṃ vinā ca ārāme,
tayo sikkāya sammuti.

1237 Romasitthā nakhā dīghā,
chindantaṅgulikā dukkhā;
Salohitaṃ pamāṇañca,
vīsati dīghakesatā.

1238 Khuraṃ silaṃ sipāṭikaṃ,
namatakaṃ khurabhaṇḍakaṃ;
Massuṃ kappenti vaḍḍhenti,
golomicaturassakaṃ.

1239 Parimukhaṃ aḍḍhadukañca,
dāṭhisambādhasaṃhare;
Ābādhā kattarivaṇo,
dīghaṃ sakkharikāya ca.

1240 Palitaṃ thakitaṃ uccā,
lohabhaṇḍañjanī saha;
Pallatthikañca āyogo,
vaṭaṃ salākabandhanaṃ.

1241 Kalābukaṃ deḍḍubhakaṃ,
murajaṃ maddavīṇakaṃ;
Paṭṭikā sūkarantañca,
dasā murajaveṇikā;
Anto sobhaṃ guṇakañca,
pavanantopi jīrati.

1242 Gaṇṭhikā uccāvacañca,
phalakantepi ogāhe;
Gihivatthaṃ hatthisoṇḍaṃ,
macchakaṃ catukaṇṇakaṃ.

1243 Tālavaṇṭaṃ satavali,
gihipārutapārupaṃ;
Saṃvelli ubhatokājaṃ,
dantakaṭṭhaṃ ākoṭane.

1244 Kaṇṭhe vilaggaṃ dāyañca,
paṭaggi rukkhahatthinā;
Yameḷe lokāyatakaṃ,
pariyāpuṇiṃsu vācayuṃ.

1245 Tiracchānakathā vijjā,
khipi maṅgalaṃ khādi ca;
Vātābādho dussati ca,
duggandho dukkhapādukā.

1246 Hiriyanti pāruduggandho,
tahaṃ tahaṃ karonti ca;
Duggandho kūpaṃ lujjanti,
uccavatthu cayena ca.

1247 Sopānālambanabāhā,
ante dukkhañca pādukā;
Bahiddhā doṇi kaṭṭhañca,
piṭharo ca apāruto.

1248 Vaccakuṭiṃ kavāṭañca,
piṭṭhasaṅghāṭameva ca;
Udukkhaluttarapāso,
vaṭṭiñca kapisīsakaṃ.

1249 Sūcighaṭitāḷacchiddaṃ,
āviñchanacchiddameva ca;
Rajju ullittāvalittaṃ,
setavaṇṇañca kāḷakaṃ.

1250 Mālākammaṃ latākammaṃ,
makaraṃ pañcapaṭikaṃ;
Cīvaravaṃsaṃ rajjuñca,
jarādubbalapākāraṃ.

1251 Koṭṭhake cāpi tatheva,
marumbaṃ padarasilā;
Santiṭṭhati niddhamanaṃ,
kumbhiñcāpi sarāvakaṃ.

1252 Dukkhaṃ hiri apidhānaṃ,
anācārañca ācaruṃ;
Lohabhaṇḍaṃ anuññāsi,
ṭhapayitvā paharaṇiṃ.

1253 Ṭhapayitvāsandipallaṅkaṃ,
dārupattañca pādukaṃ;
Sabbaṃ dārumayaṃ bhaṇḍaṃ,
anuññāsi mahāmuni.

1254 Katakaṃ kumbhakārañca,
ṭhapayitvā tathāgato;
Sabbampi mattikābhaṇḍaṃ,
anuññāsi anukampako.

1255 Yassa vatthussa niddeso,
purimena yadi samaṃ;
Tampi saṃkhittaṃ uddāne,
nayato taṃ vijāniyā.

1256 Evaṃ dasasatā vatthū,
vinaye khuddakavatthuke;
Saddhammaṭṭhitiko ceva,
pesalānañcanuggaho.

1257 Susikkhito vinayadharo,
hitacitto supesalo;
Padīpakaraṇo dhīro,
pūjāraho bahussutoti.

1258 Khuddakavatthukkhandhako niṭṭhito.