tipitaka2500.github.io

1.3.5.2 Dutiyacatukkaniddesa

Mahāvagga

Ānāpānassatikathā

Satokāriñāṇaniddesa

Dutiyacatukkaniddesa

172. 956 Kathaṃ “pītipaṭisaṃvedī assasissāmī”ti sikkhati “pītipaṭisaṃvedī passasissāmī”ti sikkhati? Katamā pīti? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ. Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ…pe…  rassaṃ assāsavasena, rassaṃ passāsavasena, sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena, sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato uppajjati pīti pāmojjaṃ. Yā pīti pāmojjaṃ āmodanā pamodanā hāso pahāso vitti odagyaṃ attamanatā cittassa—  ayaṃ pīti.

957 Kathaṃ sā pīti paṭividitā hoti? Dīghaṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Rassaṃ assāsavasena…pe…  rassaṃ passāsavasena…  sabbakāyapaṭisaṃvedī assāsavasena…  sabbakāyapaṭisaṃvedī passāsavasena…  passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assāsavasena…  passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena sā pīti paṭividitā hoti. Āvajjato sā pīti paṭividitā hoti, jānato…  passato…  paccavekkhato…  cittaṃ adhiṭṭhahato…  saddhāya adhimuccato…  vīriyaṃ paggaṇhato…  satiṃ upaṭṭhāpayato…  cittaṃ samādahato…  paññāya pajānato…  abhiññeyyaṃ abhijānato…  pariññeyyaṃ parijānato…  pahātabbaṃ pajahato…  bhāvetabbaṃ bhāvayato…  sacchikātabbaṃ sacchikaroto sā pīti paṭividitā hoti. Evaṃ sā pīti paṭividitā hoti.

958 Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati—  “vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā”ti.

959 Anupassatī ti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati? Aniccato anupassati…pe…  evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Bhāvanā ti catasso bhāvanā…pe…  āsevanaṭṭhena bhāvanā. Pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe…  pītipaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe…  pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati—  “samatthañca paṭivijjhatī”ti. (1)

173. 960 Kathaṃ “sukhapaṭisaṃvedī assasissāmī”ti sikkhati, “sukhapaṭisaṃvedī passasissāmī”ti sikkhati? Sukhan ti dve sukhāni—  kāyikañca sukhaṃ, cetasikañca sukhaṃ. Katamaṃ kāyikaṃ sukhaṃ? Yaṃ kāyikaṃ sātaṃ kāyikaṃ sukhaṃ, kāyasamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ, kāyasamphassajā sātā sukhā vedanā—  idaṃ kāyikaṃ sukhaṃ. Katamaṃ cetasikaṃ sukhaṃ? Yaṃ cetasikaṃ sātaṃ cetasikaṃ sukhaṃ, cetosamphassajaṃ sātaṃ sukhaṃ vedayitaṃ, cetosamphassajā sātā sukhā vedanā—  idaṃ cetasikaṃ sukhaṃ.

961 Kathaṃ te sukhā paṭividitā honti? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te sukhā paṭividitā honti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te sukhā paṭividitā honti…pe…  sacchikātabbaṃ sacchikaroto te sukhā paṭividitā honti. Evaṃ te sukhā paṭividitā honti. Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati—  “vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā”ti.

962 Anupassatī ti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Aniccato anupassati…pe…  evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Bhāvanā ti catasso bhāvanā…pe…  āsevanaṭṭhena bhāvanā. Sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe…  sukhapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe…  pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati—  “samatthañca paṭivijjhatī”ti. (2)

174. 963 Kathaṃ “cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assasissāmī”ti sikkhati, “cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passasissāmī”ti sikkhati? Katamo cittasaṅkhāro? Dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā—  ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā—  ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā…pe…  sukhapaṭisaṃvedī assāsavasena…  sukhapaṭisaṃvedī passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā—  ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā—  ayaṃ cittasaṅkhāro.

964 Kathaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti? Dīghaṃ assāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkhārā paṭividitā honti. Dīghaṃ passāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato sati upaṭṭhitā hoti. Tāya satiyā tena ñāṇena te cittasaṅkhārā paṭividitā honti…pe…  sacchikātabbaṃ sacchikaroto te cittasaṅkhārā paṭividitā honti. Evaṃ te cittasaṅkhārā paṭividitā honti. Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati—  “vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā”ti.

965 Anupassatī ti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati? Aniccato anupassati…pe…  evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Bhāvanā ti catasso bhāvanā…pe…  āsevanaṭṭhena bhāvanā. Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe…  cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe…  pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati—  “samatthañca paṭivijjhatī”ti. (3)

175. 966 Kathaṃ “passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī”ti sikkhati, “passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī”ti sikkhati? Katamo cittasaṅkhāro? Dīghaṃ assāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā—  ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Dīghaṃ passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā—  ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī assāsavasena…  cittasaṅkhārapaṭisaṃvedī passāsavasena saññā ca vedanā ca cetasikā—  ete dhammā cittapaṭibaddhā cittasaṅkhārā. Te cittasaṅkhāre passambhento nirodhento vūpasamento sikkhati. Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena vedanā upaṭṭhānaṃ sati anupassanā ñāṇaṃ. Vedanā upaṭṭhānaṃ, no sati; sati upaṭṭhānañceva sati ca. Tāya satiyā tena ñāṇena taṃ vedanaṃ anupassati. Tena vuccati—  “vedanāsu vedanānupassanāsatipaṭṭhānabhāvanā”ti.

967 Anupassatī ti kathaṃ taṃ vedanaṃ anupassati…pe…  evaṃ taṃ vedanaṃ anupassati. Bhāvanā ti catasso bhāvanā…pe…  āsevanaṭṭhena bhāvanā. Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsānaṃ saṃvaraṭṭhena sīlavisuddhi…pe…  passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assāsapassāsavasena cittassa ekaggataṃ avikkhepaṃ pajānato…pe…  pajānanto indriyāni samodhāneti. Tena vuccati—  “samatthañca paṭivijjhatī”ti. (4)

968 Aṭṭha anupassanāñāṇāni aṭṭha ca upaṭṭhānānussatiyo cattāri suttantikavatthūni vedanāsu vedanānupassanāya.