1.1.10 Gotrabhuñāṇaniddesa

Mahāvagga

Ñāṇakathā

Gotrabhuñāṇaniddesa

59. 418 Kathaṃ bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭane paññā gotrabhuñāṇaṃ? Uppādaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Pavattaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Nimittaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Āyūhanaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Paṭisandhiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Gatiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Nibbattiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Upapattiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Jātiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Jaraṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Byādhiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Maraṇaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Sokaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Paridevaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Upāyāsaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Anuppādaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Appavattaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu…pe…  nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu.

419 Uppādaṃ abhibhuyyitvā anuppādaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Pavattaṃ abhibhuyyitvā appavattaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Nimittaṃ abhibhuyyitvā animittaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu …pe…  bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu.

420 Uppādā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Pavattā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Nimittā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Āyūhanā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Paṭisandhiyā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Gatiyā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Nibbattiyā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Upapattiyā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Jātiyā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Jarāya vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Byādhimhā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Maraṇā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Sokā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Paridevā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Upāyāsā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Bahiddhā saṅkhāranimittā vuṭṭhātīti—  gotrabhu. Anuppādaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Appavattaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu…pe…  nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu.

421 Uppādā vuṭṭhahitvā anuppādaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Pavattā vuṭṭhahitvā appavattaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Nimittā vuṭṭhahitvā animittaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Āyūhanā vuṭṭhahitvā anāyūhanaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Paṭisandhiyā vuṭṭhahitvā appaṭisandhiṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Gatiyā vuṭṭhahitvā agatiṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Nibbattiyā vuṭṭhahitvā anibbattiṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Upapattiyā vuṭṭhahitvā anupapattiṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Jātiyā vuṭṭhahitvā ajātiṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Jarāya vuṭṭhahitvā ajaraṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Byādhimhā vuṭṭhahitvā abyādhiṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Maraṇā vuṭṭhahitvā amataṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Sokā vuṭṭhahitvā asokaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Paridevā vuṭṭhahitvā aparidevaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Upāyāsā vuṭṭhahitvā anupāyāsaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Bahiddhā saṅkhāranimittā vuṭṭhahitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu.

422 Uppādā vivaṭṭatīti—  gotrabhu. Pavattā vivaṭṭatīti—  gotrabhu…pe…  bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭatīti—  gotrabhu. Anuppādaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Appavattaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu…pe…  nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu.

423 Uppādā vivaṭṭitvā anuppādaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu. Pavattā vivaṭṭitvā appavattaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu…pe…  bahiddhā saṅkhāranimittā vivaṭṭitvā nirodhaṃ nibbānaṃ pakkhandatīti—  gotrabhu.

60. 424 Kati gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti? Kati gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti? Aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti. Dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti.

425 Katame aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti? Paṭhamaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya nīvaraṇe abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Dutiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya vitakkavicāre abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Tatiyaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya pītiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Catutthaṃ jhānaṃ paṭilābhatthāya sukhadukkhe abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Ākāsānañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya rūpasaññaṃ paṭighasaññaṃ nānattasaññaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Viññāṇañcāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākāsānañcāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Ākiñcaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya viññāṇañcāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Nevasaññānāsaññāyatanasamāpattiṃ paṭilābhatthāya ākiñcaññāyatanasaññaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Ime aṭṭha gotrabhū dhammā samathavasena uppajjanti.

426 Katame dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti? Sotāpattimaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Sotāpattiphalasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Sakadāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…pe…  sakadāgāmiphalasamāpattatthāya…  anāgāmimaggaṃ paṭilābhatthāya…  anāgāmiphalasamāpattatthāya…  arahattamaggaṃ paṭilābhatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ gatiṃ nibbattiṃ upapattiṃ jātiṃ jaraṃ byādhiṃ maraṇaṃ sokaṃ paridevaṃ upāyāsaṃ bahiddhā saṅkhāranimittaṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Arahattaphalasamāpattatthāya…  suññatavihārasamāpattatthāya…  animittavihārasamāpattatthāya uppādaṃ pavattaṃ nimittaṃ āyūhanaṃ paṭisandhiṃ abhibhuyyatīti—  gotrabhu. Ime dasa gotrabhū dhammā vipassanāvasena uppajjanti.

427 Kati gotrabhū dhammā kusalā, kati akusalā, kati abyākatā? Pannarasa gotrabhū dhammā kusalā, tayo gotrabhū dhammā abyākatā. Natthi gotrabhū dhammā akusalāti.

431 Taṃ ñātaṭṭhena ñāṇaṃ, pajānanaṭṭhena paññā. Tena vuccati—  “bahiddhā vuṭṭhānavivaṭṭane paññā gotrabhuñāṇaṃ”.

432 Gotrabhuñāṇaniddeso dasamo.