Pārāyanavagganiddesa

Pucchāniddesa

Todeyyamāṇavapucchāniddesa

57.

696 Yasmiṃ kāmā na vasanti, (iccāyasmā todeyyo)

Taṇhā yassa na vijjati;

Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo,

Vimokkho tassa kīdiso. (1)

697 Yasmiṃ kāmā na vasantī ti yasmiṃ kāmā na vasanti na saṃvasanti na āvasanti na parivasantīti—  yasmiṃ kāmā na vasanti. Iccāyasmā todeyyo ti. Iccā ti padasandhi…pe…  padānupubbatāpetaṃ—  iccāti. Āyasmā ti piyavacanaṃ…pe… . Todeyyo ti tassa brāhmaṇassa nāmaṃ…pe…  abhilāpoti—  iccāyasmā todeyyo.

698 Taṇhā yassa na vijjatī ti taṇhā yassa natthi na atthi na saṃvijjati nupalabbhati ñāṇagginā daḍḍhāti—  taṇhā yassa na vijjati.

699 Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo ti kathaṃkathā ca yo tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivattoti—  kathaṃkathā ca yo tiṇṇo.

700 Vimokkho tassa kīdiso ti vimokkho tassa kīdiso kiṃsaṇṭhito kiṃpakāro kiṃpaṭibhāgo icchitabboti vimokkhaṃ pucchatīti—  vimokkho tassa kīdiso. Tenāha so brāhmaṇo—

701 “Yasmiṃ kāmā na vasanti, (iccāyasmā todeyyo)

Taṇhā yassa na vijjati;

Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo,

Vimokkho tassa kīdiso”ti.

58.

702 Yasmiṃ kāmā na vasanti, (todeyyāti bhagavā)

Taṇhā yassa na vijjati;

Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo,

Vimokkho tassa nāparo. (2)

703 Yasmiṃ kāmā na vasantī ti. Yasmin ti yasmiṃ puggale arahante khīṇāsave. Kāmā ti uddānato dve kāmā—  vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe…  ime vuccanti vatthukāmā…pe…  ime vuccanti kilesakāmā. Yasmiṃ kāmā na vasantī ti yasmiṃ kāmā na vasanti na saṃvasanti na āvasanti na parivasantīti—  yasmiṃ kāmā na vasanti.

704 Todeyyāti bhagavā ti. Todeyyā ti bhagavā taṃ brāhmaṇaṃ nāmena ālapati. Bhagavā ti gāravādhivacanametaṃ…pe…  sacchikā paññatti, yadidaṃ bhagavāti—  todeyyāti bhagavā.

705 Taṇhā yassa na vijjatī ti. Taṇhā ti rūpataṇhā saddataṇhā gandhataṇhā rasataṇhā phoṭṭhabbataṇhā dhammataṇhā. Yassā ti arahato khīṇāsavassa. Taṇhā yassa na vijjatī ti taṇhā yassa natthi na atthi na saṃvijjati nupalabbhati, pahīnā samucchinnā vūpasantā paṭippassaddhā abhabbuppattikā ñāṇagginā daḍḍhāti—  taṇhā yassa na vijjati.

706 Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo ti kathaṃkathā vuccati vicikicchā. Dukkhe kaṅkhā…pe…  chambhitattaṃ cittassa manovilekho. Yo ti yo so arahaṃ khīṇāsavo. Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo ti kathaṃkathā ca yo tiṇṇo uttiṇṇo nitthiṇṇo atikkanto samatikkanto vītivattoti—  kathaṃkathā ca yo tiṇṇo.

707 Vimokkho tassa nāparo ti natthi tassa aparo vimokkho. Yena vimokkhena vimucceyya vimutto so. Kataṃ tassa vimokkhena karaṇīyanti—  vimokkho tassa nāparo. Tenāha bhagavā—

708 “Yasmiṃ kāmā na vasanti, (todeyyāti bhagavā)

Taṇhā yassa na vijjati;

Kathaṃkathā ca yo tiṇṇo,

Vimokkho tassa nāparo”ti.

59.

709 Nirāsaso so uda āsasāno,

Paññāṇavā so uda paññakappī;

Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ,

Taṃ me viyācikkha samantacakkhu. (3)

710 Nirāsaso so uda āsasāno ti nittaṇho so, udāhu sataṇho rūpe āsīsati, sadde…pe…  gandhe…  rase…  phoṭṭhabbe…  kulaṃ…  gaṇaṃ…  āvāsaṃ…  lābhaṃ…  yasaṃ…  pasaṃsaṃ…  sukhaṃ…  cīvaraṃ…  piṇḍapātaṃ…  senāsanaṃ…  gilānapaccayabhesajjaparikkhāraṃ…  kāmadhātuṃ…  rūpadhātuṃ…  arūpadhātuṃ…  kāmabhavaṃ…  rūpabhavaṃ…  arūpabhavaṃ…  saññābhavaṃ…  asaññābhavaṃ…  nevasaññānāsaññābhavaṃ…  ekavokārabhavaṃ…  catuvokārabhavaṃ…  pañcavokārabhavaṃ…  atītaṃ…  anāgataṃ…  paccuppannaṃ…  diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme āsīsati sādiyati pattheti piheti abhijappatīti—  nirāsaso so uda āsasāno.

711 Paññāṇavā so uda paññakappī ti. Paññāṇavā so ti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Uda paññakappī ti udāhu aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā taṇhākappaṃ vā diṭṭhikappaṃ vā kappeti janeti sañjaneti nibbatteti abhinibbattetīti—  paññāṇavā so uda paññakappī.

712 Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññan ti. Sakkā ti sakko bhagavā. Sakyakulā pabbajitotipi sakko. Atha vā aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Tassimāni dhanāni, seyyathidaṃ—  saddhādhanaṃ sīladhanaṃ hiridhanaṃ ottappadhanaṃ sutadhanaṃ cāgadhanaṃ paññādhanaṃ satipaṭṭhānadhanaṃ sammappadhānadhanaṃ iddhipādadhanaṃ indriyadhanaṃ baladhanaṃ bojjhaṅgadhanaṃ maggadhanaṃ phaladhanaṃ nibbānadhananti. Tehi anekavidhehi dhanaratanehi aḍḍho mahaddhano dhanavātipi sakko. Atha vā sakko pahu visavī alamatto sūro vīro vikkanto abhīrū acchambhī anutrāsī apalāyī pahīnabhayabheravo vigatalomahaṃsotipi sakko. Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññan ti sakka yathāhaṃ muniṃ jāneyyaṃ ājāneyyaṃ vijāneyyaṃ paṭivijāneyyaṃ paṭivijjheyyanti—  muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ.

713 Taṃ me viyācikkha samantacakkhū ti. Tan ti yaṃ pucchāmi yaṃ yācāmi yaṃ ajjhesāmi yaṃ pasādemi. Viyācikkhā ti ācikkhāhi desehi paññapehi paṭṭhapehi vivarāhi vibhajāhi uttānīkarohi pakāsehi. Samantacakkhū ti samantacakkhu vuccati sabbaññutañāṇaṃ…pe…  tathāgato tena samantacakkhūti—  taṃ me viyācikkha samantacakkhu. Tenāha so brāhmaṇo—

714 “Nirāsaso so uda āsasāno,

Paññāṇavā so uda paññakappī;

Muniṃ ahaṃ sakka yathā vijaññaṃ,

Taṃ me viyācikkha samantacakkhū”ti.

60.

715 Nirāsaso so na ca āsasāno,

Paññāṇavā so na ca paññakappī;

Evampi todeyya muniṃ vijāna,

Akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ. (4)

716 Nirāsaso so na ca āsasāno ti nittaṇho so. Na so sataṇho rūpe nāsīsati. Sadde…pe…  gandhe…  diṭṭhasutamutaviññātabbe dhamme nāsīsati na icchati na sādiyati na pattheti na piheti nābhijappatīti—  nirāsaso so na ca āsasāno.

717 Paññāṇavā so na ca paññakappī ti. Paññāṇavā ti paṇḍito paññavā buddhimā ñāṇī vibhāvī medhāvī. Na ca paññakappī ti aṭṭhasamāpattiñāṇena vā pañcābhiññāñāṇena vā micchāñāṇena vā taṇhākappaṃ vā na kappeti diṭṭhikappaṃ vā na kappeti na janeti na sañjaneti na nibbatteti nābhinibbattetīti—  paññāṇavā so na ca paññakappī.

718 Evampi todeyya muniṃ vijānā ti. Munī ti monaṃ vuccati ñāṇaṃ…pe…  saṅgajālamaticca so muni. Evampi todeyya muniṃ vijānā ti todeyya, evaṃ muniṃ jāna paṭijāna paṭivijāna paṭivijjhāti—  evampi todeyya muniṃ vijāna.

719 Akiñcanaṃ kāmabhave asattan ti. Akiñcanan ti rāgakiñcanaṃ dosakiñcanaṃ mohakiñcanaṃ mānakiñcanaṃ diṭṭhikiñcanaṃ kilesakiñcanaṃ duccaritakiñcanaṃ. Yassetāni kiñcanāni pahīnāni samucchinnāni vūpasantāni paṭippassaddhāni abhabbuppattikāni ñāṇagginā daḍḍhāni, so vuccati akiñcano. Kāmā ti uddānato dve kāmā—  vatthukāmā ca kilesakāmā ca…pe…  ime vuccanti vatthukāmā…pe…  ime vuccanti kilesakāmā. Bhavā ti dve bhavā—  kammabhavo ca paṭisandhiko ca punabbhavo…pe…  ayaṃ paṭisandhiko punabbhavo.

720 Akiñcanaṃ kāmabhave asattan ti akiñcanaṃ puggalaṃ kāme ca bhave ca asattaṃ alaggaṃ alaggitaṃ apalibuddhaṃ nikkhantaṃ nissaṭaṃ vippamuttaṃ visaññuttaṃ vimariyādikatena cetasā viharantanti—  akiñcanaṃ kāmabhave asattaṃ. Tenāha bhagavā—

721 “Nirāsaso so na ca āsasāno,

Paññāṇavā so na ca paññakappī;

Evampi todeyya muniṃ vijāna,

Akiñcanaṃ kāmabhave asattan”ti.

722 Saha gāthāpariyosānā…pe…  satthā me bhante bhagavā, sāvakohamasmīti.

723 Todeyyamāṇavapucchāniddeso navamo.