Mahānipāta

Sumedhātherīgāthā

450.

538 Mantāvatiyā nagare,

Rañño koñcassa aggamahesiyā;

Dhītā āsiṃ sumedhā,

Pasāditā sāsanakarehi.

451.

539 Sīlavatī cittakathā,

Bahussutā buddhasāsane vinitā;

Mātāpitaro upagamma,

Bhaṇati “ubhayo nisāmetha.

452.

540 Nibbānābhiratāhaṃ,

Asassataṃ bhavagataṃ yadipi dibbaṃ;

Kimaṅgaṃ pana tucchā kāmā,

Appassādā bahuvighātā.

453.

541 Kāmā kaṭukā āsī,

Visūpamā yesu mucchitā bālā;

Te dīgharattaṃ niraye,

Samappitā haññante dukkhitā.

454.

542 Socanti pāpakammā,

Vinipāte pāpavaddhino sadā;

Kāyena ca vācāya ca,

Manasā ca asaṃvutā bālā.

455.

543 Bālā te duppaññā,

Acetanā dukkhasamudayoruddhā;

Desente ajānantā,

Na bujjhare ariyasaccāni.

456.

544 Saccāni amma buddhavaradesitāni,

Te bahutarā ajānantā ye;

Abhinandanti bhavagataṃ,

Pihenti devesu upapattiṃ.

457.

545 Devesupi upapatti,

Asassatā bhavagate aniccamhi;

Na ca santasanti bālā,

Punappunaṃ jāyitabbassa.

458.

546 Cattāro vinipātā,

Duve ca gatiyo kathañci labbhanti;

Na ca vinipātagatānaṃ,

Pabbajjā atthi nirayesu.

459.

547 Anujānātha maṃ ubhayo,

Pabbajituṃ dasabalassa pāvacane;

Appossukkā ghaṭissaṃ,

Jātimaraṇappahānāya.

460.

548 Kiṃ bhavagate abhinanditena,

Kāyakalinā asārena;

Bhavataṇhāya nirodhā,

Anujānātha pabbajissāmi.

461.

549 Buddhānaṃ uppādo vivajjito,

Akkhaṇo khaṇo laddho;

Sīlāni brahmacariyaṃ,

Yāvajīvaṃ na dūseyyaṃ”.

462.

550 Evaṃ bhaṇati sumedhā,

Mātāpitaro “na tāva āhāraṃ;

Āharissaṃ gahaṭṭhā,

Maraṇavasaṃ gatāva hessāmi”.

463.

551 Mātā dukkhitā rodati pitā ca,

Assā sabbaso samabhihato;

Ghaṭenti saññāpetuṃ,

Pāsādatale chamāpatitaṃ.

464.

552 “Uṭṭhehi puttaka kiṃ soci,

Tena dinnāsi vāraṇavatimhi;

Rājā anīkaratto,

Abhirūpo tassa tvaṃ dinnā.

465.

553 Aggamahesī bhavissasi,

Anikarattassa rājino bhariyā;

Sīlāni brahmacariyaṃ,

Pabbajjā dukkarā puttaka.

466.

554 Rajje āṇā dhanamissariyaṃ,

Bhogā sukhā daharikāsi;

Bhuñjāhi kāmabhoge,

Vāreyyaṃ hotu te putta”.

467.

555 Atha ne bhaṇati sumedhā,

“Mā edisikāni bhavagatamasāraṃ;

Pabbajjā vā hohiti,

Maraṇaṃ vā me na ceva vāreyyaṃ.

468.

556 Kimiva pūtikāyamasuciṃ,

Savanagandhaṃ bhayānakaṃ kuṇapaṃ;

Abhisaṃviseyyaṃ bhastaṃ,

Asakiṃ paggharitaṃ asucipuṇṇaṃ.

469.

557 Kimiva tahaṃ jānantī,

Vikūlakaṃ maṃsasoṇitupalittaṃ;

Kimikulālayaṃ sakuṇabhattaṃ,

Kaḷevaraṃ kissa diyyati.

470.

558 Nibbuyhati susānaṃ,

Aciraṃ kāyo apetaviññāṇo;

Chuddho kaḷiṅgaraṃ viya,

Jigucchamānehi ñātīhi.

471.

559 Chuddhūna naṃ susāne,

Parabhattaṃ nhāyanti jigucchantā;

Niyakā mātāpitaro,

Kiṃ pana sādhāraṇā janatā.

472.

560 Ajjhositā asāre,

Kaḷevare aṭṭhinhārusaṃghāte;

Kheḷassuccārassava,

Paripuṇṇe pūtikāyamhi.

473.

561 Yo naṃ vinibbhujitvā,

Abbhantaramassa bāhiraṃ kayirā;

Gandhassa asahamānā,

Sakāpi mātā jiguccheyya.

474.

562 Khandhadhātuāyatanaṃ,

Saṅkhataṃ jātimūlakaṃ dukkhaṃ;

Yoniso anuvicinantī,

Vāreyyaṃ kissa iccheyyaṃ.

475.

563 Divase divase tisatti,

Satāni navanavā pateyyuṃ kāyamhi;

Vassasatampi ca ghāto,

Seyyo dukkhassa cevaṃ khayo.

476.

564 Ajjhupagacche ghātaṃ,

Yo viññāyevaṃ satthuno vacanaṃ;

‘Dīgho tesaṃ saṃsāro,

Punappunaṃ haññamānānaṃ’.

477.

565 Devesu manussesu ca,

Tiracchānayoniyā asurakāye;

Petesu ca nirayesu ca,

Aparimitā dissare ghātā.

478.

566 Ghātā nirayesu bahū,

Vinipātagatassa pīḷiyamānassa;

Devesupi attāṇaṃ,

Nibbānasukhā paraṃ natthi.

479.

567 Pattā te nibbānaṃ,

Ye yuttā dasabalassa pāvacane;

Appossukkā ghaṭenti,

Jātimaraṇappahānāya.

480.

568 Ajjeva tātabhinikkha-

Missaṃ bhogehi kiṃ asārehi;

Nibbinnā me kāmā,

Vantasamā tālavatthukatā”.

481.

569 Sā cevaṃ bhaṇati pitara-

Manīkaratto ca yassa sā dinnā;

Upayāsi vāraṇavate,

Vāreyyamupaṭṭhite kāle.

482.

570 Atha asitanicitamuduke,

Kese khaggena chindiya sumedhā;

Pāsādaṃ pidahitvā,

Paṭhamajjhānaṃ samāpajji.

483.

571 Sā ca tahiṃ samāpannā,

Anīkaratto ca āgato nagaraṃ;

Pāsāde ca sumedhā,

Aniccasaññaṃ subhāveti.

484.

572 Sā ca manasi karoti,

Anīkaratto ca āruhī turitaṃ;

Maṇikanakabhūsitaṅgo,

Katañjalī yācati sumedhaṃ.

485.

573 “Rajje āṇādhanamissa-

Riyaṃ bhogā sukhā daharikāsi;

Bhuñjāhi kāmabhoge,

Kāmasukhā dullabhā loke.

486.

574 Nissaṭṭhaṃ te rajjaṃ,

Bhoge bhuñjassu dehi dānāni;

Mā dummanā ahosi,

Mātāpitaro te dukkhitā”.

487.

575 Taṃ taṃ bhaṇati sumedhā,

Kāmehi anatthikā vigatamohā;

“Mā kāme abhinandi,

Kāmesvādīnavaṃ passa.

488.

576 Cātuddīpo rājā,

Mandhātā āsi kāmabhoginamaggo;

Atitto kālaṅkato,

Na cassa paripūritā icchā.

489.

577 Satta ratanāni vasseyya,

Vuṭṭhimā dasadisā samantena;

Na catthi titti kāmānaṃ,

Atittāva maranti narā.

490.

578 Asisūnūpamā kāmā,

kāmā sappasiropamā;

Ukkopamā anudahanti,

aṭṭhikaṅkala sannibhā.

491.

579 Aniccā adhuvā kāmā,

bahudukkhā mahāvisā;

Ayoguḷova santatto,

aghamūlā dukhapphalā.

492.

580 Rukkhapphalūpamā kāmā,

maṃsapesūpamā dukhā;

Supinopamā vañcaniyā,

kāmā yācitakūpamā.

493.

581 Sattisūlūpamā kāmā,

rogo gaṇḍo aghaṃ nighaṃ;

Aṅgārakāsusadisā,

aghamūlaṃ bhayaṃ vadho.

494.

582 Evaṃ bahudukkhā kāmā,

akkhātā antarāyikā;

Gacchatha na me bhavagate,

vissāso atthi attano.

495.

583 Kiṃ mama paro karissati,

Attano sīsamhi ḍayhamānamhi;

Anubandhe jarāmaraṇe,

Tassa ghātāya ghaṭitabbaṃ”.

496.

584 Dvāraṃ apāpuritvānahaṃ,

Mātāpitaro anīkarattañca;

Disvāna chamaṃ nisinne,

Rodante idamavocaṃ.

497.

585 “Dīgho bālānaṃ saṃsāro,

Punappunañca rodataṃ;

Anamatagge pitu maraṇe,

Bhātu vadhe attano ca vadhe.

498.

586 Assu thaññaṃ rudhiraṃ,

Saṃsāraṃ anamataggato saratha;

Sattānaṃ saṃsarataṃ,

Sarāhi aṭṭhīnañca sannicayaṃ.

499.

587 Sara caturodadhī,

Upanīte assuthaññarudhiramhi;

Sara ekakappamaṭṭhīnaṃ,

Sañcayaṃ vipulena samaṃ.

500.

588 Anamatagge saṃsarato,

Mahiṃ jambudīpamupanītaṃ;

Kolaṭṭhimattaguḷikā,

Mātā mātusveva nappahonti.

501.

589 Tiṇakaṭṭhasākhāpalāsaṃ,

Upanītaṃ anamataggato sara;

Caturaṅgulikā ghaṭikā,

Pitupitusveva nappahonti.

502.

590 Sara kāṇakacchapaṃ pubba-

Samudde aparato ca yugachiddaṃ;

Siraṃ tassa ca paṭimukkaṃ,

Manussalābhamhi opammaṃ.

503.

591 Sara rūpaṃ pheṇapiṇḍopa-

Massa kāyakalino asārassa;

Khandhe passa anicce,

Sarāhi niraye bahuvighāte.

504.

592 Sara kaṭasiṃ vaḍḍhente,

Punappunaṃ tāsu tāsu jātīsu;

Sara kumbhīlabhayāni ca,

Sarāhi cattāri saccāni.

505.

593 Amatamhi vijjamāne,

Kiṃ tava pañcakaṭukena pītena;

Sabbā hi kāmaratiyo,

Kaṭukatarā pañcakaṭukena.

506.

594 Amatamhi vijjamāne,

Kiṃ tava kāmehi ye pariḷāhā;

Sabbā hi kāmaratiyo,

Jalitā kuthitā kampitā santāpitā.

507.

595 Asapattamhi samāne,

Kiṃ tava kāmehi ye bahusapattā;

Rājaggicoraudakappiyehi,

Sādhāraṇā kāmā bahusapattā.

508.

596 Mokkhamhi vijjamāne,

Kiṃ tava kāmehi yesu vadhabandho;

Kāmesu hi asakāmā,

Vadhabandhadukhāni anubhonti.

509.

597 Ādīpitā tiṇukkā,

Gaṇhantaṃ dahanti neva muñcantaṃ;

Ukkopamā hi kāmā,

Dahanti ye te na muñcanti.

510.

598 Mā appakassa hetu,

Kāmasukhassa vipulaṃ jahī sukhaṃ;

Mā puthulomova baḷisaṃ,

Gilitvā pacchā vihaññasi.

511.

599 Kāmaṃ kāmesu damassu,

Tāva sunakhova saṅkhalābaddho;

Kāhinti khu taṃ kāmā,

Chātā sunakhaṃva caṇḍālā.

512.

600 Aparimitañca dukkhaṃ,

Bahūni ca cittadomanassāni;

Anubhohisi kāmayutto,

Paṭinissaja addhuve kāme.

513.

601 Ajaramhi vijjamāne,

Kiṃ tava kāmehi yesu jarā;

Maraṇabyādhigahitā,

Sabbā sabbattha jātiyo.

514.

602 Idamajaramidamamaraṃ,

Idamajarāmaraṃ padamasokaṃ;

Asapattamasambādhaṃ,

Akhalitamabhayaṃ nirupatāpaṃ.

515.

603 Adhigatamidaṃ bahūhi,

Amataṃ ajjāpi ca labhanīyamidaṃ;

Yo yoniso payuñjati,

Na ca sakkā aghaṭamānena”.

516.

604 Evaṃ bhaṇati sumedhā,

Saṅkhāragate ratiṃ alabhamānā;

Anunentī anikarattaṃ,

Kese ca chamaṃ khipi sumedhā.

517.

605 Uṭṭhāya anikaratto,

Pañjaliko yācatassā pitaraṃ so;

“Vissajjetha sumedhaṃ,

Pabbajituṃ vimokkhasaccadassā”.

518.

606 Vissajjitā mātāpitūhi,

pabbaji sokabhayabhītā;

Cha abhiññā sacchikatā,

aggaphalaṃ sikkhamānāya.

519.

607 Acchariyamabbhutaṃ taṃ,

Nibbānaṃ āsi rājakaññāya;

Pubbenivāsacaritaṃ,

Yathā byākari pacchime kāle.

520.

608 “Bhagavati koṇāgamane,

Saṃghārāmamhi navanivesamhi;

Sakhiyo tisso janiyo,

Vihāradānaṃ adāsimha.

521.

609 Dasakkhattuṃ satakkhattuṃ,

Dasasatakkhattuṃ satāni ca satakkhattuṃ;

Devesu uppajjimha,

Ko pana vādo manussesu.

522.

610 Devesu mahiddhikā ahumha,

Mānusakamhi ko pana vādo;

Sattaratanassa mahesī,

Itthiratanaṃ ahaṃ āsiṃ.

523.

611 So hetu so pabhavo,

Taṃ mūlaṃ sāva sāsane khantī;

Taṃ paṭhamasamodhānaṃ,

Taṃ dhammaratāya nibbānaṃ.

524.

612 Evaṃ karonti ye sadda-

Hanti vacanaṃ anomapaññassa;

Nibbindanti bhavagate,

Nibbinditvā virajjantī”ti.

613 Itthaṃ sudaṃ sumedhā therī gāthāyo abhāsitthāti.

614 Mahānipāto niṭṭhito.

615 Samattā therīgāthāyo

616 Gāthāsatāni cattāri,

asīti puna cuddasa;

Theriyekuttarasatā,

sabbā tā āsavakkhayāti.

617 Therīgāthāpāḷi niṭṭhitā.