tipitaka2500.github.io

2.1.11 Kodhanasutta

Dutiyapaṇṇāsaka

Abyākatavagga

Kodhanasutta

64. 429 “Sattime, bhikkhave, dhammā sapattakantā sapattakaraṇā kodhanaṃ āgacchanti itthiṃ vā purisaṃ vā. Katame satta? Idha, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati—  ‘aho vatāyaṃ dubbaṇṇo assā’ti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa vaṇṇavatāya nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto, kiñcāpi so hoti sunhāto suvilitto kappitakesamassu odātavatthavasano; atha kho so dubbaṇṇova hoti kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. (1)

430 Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati—  ‘aho vatāyaṃ dukkhaṃ sayeyyā’ti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa sukhaseyyāya nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto, kiñcāpi so pallaṅke seti gonakatthate paṭalikatthate kadalimigapavarapaccattharaṇe sauttaracchade ubhatolohitakūpadhāne; atha kho so dukkhaññeva seti kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, dutiyo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. (2)

431 Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati—  ‘aho vatāyaṃ na pacurattho assā’ti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa pacuratthatāya nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto, anatthampi gahetvā ‘attho me gahito’ti maññati, atthampi gahetvā ‘anattho me gahito’ti maññati. Tassime dhammā aññamaññaṃ vipaccanīkā gahitā dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya saṃvattanti kodhābhibhūtassa. Ayaṃ, bhikkhave, tatiyo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. (3)

432 Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati—  ‘aho vatāyaṃ na bhogavā assā’ti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa bhogavatāya nandati. Kodhanassa, bhikkhave, purisapuggalassa kodhābhibhūtassa kodhaparetassa, yepissa te honti bhogā uṭṭhānavīriyādhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dhammaladdhā, tepi rājāno rājakosaṃ pavesenti kodhābhibhūtassa. Ayaṃ, bhikkhave, catuttho dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. (4)

433 Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati—  ‘aho vatāyaṃ na yasavā assā’ti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa yasavatāya nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto, yopissa so hoti yaso appamādādhigato, tamhāpi dhaṃsati kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, pañcamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. (5)

434 Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati—  ‘aho vatāyaṃ na mittavā assā’ti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa mittavatāya nandati. Kodhanaṃ, bhikkhave, purisapuggalaṃ kodhābhibhūtaṃ kodhaparetaṃ, yepissa te honti mittāmaccā ñātisālohitā, tepi ārakā parivajjanti kodhābhibhūtaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, chaṭṭho dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. (6)

435 Puna caparaṃ, bhikkhave, sapatto sapattassa evaṃ icchati—  ‘aho vatāyaṃ kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyyā’ti. Taṃ kissa hetu? Na, bhikkhave, sapatto sapattassa sugatigamane nandati. Kodhanoyaṃ, bhikkhave, purisapuggalo kodhābhibhūto kodhapareto kāyena duccaritaṃ carati, vācāya duccaritaṃ carati, manasā duccaritaṃ carati. So kāyena duccaritaṃ caritvā vācāya…pe…  kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati kodhābhibhūto. Ayaṃ, bhikkhave, sattamo dhammo sapattakanto sapattakaraṇo kodhanaṃ āgacchati itthiṃ vā purisaṃ vā. (7)

436 Ime kho, bhikkhave, satta dhammā sapattakantā sapattakaraṇā kodhanaṃ āgacchanti itthiṃ vā purisaṃ vāti.

437 Kodhano dubbaṇṇo hoti,
atho dukkhampi seti so;
Atho atthaṃ gahetvāna,
anatthaṃ adhipajjati.

438 Tato kāyena vācāya,
vadhaṃ katvāna kodhano;
Kodhābhibhūto puriso,
dhanajāniṃ nigacchati.

439 Kodhasammadasammatto,
āyasakyaṃ nigacchati;
Ñātimittā suhajjā ca,
parivajjanti kodhanaṃ.

440 Anatthajanano kodho,
kodho cittappakopano;
Bhayamantarato jātaṃ,
taṃ jano nāvabujjhati.

441 Kuddho atthaṃ na jānāti,
kuddho dhammaṃ na passati;
Andhatamaṃ tadā hoti,
yaṃ kodho sahate naraṃ.

442 Yaṃ kuddho uparodheti,
sukaraṃ viya dukkaraṃ;
Pacchā so vigate kodhe,
aggidaḍḍhova tappati.

443 Dummaṅkuyaṃ padasseti,
dhūmaṃ dhūmīva pāvako;
Yato patāyati kodho,
yena kujjhanti mānavā.

444 Nāssa hirī na ottappaṃ,
na vāco hoti gāravo;
Kodhena abhibhūtassa,
na dīpaṃ hoti kiñcanaṃ.

445 Tapanīyāni kammāni,
yāni dhammehi ārakā;
Tāni ārocayissāmi,
taṃ suṇātha yathā tathaṃ.

446 Kuddho hi pitaraṃ hanti,
hanti kuddho samātaraṃ;
Kuddho hi brāhmaṇaṃ hanti,
hanti kuddho puthujjanaṃ.

447 Yāya mātu bhato poso,
imaṃ lokaṃ avekkhati;
Tampi pāṇadadiṃ santiṃ,
hanti kuddho puthujjano.

448 Attūpamā hi te sattā,
attā hi paramo piyo;
Hanti kuddho puthuttānaṃ,
nānārūpesu mucchito.

449 Asinā hanti attānaṃ,
visaṃ khādanti mucchitā;
Rajjuyā bajjha mīyanti,
pabbatāmapi kandare.

450 Bhūnahaccāni kammāni,
attamāraṇiyāni ca;
Karontā nāvabujjhanti,
kodhajāto parābhavo.

451 Itāyaṃ kodharūpena,
maccupāso guhāsayo;
Taṃ damena samucchinde,
paññāvīriyena diṭṭhiyā.

452 Yathā metaṃ akusalaṃ,
samucchindetha paṇḍito;
Tatheva dhamme sikkhetha,
mā no dummaṅkuyaṃ ahu.

453 Vītakodhā anāyāsā,
Vītalobhā anussukā;
Dantā kodhaṃ pahantvāna,
Parinibbanti anāsavā”ti.

454 Ekādasamaṃ.

455 Abyākatavaggo chaṭṭho.

456 Tassuddānaṃ

457 Abyākato purisagati,
Tissa sīha arakkhiyaṃ;
Kimilaṃ satta pacalā,
Mettā bhariyā kodhekādasāti.